Vận hành hiệu quả thị trường carbon minh bạch tại Việt Nam

Việc xây dựng phát triển thị trường carbon trong nước là công cụ kinh tế quan trọng, thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng xanh và bền vững.

Ngày 12/11, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã phối hợp cùng Hội Nước và Môi trường Việt Nam tổ chức hội thảo “Tăng cường năng lực, phổ biến kiến thức cho cộng đồng, doanh nghiệp về việc tạo tín chỉ và tham gia trao đổi bù trừ tín chỉ carbon”.

Toàn cảnh Hội thảo.

Hướng tới thị trường carbon minh bạch, hiệu quả

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cho biết, biến đổi khí hậu diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu là một trong những thách thức nghiêm trọng nhất thế kỷ XXI. Thực hiện cam kết tại Hội nghị COP26, Việt Nam đặt mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, thể hiện quyết tâm cùng thế giới ứng phó với biến đổi khí hậu.

Hoạt động này góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế vận hành và làm rõ lợi ích kinh tế, xã hội, môi trường khi tham gia thị trường carbon, là nền tảng quan trọng thúc đẩy hình thành và vận hành hiệu quả thị trường carbon tại Việt Nam trong thời gian tới.

Đồng thời, việc cung cấp thông tin một cách chính xác, đầy đủ về thị trường carbon sẽ giúp cộng đồng, doanh nghiệp có thể tham gia giao dịch tín chỉ carbon trên thị trường, hướng tới một thị trường minh bạch, công bằng và hội nhập quốc tế.

Bà Phạm Thị Xuân, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam cho rằng, việc xây dựng phát triển thị trường carbon trong nước là công cụ kinh tế quan trọng, thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng xanh và bền vững.

Việc hoàn thiện chính sách, xây dựng năng lực giám sát và tăng cường hợp tác quốc tế là những yếu tố then chốt giúp Việt Nam hội nhập sâu vào thị trường carbon toàn cầu, đồng thời giữ vững cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Với vai trò là tổ chức xã hội - nghề nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nước, môi trường và biến đổi khí hậu, Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam luôn nỗ lực làm “cánh tay nối dài” của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc tư vấn, phản biện chính sách, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ.

Thông qua các hoạt động này, doanh nghiệp và các tổ chức trong nước có thể tiếp cận rõ hơn về khung pháp lý, cơ chế vận hành, định giá và quản lý thị trường carbon, từ đó chủ động hơn trong quá trình chuyển đổi xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng xanh và bền vững.

Tại Hội thảo, các chuyên gia đã chia sẻ nhiều nội dung chuyên sâu, góp phần làm rõ bức tranh tổng thể về thị trường tín chỉ carbon ở Việt Nam.

Theo TS. Hà Quang Anh, Quyền Giám đốc Trung tâm Thích ứng biến đổi khí hậu và Trung hòa carbon, Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, để tạo tín chỉ carbon, doanh nghiệp phải xây dựng dự án giảm phát thải, được thẩm định, đăng ký và giám sát độc lập theo chuẩn quốc tế.

Hiện Việt Nam đang triển khai hai nhóm cơ chế: Thị trường carbon trong nước và cơ chế trao đổi quốc tế. Doanh nghiệp được phép dùng tín chỉ để bù trừ tối đa 30% lượng phát thải vượt hạn ngạch, đồng thời được khuyến khích tham gia thị trường carbon tự nguyện.

Tham gia thị trường carbon không chỉ là yêu cầu cần tuân thủ mà còn là cơ hội kinh tế mới, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn tài chính khí hậu và thúc đẩy phát triển xanh, ông Hà Quang Anh nhấn mạnh.

Đưa ra những khuyến nghị đối với doanh nghiệp khi tham gia thị trường carbon, Giám đốc Trung tâm Tăng trưởng xanh và Bảo vệ môi trường doanh nghiệp Nguyễn Tiến Cường chia sẻ, để tham gia thị trường carbon, các doanh nghiệp còn nhiều khó khăn như: Thiếu dữ liệu phát thải chuẩn hóa; chi phí chuyển đổi cao; rủi ro pháp lý; nhận thức chưa đồng đều...

Tuy nhiên, "bên cạnh những thách thức trong quá trình tham gia thị trường carbon, các doanh nghiệp cũng có nhiều cơ hội nâng cao năng lực cạnh tranh: Đáp ứng yêu cầu “xanh hóa” từ đối tác quốc tế, đặc biệt là các rào cản thuế carbon (CBAM - Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU)", ông Nguyễn Tiến Cường thông tin.

Cùng với đó, có thể tạo doanh thu mới từ việc bán tín chỉ carbon hoặc hợp tác trong các dự án giảm phát thải, đồng thời doanh nghiệp có cơ hội gia tăng thương hiệu bền vững. Gắn kết với người tiêu dùng và nhà đầu tư quan tâm đến phát triển xanh, thu hút đầu tư và tín dụng xanh. Các tổ chức tài chính ưu tiên doanh nghiệp có chiến lược giảm phát thải rõ ràng.

Chia sẻ tại Hội thảo, TS. Đinh Thái Hưng, Điều phối viên Quốc gia - Đối tác NDC cho rằng, Điều 6 Thỏa thuận Paris mở ra cơ hội lớn huy động nguồn vốn quốc tế cho các dự án giảm phát thải. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là thiếu cơ chế phân bổ hạn ngạch phát thải minh bạch và chất lượng tín chỉ còn hạn chế.

Khi EU áp dụng cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam sẽ chịu áp lực tuân thủ cao hơn.

TS. Đinh Thái Hưng khuyến nghị:

Thứ nhất, chủ động kiểm kê khí nhà kính (MRV) từ năm 2025 để được phân bổ hạn ngạch hợp lý;

Thứ hai, phát triển các dự án tín chỉ nội bộ nhằm bù trừ và tạo nguồn thu;

Thứ ba, tận dụng tín chỉ carbon như đòn bẩy tài chính xanh, giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn quốc tế và xanh hóa chuỗi cung ứng.

Những nội dung thảo luận tại Hội thảo có ý nghĩa quan trọng, góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế vận hành và làm rõ lợi ích kinh tế, xã hội, môi trường khi tham gia thị trường carbon, là nền tảng quan trọng thúc đẩy hình thành và vận hành hiệu quả thị trường carbon tại Việt Nam trong thời gian tới./.