Mỗi cá nhân cần trở thành 'tường lửa sống' trước tin giả và thao túng thông tin

Sự phát triển của internet và mạng xã hội mang lại khả năng tiếp cận thông tin chưa từng có trong lịch sử nhân loại. Thế nhưng, đi cùng cơ hội là thách thức: thông tin giả mạo, bóp méo, xuyên tạc và thao túng đang lan truyền nhanh, gây nhiễu loạn dư luận và đe dọa an ninh thông tin quốc gia.

Trong bối cảnh đó, mỗi cá nhân cần được nhìn nhận như một “tường lửa sống”, có năng lực nhận diện, đề kháng và phản hồi trước tin giả – thay vì chỉ là người thụ động tiếp nhận.

Cuộc chiến không đường biên trên không gian mạng

Tin giả không còn là khái niệm xa vời. Những dòng trạng thái gây hoang mang về dịch bệnh, thông tin xuyên tạc về lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các clip gán ghép vu cáo trên TikTok hay YouTube… vẫn xuất hiện hàng ngày. Đáng lo ngại hơn, công nghệ trí tuệ nhân tạo hiện nay cho phép tạo ra “deepfake” – video giả cực kỳ giống thật, đủ sức đánh lừa thị giác người xem.

 Ảnh minh họa

Không gian mạng đang trở thành mặt trận, nơi các thế lực thù địch, tổ chức phản động, thậm chí là các nhóm lợi ích sử dụng tin giả như một công cụ để chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, làm suy giảm niềm tin xã hội, làm nhiễu loạn chủ trương chính sách và bẻ cong sự thật. Khi mỗi người dân vẫn còn thói quen tin – chia sẻ – lan truyền một cách cảm tính, thiếu kiểm chứng, thì xã hội đang trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho tin giả sinh sôi.

Không ai miễn nhiễm với tin giả, nếu thiếu kỹ năng số

Điều nguy hiểm là tin giả không chừa một ai. Cán bộ công chức, nhà giáo, học sinh, thậm chí cả phóng viên – nếu thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin – đều có thể trở thành nạn nhân hoặc vô tình tiếp tay cho tin giả.

Một báo cáo gần đây của UNESCO khẳng định: “Kỹ năng truyền thông và thông tin (Media and Information Literacy) là năng lực thiết yếu của công dân thế kỷ XXI.” Nghĩa là, để tồn tại và phát triển trong kỷ nguyên số, mỗi người cần biết cách phân biệt thật – giả, hiểu cách thông tin được tạo ra – lan truyền, biết cách kiểm chứng nguồn tin, biết sử dụng công cụ chống lừa đảo, và quan trọng hơn hết là giữ vững lập trường, tránh bị dẫn dắt.

Không chỉ là chống, mà còn là phòng

Phòng chống tin giả không thể chỉ trông chờ vào công nghệ lọc nội dung hay chế tài xử phạt sau vi phạm. Đó phải là một chiến lược dài hạn, với vai trò trung tâm thuộc về con người – cụ thể là từng cá nhân sử dụng mạng. Mỗi người cần trở thành tường lửa sống – chủ động “chặn đứng” tin giả ngay từ khâu tiếp nhận.

Muốn vậy, cần có chương trình phổ cập kỹ năng truyền thông số, giáo dục kỹ năng phòng vệ trên không gian mạng từ trong nhà trường, kết hợp bồi dưỡng định kỳ cho cán bộ công chức và các tầng lớp nhân dân. Song song, các nền tảng mạng xã hội cũng phải có trách nhiệm xã hội, xây dựng bộ lọc nội dung chủ động, gắn chặt hơn với cơ quan quản lý của Việt Nam để xử lý nhanh các nội dung độc hại.

Khi người dân là chiến sĩ trên mặt trận thông tin

Bảo vệ an ninh mạng, chủ quyền thông tin, và sự lành mạnh của không gian mạng không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan chức năng, mà là trách nhiệm của toàn dân. Mỗi tài khoản cá nhân chính là “pháo đài”, mỗi cú nhấp chuột là một lựa chọn – hoặc góp phần xây dựng niềm tin, hoặc tiếp tay cho hỗn loạn thông tin.

Xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân trên không gian mạng, như Nghị quyết số 35-NQ/TW của Bộ Chính trị đã chỉ rõ, cần bắt đầu từ chính những điều nhỏ nhất: dừng lại vài giây để kiểm chứng trước khi chia sẻ, bình luận có văn hóa, từ chối nội dung kích động, xuyên tạc. Khi người dân tỉnh táo, tin giả sẽ không còn đất sống.