Chính quyền địa phương 2 cấp: Bước tiến lớn trong cải cách hành chính
Thời gian qua, việc sắp xếp đơn vị hành chính và triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã đạt nhiều kết quả quan trọng, tạo bước chuyển rõ nét trong tổ chức và vận hành bộ máy hành chính nhà nước. Cơ cấu tổ chức tinh gọn hơn, chức năng nhiệm vụ được phân định rõ ràng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, rút ngắn quy trình thủ tục và chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp.
Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Phú Thọ.
Cải cách tổ chức bộ máy, triển khai tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp
Theo báo cáo của Bộ Nội vụ tại phiên họp lần thứ tư Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06, trong thời gian qua, việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính (ĐVHC) các cấp và triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đã được Bộ Chính trị, Tổng Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt và đạt nhiều kết quả quan trọng, tạo bước chuyển rõ nét trong tổ chức và vận hành bộ máy hành chính nhà nước.
Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 202/2025/QH15 về sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh. Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua 35 Nghị quyết về sắp xếp ĐVHC cấp xã. Bộ Nội vụ đã tham mưu Ban Chỉ đạo của Chính phủ và các cấp có thẩm quyền ban hành nhiều văn bản, hướng dẫn triển khai mô hình Chính quyền địa phương 2 cấp; tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp xã về lĩnh vực quản lý nhà nước ngành Nội vụ.
Các bộ, cơ quan ngang bộ đã tăng cường tổ chức hội nghị tập huấn, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ cho công chức ở địa phương và giải đáp các vướng mắc phát sinh trong thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước, bảo đảm vận hành chính quyền địa phương 2 cấp đi vào ổn định, hiệu quả.
Bên cạnh đó, một số bộ đã tổ chức các đoàn công tác hoặc cử cán bộ, công chức có năng lực và chuyên môn cao trực tiếp về làm việc tại địa phương để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, góp phần nâng cao năng lực quản lý, rút ngắn quy trình thủ tục và nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân.
Sau sắp xếp, cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ 2021 - 2026 gồm có 17 bộ, cơ quan ngang bộ; 5 cơ quan thuộc Chính phủ. Tổ chức bên trong các bộ, ngành đã giảm 13 tổng cục và tương đương; giảm 509 cục và tương đương; giảm 232 vụ và tương đương; giảm 3.377 chi cục và tương đương; giảm 205 đơn vị sự nghiệp công lập.
Về triển khai chính quyền địa phương 2 cấp, đến nay, các địa phương đã hoàn thành sắp xếp, kiện toàn HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã; thành lập 465 cơ quan chuyên môn thuộc UBND 34 tỉnh, thành phố; 9.916 phòng chuyên môn thuộc UBND; 3.321 xã, phường, đặc khu. Cơ sở vật chất, phương tiện làm việc bước đầu bảo đảm yêu cầu hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp.
Về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền, Chính phủ đã ban hành 30 nghị định liên quan. Ngoài ra, tại các nghị định của Chính phủ ban hành sau ngày 1/7/2025 đã tiếp tục phân cấp, phân định thẩm quyền cho chính quyền địa phương 2 cấp một số nhiệm vụ, quyền hạn trong các ngành, lĩnh vực. Các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ đã ban hành 66 thông tư theo thẩm quyền, để thực hiện hướng dẫn các quy định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Theo thống kê đến nay, tổng số nhiệm vụ, thẩm quyền đã được phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền là 2.541. Trong đó, số lượng nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền là 1.377; số lượng nhiệm vụ được phân định thẩm quyền là 1.164 (cấp tỉnh 188 nhiệm vụ, cấp xã 859 nhiệm vụ, 117 nhiệm vụ chuyển sang cấp khu vực hoặc cắt bỏ khi kết thúc hoạt động của cấp huyện).
Tháo gỡ khó khăn để triển khai có hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp
Để bảo đảm bộ máy chính quyền 2 cấp vận hành thông suốt, hiệu quả trong thời gian tới, Bộ Nội vụ đề nghị các bộ, ngành tập trung tham mưu, đề xuất tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn về pháp luật đã được rà soát theo kết luận của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật; khẩn trương chỉ đạo, hướng dẫn xử lý những vướng mắc liên quan trực tiếp đến hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp, nhất là đối với các dự án, chương trình phát triển kinh tế - xã hội.
Đồng thời, đẩy mạnh tái cấu trúc quy trình, số hóa hồ sơ, giấy tờ và nâng cấp hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính để nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến, nhất là các thủ tục liên quan đến cư trú, hộ tịch, giấy phép lái xe, đất đai, doanh nghiệp; triển khai tiếp nhận, giải quyết thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính trong phạm vi cấp tỉnh.
Các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục rà soát chức năng và tinh gọn các cơ quan trực thuộc, các đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp thuộc phạm vi quản lý theo tinh thần của Công văn số 59-CV/BCĐ ngày 12/9/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW. Trong đó tập trung nguồn lực vào đẩy mạnh tháo gỡ các vướng mắc phát sinh, để triển khai có hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Ngoài ra, cần tập trung triển khai thực hiện nghiêm, hiệu quả Luật Cán bộ, công chức năm 2025 và các văn bản hướng dẫn thi thành. Tiếp tục tham mưu Chính phủ ban hành các văn bản sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức bộ máy, biên chế, tuyển dụng, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo các quy định mới của Bộ Chính trị để địa phương có cơ sở thống nhất trong thực hiện./.
