Bộ ba khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực phát triển

Bộ trưởng Khoa học Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, việc kết nối chặt chẽ bộ ba khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số giúp Việt Nam đi đúng hướng phát triển phù hợp với xu thế thời đại.

Tầm quan trọng và những thách thức trong phát triển

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, trên thế giới, chỉ có dưới 5% quốc gia kết nối đồng bộ ba lĩnh vực này, trong khi Việt Nam đang tự tin khẳng định mình là nước tiên phong với mô hình phát triển phù hợp với văn hóa dân tộc và xu thế hiện đại.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của ngành tiêu chuẩn đo lường chất lượng đối với sự phát triển kinh tế xã hội đất nước, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chỉ rõ, tiêu chuẩn không chỉ đơn giản là khuôn khổ kỹ thuật mà còn là công cụ dẫn dắt, định hướng phát triển công nghệ, sản phẩm và thị trường. “Quốc gia muốn phát triển theo hướng nào thì tiêu chuẩn cần dẫn dắt theo hướng đó,” Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Điều này có nghĩa là việc xây dựng, ứng dụng và tuân thủ các tiêu chuẩn phải trở thành đòn bẩy nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, giúp họ tự tin trên thị trường quốc tế và góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Trong bối cảnh Việt Nam đã đạt mức GDP bình quân đầu người 5.000 USD, nhiệm vụ tăng trưởng “hai con số” và chuyển đổi sang phát triển chất lượng cao càng trở nên cấp bách.

Tuy nhiên, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Một trong số đó là hệ thống đo lường, thử nghiệm và kiểm định hiện nay còn nhiều hạn chế, chưa đủ khả năng cung cấp dữ liệu tin cậy cho quá trình ra quyết định và cải tiến liên tục. Các cơ quan, doanh nghiệp thường thiếu niềm tin vào việc áp dụng các chỉ số đo lường do văn hóa ra quyết định dựa trên cảm tính thay vì dữ liệu khách quan. Điều này gây khó khăn cho việc theo dõi hiệu quả của các chính sách và làm giảm tốc độ đổi mới sáng tạo.

Thêm vào đó, sự chậm trễ trong việc cải tổ bộ máy hành chính và thiếu hụt nhân lực chất lượng cao về khoa học công nghệ, đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu và ứng dụng công nghệ chiến lược, đang là “điểm nghẽn” cản trở quá trình phát triển. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã chỉ ra rằng, để đạt được mục tiêu phát triển vượt bậc, không chỉ cần đầu tư mạnh vào công nghệ và hạ tầng số mà còn phải tinh gọn bộ máy quản lý từ trung ương đến địa phương, đồng thời xây dựng văn hóa “ra quyết định dựa trên dữ liệu” để thúc đẩy quá trình cải tiến không ngừng.

Các chỉ tiêu đầu ra cho mọi chính sách công cũng được đặt ra như một yêu cầu quản trị quốc gia. Việc này nhằm mục đích chuyển đổi cách thức quản lý từ đầu vào sang đầu ra, giúp các cơ quan nhà nước và doanh nghiệp có thể tự đánh giá hiệu quả hoạt động, từ đó tạo động lực cải tiến chất lượng sản phẩm, dịch vụ và cả môi trường kinh doanh. Những thách thức này đòi hỏi phải có sự đồng bộ, phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành, từ đó tạo ra một hệ sinh thái phát triển mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số trong kỷ nguyên mới.

Chính sách, định hướng và kỳ vọng tương lai

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp nhất hai Bộ Thông tin và Truyền thông với Bộ Khoa học và Công nghệ, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Bộ mới không chỉ kế thừa toàn bộ chức năng, nhiệm vụ của hai Bộ trước đây mà còn được Trung ương, Chính phủ giao thêm những trọng trách mang tính đột phá.

Bên cạnh đó, việc đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng số như 5G, internet vệ tinh và xây dựng Trung tâm dữ liệu quốc gia được đặt lên hàng đầu. Những cơ sở hạ tầng này là nền tảng để chuyển đổi số trong các hoạt động hành chính và sản xuất, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới. Đồng thời, Bộ Khoa học và Công nghệ đã đề xuất xây dựng Chương trình chuyển đổi trí tuệ nhân tạo (AI) quốc gia, nhằm ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong mọi lĩnh vực, từ quản lý công vụ đến sản xuất và dịch vụ, giúp giảm thiểu thủ tục hành chính và nâng cao năng suất lao động.

Một trong những định hướng trọng tâm khác là xây dựng và triển khai các chỉ tiêu đầu ra cho mọi chính sách công. Việc này không chỉ đảm bảo tính minh bạch trong quá trình đánh giá hiệu quả của các chương trình phát triển mà còn tạo ra một “vòng tròn khép kín” trong quản lý và cải tiến liên tục. Các doanh nghiệp nếu nhận thức được rằng tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng không chỉ là chi phí tuân thủ mà còn là công cụ để cải thiện hiệu quả kinh doanh và nâng cao uy tín, họ sẽ tự chủ động áp dụng và sáng tạo, góp phần tạo ra giá trị gia tăng cho nền kinh tế.

Nhìn về tương lai, kỳ vọng Việt Nam sẽ sớm đạt được những bước đột phá trong chuyển đổi số, ứng dụng AI và phát triển công nghệ chiến lược. Những chính sách được đưa ra trong Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đặt ra mục tiêu cụ thể cho giai đoạn 2025-2030, nhằm đưa Việt Nam trở thành quốc gia có thu nhập cao và cạnh tranh mạnh mẽ trên trường quốc tế. Các bước đầu tư vào công nghệ, hạ tầng số và cải cách bộ máy hành chính sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam vượt qua “bẫy thu nhập trung bình” và đạt được mục tiêu phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.