Việc sử dụng Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích còn chưa hợp lý, hiệu quả chưa cao

13:40, 08/04/2023

Tại Phiên họp mở rộng Thẩm tra sơ bộ dự án Luật Viễn thông (sửa đổi) diễn ra chiều 7/4, nhiều đại biểu cho rằng, việc sử dụng Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích còn chưa hợp lý, hiệu quả chưa cao nên cần có sự tổng kết, đánh giá, xem xét lại hoạt động của Quỹ này...

Chiều ngày 07/4, tại Trụ sở Văn phòng Quốc hội, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức Phiên họp mở rộng Thẩm tra sơ bộ dự án Luật Viễn thông (sửa đổi). Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy chủ trì Phiên họp.

Tham dự Phiên họp còn có các Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường: Tạ Đình Thi, Nguyễn Phương Tuấn cùng các thành viên của Ủy ban; đại diện Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, Thứ trưởng Phạm Đức Long cùng đại diện các đơn vị liên quan, các chuyên gia, nhà khoa học.

Toàn cảnh Phiên họp.

Đề cập về sự cần thiết sửa đổi Luật Viễn thông, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Phạm Đức Long khẳng định: Luật Viễn thông được Quốc hội khóa XII thông qua tại kỳ họp thứ 6 ngày 23/11/2009 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2010, có ý nghĩa quan trọng đối với tiến trình phát triển, hội nhập của nền kinh tế nói chung và ngành viễn thông nói riêng, đánh dấu bước phát triển mới của pháp luật về viễn thông ở nước ta, đặc biệt là trước xu thế toàn cầu hóa. Sau hơn 12 năm áp dụng, Luật Viễn thông và các văn bản hướng dẫn đã tạo hành lang pháp lý thúc đẩy cạnh tranh, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia thị trường. Mạng lưới cơ sở hạ tầng kỹ thuật viễn thông hiện đại, chất lượng dịch vụ viễn thông được hoàn thiện và nâng cao, phát triển thị trường viễn thông đa dạng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu của người sử dụng và nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, góp phần đảm bảo an ninh và toàn vẹn lãnh thổ Việt Nam.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Luật Viễn thông đã bộc lộ một số điểm không còn phù hợp cần được điều chỉnh để giải quyết các vấn đề vướng mắc trong công tác thực thi cũng như đáp ứng xu thế phát triển mới. Đó là xu hướng hội tụ giữa viễn thông, phát thanh truyền hình, công nghệ thông tin và tự động hóa đặt ra yêu cầu mới đối với lĩnh vực viễn thông. Công nghệ phát triển đã tạo ra các loại hình dịch vụ, mô hình kinh doanh mới thúc đẩy việc hình thành cơ sở hạ tầng viễn thông mới kết hợp với các hạ tầng kỹ thuật khác phục vụ nhu cầu phát triển của xã hội, của nền kinh tế. Lĩnh vực viễn thông mở rộng thêm các thành phần hạ tầng và dịch vụ nhằm đáp ứng yêu cầu là hạ tầng phục vụ kinh tế số, xã hội số.

Các quy định về quản lý và điều tiết thị trường hiện nay đã thể hiện một số bất cập như: chưa có quy định về hoạt động bán buôn trong viễn thông (cho thuê hạ tầng và bán lưu lượng dịch vụ giữa các doanh nghiệp) để tránh đầu tư lặp lại cơ sở hạ tầng viễn thông, nâng cao hiệu quả, tiết kiệm chi phí đầu tư hạ tầng, đồng thời tạo thuận lợi cho gia nhập thị trường, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, cung cấp các dịch vụ mới; chưa quy định cụ thể về nghĩa vụ của các doanh nghiệp viễn thông có vị trí thống lĩnh thị trường trong việc cho thuê hạ tầng, bán buôn lưu lượng theo thông lệ quốc tế.

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Phạm Đức Long đề cập về sự cần thiết của việc sửa đổi Luật Viễn thông.

Việc cấp giấy phép cho các doanh nghiệp hiện nay chỉ có một hình thức cấp phép và quy trình, thủ tục giống nhau cho các loại giấy phép, chưa phân loại theo tính chất, đặc điểm của từng loại mạng, dịch vụ viễn thông (quy mô, đối tượng cung cấp dịch vụ, sử dụng tài nguyên viễn thông,...); điều kiện cấp phép là vốn pháp định và mức cam kết đầu tư theo số tiền cụ thể không còn phù hợp.

Xu thế phát triển dịch vụ vệ tinh chùm với các dịch vụ viễn thông do doanh nghiệp nước ngoài cung cấp xuyên biên giới vào Việt Nam đặt ra yêu cầu về bảo đảm an ninh, quốc phòng, bảo vệ dữ liệu, quyền lợi của người sử dụng, đồng thời, tác động đến thị trường dịch vụ băng rộng cố định và di động mặt đất trong nước;

Từ năm 2010 đến nay, Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA)..., với những cam kết mới và cao hơn so với các cam kết của Việt Nam khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Yêu cầu đặt ra là cần nội luật hóa các cam kết và xem xét bổ sung, hoàn thiện một số quy định để thực thi các cam kết, trong tình hình phải bảo đảm an toàn, an ninh, chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.

Các đại biểu tham dự Phiên họp.

Môi trường pháp luật chung có nhiều thay đổi, từ sau năm 2010, Việt Nam tiếp tục hoàn thiện thể chế như: Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Cạnh tranh, Luật Quy hoạch, Luật Quản lý và sử dụng tài sản công, Luật Đấu giá tài sản, Luật Giá… đã được ban hành mới, sửa đổi, bổ sung có các nội dung liên quan đến lĩnh vực viễn thông. Do đó Luật Viễn thông cần được xem xét, điều chỉnh để bảo đảm tính đồng bộ, tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Phát biểu một số ý kiến thẩm tra đối với dự án Luật Viễn thông (sửa đổi), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Viễn thông (sửa đổi) với những lý do như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ, nhằm thể chế hóa nội dung Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết số 52/NQ-TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn.

Việc sửa đổi Luật Viễn thông nhằm thể chế hóa kịp thời những yêu cầu, đòi hỏi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, yêu cầu của việc thực hiện các cam kết quốc tế; góp phần phát triển kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước trong hoạt động viễn thông, thực hiện mục tiêu xây dựng hạ tầng số đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế số, xã hội số; đồng thời, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ với các quy định của pháp luật hiện hành, khắc phục những bất cập, khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện Luật Viễn thông trong thời gian qua.

Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cần làm rõ phạm vi điều chỉnh của dự án Luật vì đây là vấn đề quan trọng, quyết định nhiều nội dung khác của dự án Luật. Theo đó, phải cân nhắc kỹ lưỡng vấn đề này, cần đủ căn cứ để đề xuất mở rộng phạm vi điều chỉnh khi trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội và phải được đánh giá tác động một cách đầy đủ.

Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, tham khảo thêm kinh nghiệm của các nước, nhất là các nước trong cùng khu vực, có các đặc điểm tương đồng với Việt Nam; đồng thời phân tích, làm rõ hơn, thuyết phục hơn về việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự án Luật.

Cần có sự tổng kết, đánh giá hiệu quả hoạt động của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích

Trong khuôn khổ Phiên họp, các đại biểu đã tập trung cho ý kiến vào đánh giá hoạt động, tính hiệu quả của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích. Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách Vũ Tuấn Anh đề nghị bỏ Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích vì này chưa đảm bảo được mục tiêu đề ra nên cần xem xét lại để giảm tải chi phí, bộ máy.

Theo Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách Vũ Tuấn Anh, hiện nay, nguồn thu hoạt động của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích chủ yếu là từ phía doanh nghiệp. Còn việc huy động đóng góp, viện trợ, tài trợ cho Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích hầu như là không có. Nếu vẫn còn duy trì Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích thì có thể giao thẳng cho doanh nghiệp làm.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách Vũ Tuấn Anh đóng góp ý kiến.

Cho ý kiến về nội dung trên, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Đình Việt khẳng định, việc xem xét hoạt động của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích là vấn đề mà các đại biểu Quốc hội quan tâm khi dự án Luật Viễn thông (sửa đổi) được trình lên Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Qua thực tế, trong giai đoạn 2016-2020, việc sử dụng Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích còn chưa hợp lý, hiệu quả của việc sử dụng Quỹ chưa cao. Vì vậy, Chính phủ cần có sự tổng kết, đánh giá hiệu quả hoạt động của Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích để có thêm những quy định sửa đổi trong dự án Luật Viễn thông.

Đề xuất cần có sự đánh giá tác động của chính sách hỗ trợ ứng dụng công nghệ thông tin ở những vùng miền khó khăn, dân tộc thiểu số và miền núi, đại biểu Tráng A Dương-Ủy viên chuyên trách Hội đồng Dân tộc cho rằng, đây là việc làm hết sức cần thiết để người dân ở những vùng miền khó khăn có thể tiếp cận với các dịch vụ viễn thông chất lượng cao, tiếp cận thông tin trong thời đại công nghệ phát triển như hiện nay. Do vậy, Chính phủ cần xem xét trong thời gian qua, việc triển khai các hoạt động này đã được thực hiện như thế nào để có sự rút kinh nghiệm, đưa ra các giải pháp hữu hiệu hơn trong thời gian tới.

Ủy viên chuyên trách Hội đồng Dân tộc Tráng A Dương.

Cũng trong khuôn khổ Phiên họp, các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học còn cho ý kiến về Phạm vi điều chỉnh của dự án Luật Viễn thông sửa đổi như đối với các dịch vụ OTT, điện toán đám mây, quyền của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ có hạ tầng mạng...

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định với sự phát triển của công nghệ thông tin như hiện nay và một số bất cập trong thực hiện Luật Viễn thông hiện hành thì cần thiết phải sửa đổi Luật này.

Với những ý kiến đóng góp của các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, cơ quan soạn thảo dự án Luật Viễn thông (sửa đổi) sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp để bổ sung, chỉnh sửa sao cho phù hợp với thực tiễn trong quá trình hoàn thiện dự án Luật.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng.

Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy khẳng định, Thường trực Ủy ban ghi nhận các ý kiến của các vị đại biểu đóng góp cho dự án Luật Viễn thông (sửa đổi).

Sau phiên họp thẩm tra sơ bộ này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Tiểu ban Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến của các đại biểu đã phát biểu, hoàn thiện Dự thảo báo cáo thẩm tra sơ bộ, gửi xin ý kiến Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường kịp thời báo cáo Chủ nhiệm Ủy ban để ký trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội theo thời hạn quy định.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy phát biểu kết luận Phiên họp.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cũng đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu các ý kiến góp ý; dự kiến, chuẩn bị những vấn đề cần báo cáo bổ sung tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự kiến vào ngày 17/4/2023./.

Một số hình ảnh tại Phiên họp: