Cần một đạo luật tổng thể cho chuyển đổi số quốc gia

Hệ thống pháp luật về chuyển đổi số đã hình thành với nhiều đạo luật chuyên ngành, song các quy định còn phân tán, thiếu tính liên kết và chưa điều chỉnh toàn diện quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Tờ trình về dự án Luật Chuyển đổi số.

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Tờ trình về dự án Luật Chuyển đổi số; nghe Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo thẩm tra dự án luật này.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, trong thời gian qua, hệ thống pháp luật liên quan đến chuyển đổi số đã hình thành khá đầy đủ với nhiều đạo luật chuyên ngành như: Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Dữ liệu, Luật Giao dịch điện tử, Luật Viễn thông, Luật An toàn thông tin mạng… Tuy nhiên, các quy định còn khu trú, thiếu sự kết nối tổng thể, chưa điều chỉnh toàn diện các hoạt động của quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Sau gần 20 năm thi hành, Luật Công nghệ thông tin năm 2006 đã bộc lộ nhiều hạn chế, không còn theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud), chuỗi khối (Blockchain) và các mô hình kinh doanh số hiện đại.

Cùng với đó, hệ thống pháp luật hiện hành vẫn còn nhiều khoảng trống liên quan đến số hóa thế giới thực, hạ tầng cho chuyển đổi số, chuyển đổi số trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị, Chính phủ số, kinh tế số nền tảng, quyền công dân trên không gian mạng, hay văn hóa số…

Vì vậy, việc ban hành Luật Chuyển đổi số là cần thiết để hoàn thiện hành lang pháp lý đồng bộ, tổng thể điều chỉnh và thúc đẩy quá trình Chuyển đổi số quốc gia.

Trong khi đó, Luật Công nghệ thông tin đã được rà soát, kế thừa các nội dung còn hợp lý và sẽ hết hiệu lực thi hành kể từ khi Luật Chuyển đổi số có hiệu lực.

Dự án Luật Chuyển đổi số gồm 8 chương, 79 điều, quy định về chuyển đổi số, bao gồm: Hạ tầng cho chuyển đổi số; Chính phủ số và chuyển đổi số hoạt động các cơ quan thuộc hệ thống chính trị; kinh tế số; xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số.

Làm rõ phạm vi điều chỉnh và mối quan hệ với các luật liên quan

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho biết, Ủy ban cơ bản tán thành với nhiều nội dung trong dự thảo Luật.

Về tên gọi của dự án luật, bên cạnh các ý kiến nhất trí với tên gọi của dự thảo Luật là Luật Chuyển đổi số, có ý kiến đề nghị đổi tên thành Luật Công nghệ thông tin và chuyển đổi số hoặc Luật Phát triển và ứng dụng công nghệ số, do nội dung của dự thảo Luật được xây dựng, phát triển dựa trên các quy định về ứng dụng công nghệ thông tin của Luật Công nghệ thông tin.

Về phạm vi điều chỉnh của Luật là “chuyển đổi số, bao gồm: Hạ tầng cho chuyển đổi số; chuyển đổi số hoạt động các cơ quan thuộc hệ thống chính trị và Chính phủ số, kinh tế số; xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số”, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, nội hàm của một số nội dung trên đang được điều chỉnh tại một số luật, nghị quyết khác như Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Dữ liệu, Luật Giao dịch điện tử, Luật Căn cước, Nghị quyết số 193/2025/QH15,...

Do vậy để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và đặc biệt là tính khả thi sau khi Luật ban hành, đề nghị làm rõ mối quan hệ của Luật với các luật nêu trên, từ đó xác định rõ giới hạn phạm vi điều chỉnh tránh trùng lặp, chồng chéo với các luật khác.

Về chuyển đổi số trong hệ thống chính trị và Chính phủ số, có quy định về Trách nhiệm pháp lý của các cơ quan nhà nước trong việc khai thác dữ liệu và không được yêu cầu nộp lại giấy tờ, đây là một quy định rất mới thể hiện quyết tâm cao trong cải cách thủ tục hành chính, tuy nhiên để đảm bảo tính khả thi và đồng bộ cần tiếp tục rà soát với các quy định tại Luật Cán bộ, công chức, Luật Xử lý vi phạm hành chính,...

Ngoài ra, Ủy ban cũng cho ý kiến về các quy định liên quan đến hạ tầng cho chuyển đổi số; kinh tế số; xã hội số; các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số...