Đề nghị luật hóa trách nhiệm của chủ sở hữu nền tảng thương mại điện tử

Thảo luận ở Tổ 16 về dự án Luật Thương mại điện tử, các đại biểu Quốc hội khẳng định sự cần thiết ban hành Luật, tuy nhiên đề nghị cần có chế tài đối với nhà cung cấp hàng giả, hàng kém chất lượng; đồng thời luật hóa trách nhiệm của chủ sở hữu nền tảng thương mại điện tử để đảm bảo an toàn, minh bạch.

Quốc hội thảo luận ở Tổ về một số dự thảo luật thuộc lĩnh vực kinh tế, trong đó có Dự án Luật Thương mại điện tử

Chiều ngày 3/11/2025, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở Tổ về một số dự thảo luật thuộc lĩnh vực kinh tế, trong đó có Dự án Luật Thương mại điện tử.

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải dự Phiên thảo luận tại Tổ 16 gồm Đoàn Đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, Cao Bằng, Tuyên Quang. Đại biểu Quản Minh Cường - Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng điều hành thảo luận ở Tổ 16.

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải dự Phiên thảo luận tại Tổ 16

Qua thảo luận, nhiều đại biểu quan tâm đến dự án Luật Thương mại điện tử. Khẳng định sự cần thiết ban hành Luật này. Các ý kiến nhận thấy, dự thảo Luật Thương mại điện tử là bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương chuyển đổi số quốc gia. Bên cạnh đó, sau gần 20 năm thực hiện Luật, mô hình kinh doanh mới như mạng xã hội bán hàng, livestream, thương mại xuyên biên giới, sàn thương mại điện tử đa dịch vụ… chưa có hành lang pháp lý đầy đủ, dẫn đến nhiều bất cập trong quản lý. Việc ban hành Luật lần này là rất kịp thời, tạo khuôn khổ pháp lý đồng bộ để phát triển kinh tế số.

Cần xác lập rõ nghĩa vụ pháp lý bắt buộc của chủ sở hữu nền tảng thương mại điện tử

Góp ý về phạm vi điều chỉnh và khái niệm (Điều 1, Điều 3), đại biểu Ma Thị Thúy - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang nhận định, dự thảo đã bổ sung khái niệm về nền tảng trung gian, mạng xã hội bán hàng, livestream, dịch vụ tiếp thị liên kết… Đây là điểm mới rất sát thực tiễn. Tuy nhiên, cần định nghĩa rõ hơn khái niệm “nền tảng số lớn”, “ngưỡng giao dịch” vì nhiều điều khoản như Điều 13, 15, 16, 26 dẫn chiếu trách nhiệm đặc thù cho các nền tảng này nhưng lại chưa quy định tiêu chí cụ thể, dễ dẫn tới khó khăn trong áp dụng.

Vì vậy, đại biểu đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết nhưng trong Luật cần có tiêu chí cơ bản như: số lượng người dùng, doanh thu tại Việt Nam, lượng giao dịch hoặc tỷ lệ chiếm thị phần.

Liên quan đến trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử ( Điều 13), đại biểu Ma Thị Thúy cho rằng, việc luật hóa trách nhiệm của chủ sở hữu nền tảng thương mại điện tử nhằm bảo đảm an toàn, minh bạch của giao dịch; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và người bán tuân thủ pháp luật, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước trong môi trường thương mại số. Do đó, cần xác lập rõ nghĩa vụ pháp lý bắt buộc của chủ sở hữu nền tảng thương mại điện tử trong việc tổ chức, quản lý và giám sát hoạt động giao dịch điện tử; tạo cơ sở pháp lý để cơ quan quản lý xử lý trách nhiệm của nền tảng khi vi phạm hoặc không thực hiện nghĩa vụ; bảo đảm tính tương thích với thông lệ quốc tế.

Đại biểu Ma Thị Thúy - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tuyên Quang đề nghị cần định nghĩa rõ hơn khái niệm “nền tảng số lớn”, “ngưỡng giao dịch”

“Việt Nam hiện có hơn 70.000 website và ứng dụng thương mại điện tử, trong đó nhiều nền tảng xuyên biên giới chưa tuân thủ đầy đủ quy định trong nước. Hàng nghìn vụ khiếu nại người tiêu dùng liên quan đến giao dịch thương mại điện tử chưa được giải quyết hiệu quả do nền tảng từ chối trách nhiệm. Các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc đều quy định nghĩa vụ xác minh người bán, gỡ bỏ hàng hóa vi phạm, bảo vệ người tiêu dùng  - là thông lệ cần tham chiếu”, đại biểu nêu dẫn chứng.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu, quy định theo hướng: Chủ sở hữu nền tảng thương mại điện tử có trách nhiệm: (1) Xác minh, lưu giữ và công khai thông tin đăng ký của người bán hoạt động trên nền tảng; (2) Cung cấp công cụ để người tiêu dùng phản ánh, khiếu nại, và có trách nhiệm tiếp nhận, xử lý các phản ánh đó; (3) Thực hiện cơ chế thông báo và gỡ bỏ hàng hóa, dịch vụ, nội dung vi phạm pháp luật khi phát hiện hoặc khi có yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; (4) Bảo đảm an toàn thông tin, dữ liệu cá nhân của người dùng; lưu trữ thông tin giao dịch theo quy định; (5) Phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước trong việc cung cấp dữ liệu, hỗ trợ thu thuế và thực thi pháp luật; (6) Chịu trách nhiệm liên đới nếu biết rõ hoặc có cơ sở xác định hành vi vi phạm pháp luật của người bán trên nền tảng mà không thực hiện biện pháp ngăn chặn, xử lý. Đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết việc xác minh người bán, cơ chế gỡ bỏ thông tin vi phạm và thời hạn lưu trữ dữ liệu giao dịch.

Đại biểu Ma Thị Thúy cho rằng, quy định như trên sẽ giúp người tiêu dùng được bảo vệ tốt hơn, giảm rủi ro khi mua hàng trực tuyến; cơ chế khiếu nại minh bạch, có đầu mối xử lý rõ ràng. Đồng thời, người bán tuân thủ pháp luật, tạo môi trường cạnh tranh công bằng, giảm cạnh tranh không lành mạnh từ hàng giả, hàng cấm.

Phân định rõ trách nhiệm giữa các chủ thể người bán, người livestream và chủ quản nền tảng thương mại điện tử

Cùng quan tâm đến phạm vi điều chỉnh của Luật (Điều 1 và Điều 3), đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh - Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Đà Nẵng đồng tình với Báo cáo thẩm tra về việc phạm vi điều chỉnh của Luật cần được mở rộng, bao quát các hoạt động giao dịch điện tử trong mọi lĩnh vực, nhưng đồng thời phải bảo đảm tính thống nhất với các luật chuyên ngành như Luật Thương mại, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật An ninh mạng…

Từ thực tiễn, đại biểu thấy rằng, nhiều hoạt động thương mại điện tử hiện nay không chỉ là giao dịch hàng hóa, dịch vụ thông thường, mà còn bao gồm các hoạt động quảng cáo, truyền thông, thậm chí phát sinh giao dịch tài chính ẩn danh qua nền tảng trung gian. Các hành vi này gây rủi ro lớn cho người tiêu dùng và cho công tác quản lý nhà nước nhưng lại chưa được quy định rõ trong phạm vi điều chỉnh.

Do vậy, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh đề nghị Ban soạn thảo xem xét điều chỉnh về khái niệm hoạt động thương mại điện tử theo hướng bao quát cả các hoạt động có yếu tố thu thập, chia sẻ dữ liệu, trung gian quảng cáo, livestream, môi giới trên nền tảng điện tử để tránh “khoảng trống” pháp lý mà hiện nay các cơ quan quản lý đang rất lúng túng.

Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh - Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Đà Nẵng đề nghị cần quy định rõ biện pháp kiểm soát và ngăn chặn hành vi vi phạm trong hoạt động livestream bán hàng

Liên quan đến hoạt động livestream bán hàng và tiếp thị liên kết (Điều 20 - Điều 24), đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh nêu rõ, livestream bán hàng về bản chất là một hình thức quảng cáo thương mại trên môi trường điện tử, song trong xu thế ngày nay, hình thức này có tính tương tác và lan tỏa rất mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cần quy định rõ biện pháp kiểm soát và ngăn chặn hành vi vi phạm trong hoạt động livestream bán hàng; Phân định rõ trách nhiệm giữa các chủ thể: người bán, người livestream và chủ quản nền tảng thương mại điện tử; Với sản phẩm thuộc diện phải có xác nhận nội dung quảng cáo, cần quy định rõ người bán là chủ thể xin phép; người livestream phải xuất trình văn bản xác nhận cho nền tảng trước khi phát trực tiếp.

Đại biểu cho rằng, quy định như vậy vừa tăng tính minh bạch, vừa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhất là trong bối cảnh xuất hiện tình trạng bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, thậm chí là hàng cấm qua mạng xã hội.

Cần có chế tài đối với nhà cung cấp hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng

Góp ý về trách nhiệm của người bán trên nền tảng thương mại điện tử trung gian, mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử (Điều 19), đại biểu Bế Minh Đức - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng cho biết, tại khoản 1, Điều 19 dự thảo Luật quy định: “Cung cấp cho chủ quản nền tảng thương mại điện tử thông tin định danh điện tử, đối với người bán có địa điểm kinh doanh trong nước; các giấy tờ chứng minh hoạt động hợp pháp đối với người bán nước ngoài”.

Để tạo thuận lợi cho người bán mới gia nhập thị trường, đại biểu Bế Minh Đức đề nghị Cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng chỉ yêu cầu xác thực điện tử danh tính của người bán khi người bán đạt đến ngưỡng thu nhập chịu thuế; bổ sung quy định chủ quản nền tảng thương mại điện tử có trách nhiệm về bảo mật thông tin, ngăn chặn việc mua bán, trao đổi, chuyển nhượng thông tin, dữ liệu người tiêu dùng.

Đồng thời, bổ sung quy định về áp dụng chế tài đối với nhà cung cấp hàng nhái, hàng giả hoặc hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng. Khi nhận được khiếu nại của người tiêu dùng về hàng nhái, hàng giả hoặc sản phẩm kém chất lượng, nhà cung cấp phải chịu trách nhiệm bồi thường và hoàn tiền cho người tiêu dùng.

Đại biểu Bế Minh Đức - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng đề nghị Cơ quan soạn thảo sửa đổi theo hướng chỉ yêu cầu xác thực điện tử danh tính của người bán khi người bán đạt đến ngưỡng thu nhập chịu thuế để tạo thuận lợi cho người bán mới gia nhập thị trường

Bên cạnh đó, về đối tượng áp dụng và giải thích từ ngữ (tại Điều 2; khoản 17 Điều 3), đại biểu Bế Minh Đức - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng đề nghị bổ sung chủ thể “hộ gia đình” tại Điều 2, khoản 17 Điều 3 dự thảo Luật như sau: “Luật này áp dụng đối với tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam”. Vì việc bổ sung chủ thể “hộ gia đình” vào đối tượng áp dụng sẽ bảo đảm bao quát về đối tượng quản lý.

Ngoài ra, tại Điều 47 của dự thảo, đại biểu Bế Minh Đức kiến nghị Cơ quan soạn thảo xem xét bổ sung nội dung: “Bộ Công an là cơ quan chủ trì trong việc kiểm tra, thẩm định an ninh mạng đối với sàn thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài hoặc có lượng người dùng lớn”, vì đối với các chủ thể này tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ, điều kiện để các đối tượng xấu trong và ngoài nước lợi dụng hoạt động phạm tội, xâm phạm đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội.

Chỉ rõ thực trạng thuốc giả, thực phẩm chức năng giả trên các nền tảng thương mại điện tử diễn ra phổ biến thời gian qua, đại biểu Quản Minh Cường - Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng cho rằng, mua hàng trên thương mại điện tử là mua bằng niềm tin, đồng thời băn khoăn Luật sẽ điều chỉnh và hỗ trợ như thế nào khi giá trị của các mặt hàng quảng cáo trên các nền tảng thương mại điện tử không đúng với giá trị mà người tiêu dùng bỏ tiền ra.

Đại biểu Quản Minh Cường - Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng đề nghị xem xét bổ sung chức năng quản lý nhà nước đối với các nền tảng thương mại điện tử không chỉ là nhiệm vụ của Bộ Công Thương mà còn là trách nhiệm của UBND cấp tỉnh, thành phố

Vì vậy, đại biểu Quản Minh Cường đề nghị xem xét bổ sung chức năng quản lý nhà nước đối với các nền tảng thương mại điện tử không chỉ là nhiệm vụ của Bộ Công Thương mà còn là trách nhiệm của UBND cấp tỉnh, thành phố. “Nếu như chính quyền địa phương không tích cực thì sẽ không quản lý được hoạt động thương mại điện tử diễn ra đúng đắn và chuẩn mực”, đại biểu nêu quan điểm.