Xóa sổ hàng giả trên sàn TMĐT bằng giám sát nghiêm ngặt

Hàng giả tràn lan trên các nền tảng số không chỉ gây hoang mang cho người tiêu dùng mà còn đe dọa niềm tin vào thương mại điện tử, cản trở tiến trình chuyển đổi số của nền kinh tế.

Hàng giả không còn giấu mặt

Thời gian qua, hàng loạt vụ buôn bán hàng giả quy mô lớn bị phanh phui, cho thấy thực trạng đáng báo động về hàng giả công khai hoành hành trên môi trường số. Gây chú ý nhất là vụ TikToker Lê Văn Hải, chủ tài khoản “Gia đình Hải Sen” và Trần Đại Phúc, Giám đốc Công ty TNHH Hải Bé, bị khởi tố vì buôn bán hàng giả là thực phẩm.

Theo điều tra, từ năm 2024 đến nay, Công ty Hải Bé nơi Hải là cổ đông đã bán hơn 800.000 sản phẩm mỹ phẩm, thực phẩm qua TikTok Shop, Facebook, Shopee… Trong đó, riêng “Siro ăn ngon Hải Bé” đã tiêu thụ hơn 100.000 hộp, nhưng giám định cho thấy các thành phần chính chỉ đạt dưới 70% hàm lượng công bố đủ căn cứ xác định là hàng giả. Khám xét công ty còn phát hiện hàng trăm kiện mỹ phẩm, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc.

Từ vụ Hải Sen, hay trước đó là sữa giả HIUP, kẹo Kera…, có thể thấy hàng giả không còn hoạt động lén lút mà đang ngang nhiên tồn tại nhờ mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử. Đây là hồi chuông cảnh báo về những lỗ hổng trong kiểm soát chất lượng hàng hóa trên môi trường số.

TikToker Lê Văn Hải khoe đơn hàng khủng bán ra trước khi bị bắt (Ảnh cắt từ clip).

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, TMĐT trở thành “phao cứu sinh” cho hàng Việt, nhất là nông sản, đặc sản địa phương. Năm 2024, thị trường thương mại điện tử Việt Nam vượt mốc 25 tỷ USD, tăng 20% so với cùng kỳ. Nhờ đó, sản phẩm từ vùng sâu vùng xa như chè Shan tuyết, gạo Séng cù, cà phê Gia Lai… tiếp cận người tiêu dùng khắp cả nước và vươn ra thế giới qua các sàn như TikTok Shop, Shopee, Lazada, Tiki, Amazon…

Tuy nhiên, TMĐT cũng đặt ra thách thức lớn với cơ quan quản lý trong việc kiểm soát hàng hóa kém chất lượng, hàng vi phạm bản quyền, hàng giả. Nếu không kiểm soát hiệu quả, người tiêu dùng sẽ phải đánh đổi bằng sức khỏe, niềm tin, và chính nền kinh tế sẽ mất cơ hội chuyển đổi số.

Tại họp báo quý II, ông Hoàng Ninh, Phó Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công Thương), nhấn mạnh: “Không phải tất cả hàng hóa trên sàn TMĐT là hàng giả”, nhưng thừa nhận tình trạng vi phạm vẫn đáng lo ngại. 6 tháng đầu năm, Bộ Công Thương đã phối hợp với các sàn TMĐT xử lý hơn 11.000 gian hàng vi phạm và yêu cầu gỡ bỏ hơn 33.000 sản phẩm giả, nhái, vi phạm sở hữu trí tuệ.

Cải thiện niềm tin 

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác 6 tháng đầu năm 2025, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên thẳng thắn nhận định: thương mại điện tử với tốc độ tăng trưởng 25%/năm đang trở thành "mảnh đất màu mỡ" cho hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả.

Cũng tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: chống buôn lậu, hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, không có vùng cấm. “Không phải làm mạnh một đợt rồi dừng, mà phải làm ngày, làm đêm, làm thêm cả ngày nghỉ. Mỗi ngày đều là cao điểm”.

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến Dự thảo Luật Thương mại điện tử, với điểm nhấn là quy định định danh người bán, giúp truy xuất nguồn gốc, xử lý vi phạm, ngăn tình trạng “ve sầu thoát xác”. Theo ông Hoàng Ninh, Phó Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số, việc định danh sẽ hỗ trợ bảo vệ người tiêu dùng và chống thất thu thuế.

Kho sản phẩm giả mạo, hàng nhập lậu của hộ kinh doanh Trương Ngọc Quyên (Gia Lai) kinh doanh online bị bắt giữ đầu tháng 11/2023.

Song song, Bộ cũng triển khai 4 giải pháp chính: hoàn thiện thể chế; ứng dụng công nghệ (AI, blockchain) để truy xuất và rà soát hàng hóa; tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức người tiêu dùng; và đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong xử lý tranh chấp, vi phạm xuyên biên giới.

Nhiều địa phương, trong đó có TP.HCM, đang triển khai các sáng kiến mới như chương trình “Tick xanh trách nhiệm thương mại điện tử” thu hút sự tham gia cam kết của các sàn lớn như Shopee, TikTok, Lazada, Tiki.

Tuy vậy, các chuyên gia cảnh báo: nếu thiếu sự đồng hành từ người tiêu dùng, nỗ lực chống hàng giả sẽ không bền vững. Sự tỉnh táo, chọn lựa hàng hóa minh bạch, từ các gian hàng uy tín là điều then chốt để làm sạch môi trường thương mại điện tử.