VECOM: Sàn thương mại điện tử nộp thuế thay người bán là trái với pháp luật và thông lệ quốc tế

Cho ý kiến về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý thuế, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM không đồng tình và đề xuất loại bỏ quy định các sàn giao dịch thương mại điện tử khai thuế thay, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn.

Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) vừa đưa ra một số kiến nghị đối với Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý thuế. Trong đó, VECOM bày tỏ không đồng tình với nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 4 Điều 42 Luật Quản lý Thuế quy định các sàn giao dịch thương mại điện tử (TMĐT) có trách nhiệm khai thuế thay, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT.

Trái với pháp luật hiện hành và thông lệ quốc tế

Theo VECOM, quyền và nghĩa vụ kê khai, nộp thuế của từng chủ thể là vấn đề cơ bản, cốt lõi, đối với từng sắc thuế cần phải được quy định ở các luật thuế chuyên ngành tương ứng, không thể quy định về việc kê khai, nộp thay mọi loại thuế của đối tượng nộp thuế cho một chủ thể khác như quy định tại điều khoản dự thảo sửa đổi khoản 4 Điều 42. Cụ thể, quy định tại Dự thảo có những mâu thuẫn với cả Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật Thuế Giá trị Gia tăng;

Theo quy định tại Nghị định 52/2013/NĐ-CP của Chính phủ, sàn TMĐT là “website/ứng dụng thương mại điện tử cho phép các thương nhân, tổ chức, cá nhân không phải chủ sở hữu website có thể tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên đó”. Do đó, khoản 4 Điều 42 trái với Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN), do sàn TMĐT không phải đối tượng thuộc 05 trường hợp tổ chức, cá nhân chi trả thu nhập cho cá nhân quy định tại Điều 11, Điều 12, Điều 15, Điều 16, Điều 17 của Luật Thuế TNCN.

Do đó, việc buộc trách nhiệm cho các sàn TMĐT phải kê khai thay, nộp thuế thay cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT (người bán) là không phù hợp với quy định tại Điều 24 Luật Thuế TNCN, theo đó, việc nộp thuế của tổ chức chi trả thu nhập phải dựa trên cơ sở khấu trừ thu nhập mà họ chi trả cho đối tượng nộp thuế, khác hoàn toàn về bản chất với việc kê khai thay, nộp thuế thay.

Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) quy định rõ người nộp thuế GTGT là tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế giá trị gia tăng và tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa chịu thuế giá trị gia tăng (Điều 4 Luật Thuế GTGT). Ngoài ra, Luật Thuế GTGT chưa cho phép áp dụng cơ chế khấu trừ, quyết toán, hoàn thuế GTGT đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Như vậy, quy định tại khoản 4 Điều 42 mâu thuẫn với Luật Thuế GTGT và không khả thi, đặc biệt sẽ dẫn đến thiệt thòi cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong trường hợp nộp thừa thuế. Chúng tôi ủng hộ nguyên tắc người kinh doanh phải nộp thuế, tuy nhiên, nếu không có nghiên cứu cụ thể và thấu đáo, quy định này có thể tạo ra những bất bình đẳng và gánh nặng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, vốn là những đối tượng yếu thế và dễ tổn thương trong nền kinh tế.

Khoản 4, Điều 98 Luật Quản lý Thuế hiện quy định một cách khá tổng quát về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến người nộp thuế trong việc cung cấp thông tin người nộp thuế theo yêu cầu của cơ quan quản lý thuế. Việc bổ sung quy định như tại khoản 4a Điều 98 theo Dự thảo là rất gượng ép, không đảm bảo kỹ thuật lập pháp, phá vỡ cấu trúc của Luật. Chưa kể, hiện tại Nghị định Số 91/2022/NĐ-CP hướng dẫn Luật Quản lý Thuế đã quy định các sàn TMĐT phải cung cấp thông tin người bán cho cơ quan Thuế. Do vậy, khoản 4a Điều 98 của Dự thảo hiện đang lặp lại quy định tại Nghị định 91 và vì vậy không tuân thủ quy định tại khoản 2, Điều 8 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, việc yêu cầu các sàn TMĐT kê khai thay, nộp thay thuế TNCN cho người bán là chưa có tiền lệ ở trong các nước trong khu vực, cũng như trên toàn thế giới. Các quốc gia trong khu vực (Thái Lan, Indonesia, Singapore, Malaysia, Philippines), hay các nước như Trung Quốc, Hoa Kỳ, Đài Loan đều không có quy định yêu cầu các sàn TMĐT phải kê khai thay, nộp thuế thay (đặc biệt là thuế TNCN) cho người bán. Người bán tự chịu trách nhiệm đối với các nghĩa vụ về thuế của mình. Do đó, khoản 4 Điều 42 như Dự thảo đang đi ngược với thông lệ quốc tế.

Tạo nhiều gánh nặng và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp

Hiệp hội cũng cho biết, hiện nay, thuế TNCN và thuế GTGT được áp dụng với nhiều mức thuế khác nhau cho các đối tượng, hàng hoá, dịch vụ khác nhau. Việc phân loại người bán, cũng như phân loại mặt hàng, dịch vụ để tính toán mức thuế, kê khai và nộp thuế hầu như chưa thể thực hiện được một cách tự động đối với các sàn TMĐT.

"Về bản chất, việc kê khai thay, nộp thuế thay, chính là thu thuế thay cho cơ quan thuế. Đây là vấn đề nằm ngoài chuyên môn, lĩnh vực hoạt động chính của các sàn TMĐT nên sẽ tạo cho các sàn TMĐT gánh nặng rất lớn trong việc đầu tư và vận hành.", VECOM nhấn mạnh.

Theo một khảo sát của Liên đoàn Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vào năm 2022, dự kiến, quy định kê khai, nộp thuế thay này đòi hỏi các sàn TMĐT phải đầu tư chi phí lên đến hàng chục tỷ đồng mỗi năm cho việc thực thi. Khoản chi phí này đến từ các yêu cầu về vận hành, bao gồm bổ sung nhân sự chuyên môn, thay đổi cấu trúc tổ chức và vận hành, đầu tư xây dựng và nâng cấp hệ thống, công nghệ, cơ sở dữ liệu... nhằm phục vụ việc thực hiện trách nhiệm kê khai thay, nộp thuế thay cho Người bán và thậm chí là đầu tư đội ngũ chăm sóc khách hàng có chuyên môn để giải đáp thắc mắc, khiếu nại cho hàng trăm ngàn người nộp thuế… thay vì tập trung nguồn lực đầu tư phát triển công việc kinh doanh cốt lõi. Điều này đi ngược lại chính sách khuyến khích đầu tư được quy định trong Luật Đầu tư “có chính sách khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh, phát triển bền vững các ngành kinh tế.”.

Theo đánh giá của VECOM, mặc dù quy định này có thể giúp giảm đầu mối kê khai, giảm gánh nặng cho cơ quan Thuế, nhưng thực chất, mọi gánh nặng sẽ được đặt lên các sàn TMĐT vốn không có chuyên môn và không phải là đại lý thuế. Điều này gây hoang mang cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, gây ảnh hưởng đến tính cạnh tranh trong thu hút đầu tư và phát triển kinh tế.

"Trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang nỗ lực thúc đẩy phát triển kinh tế số và coi TMĐT như một trong những động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số, việc ban hành những quy định gây khó khăn, nặng nề về vận hành đối với các sàn TMĐT, buộc cho họ những trách nhiệm không phải của mình (kê khai, nộp thuế thay) như trong Dự thảo Luật sẽ làm doanh nghiệp và các nhà đầu tư bất an, đẩy lùi sự phát triển, đi ngược lại với chủ trương, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước." VECOM bày tỏ quan điểm.