Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên: “Bệnh án điện tử mang lại lợi ích cho cả người dân, thầy thuốc và ngành y tế”

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, bệnh án điện tử không chỉ giúp người bệnh quản lý sức khỏe trọn đời, thầy thuốc giảm sai sót chuyên môn, mà còn tạo dữ liệu lớn để ngành y tế đưa ra quyết sách chính xác, kịp thời.

Trong bối cảnh toàn ngành y tế đang bước vào giai đoạn tăng tốc chuyển đổi số, bệnh án điện tử được xem là một “trụ cột” then chốt, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, tiết kiệm nguồn lực và hướng tới sự hài lòng của người dân. Tuy nhiên, quá trình triển khai trên phạm vi toàn quốc cũng đặt ra không ít thách thức, đặc biệt ở tuyến cơ sở và vùng sâu, vùng xa.

Tạp chí Tin học và Đời sống đã có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên xung quanh những khó khăn, định hướng cũng như kỳ vọng về tác động của bệnh án điện tử đối với ngành y tế và người dân.

PV: Thưa Thứ trưởng, đâu là những thách thức lớn nhất mà ngành y tế đang gặp phải trong quá trình triển khai bệnh án điện tử trên toàn quốc, đặc biệt là tuyến cơ sở và vùng sâu vùng xa ?

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyến: Về triển khai hồ sơ bệnh án điện tử hiện nay đã có trong Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023; Chỉ thị số 07/CT-TTg ngày 14/03/2025 của Thủ tướng Chính phủ; Thông tư số 13/2025/TT-BYT ngày 6/6/2025 của Bộ Y tế và các văn bản liên quan.

Đến thời điểm hiện tại, toàn quốc đã có 339/1650 cơ sở khám, chữa bệnh sử dụng bệnh án điện tử không sử dụng bệnh án giấy theo quy định tại Chỉ thị số 07/CT-TTg, Thông tư số 13/2025/TT-BYT.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên. Ảnh VGP

Tuy nhiên, hiện vẫn có một số khó khăn, vướng mắc về ứng dụng CNTT và hồ sơ bệnh án điện tử. Cụ thể, về hành lang pháp lý, việc áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù trong chuyển đổi số y tế theo Nghị quyết số 193/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc Hội và Nghị định số 88/2025/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Nghị quyết số 193/2025/QH15.

Mẫu hồ sơ bệnh án còn chưa đồng bộ về các danh mục chuyên môn. Các quy định và hướng dẫn về đấu thầu CNTT, chuyển đổi số còn gặp nhiều khó khăn khi triển khai hồ sơ bệnh án điện tử.

Bên cạnh đó, hiện chưa có quy định giá dịch vụ khám, chữa bệnh kết cấu chi phí ứng dụng CNTT, chi phí hệ thống PACS (lưu trữ và truyền tải hình ảnh) không in phim,… nên khó khăn về nguồn lực. Ngoài ra, việc triển khai các quy định về an toàn thông tin và bảo mật dữ liệu của người bệnh trên hồ sơ bệnh án điện tử nhiều nơi chưa bảo đảm.

Tiếp theo là khó khăn về hạ tầng, ứng dụng CNTT. Hiện tại, hạ tầng CNTT xuống cấp, còn hạn chế, cần bổ sung, nâng cấp phục vụ triển khai bệnh án điện tử. Trang thiết bị y tế (máy chụp chiếu, siêu âm,…) cũ, không thể số hóa dữ liệu; ứng dụng CNTT chưa đáp ứng; an toàn thông tin mạng chưa đáp ứng; hạ tầng CNTT tại các bệnh viện có sự chênh lệch đáng kể, nhiều cơ sở y tế tuyến dưới còn hạn chế về trang thiết bị và kết nối hệ thống, điều này ảnh hưởng đến việc triển khai và vận hành hiệu quả bệnh án điện tử.

Để có được bệnh án điện tử không dùng bệnh án giấy cần các hệ thống CNTT tại bệnh viện phải tương đối hoàn thiện (bao gồm Hệ thống thông tin bệnh viện - HIS, hệ thống quản lý xét nghiệm - LIS, hệ thống quản lý hình ảnh - RIS - PACS, hệ thống quản trị BV, hạ tầng). Vì vậy để triển khai bệnh án điện tử phải hoàn thiện hệ các hệ thống khác tại bệnh viện và bệnh án điện tử, tức là cần nguồn kinh phí đáng kể để triển khai thực hiện.

Một khó khăn nữa là về nhân lực CNTT. Hiện chưa có nhân lực CNTT chuyên trách đáp ứng triển khai CNTT, chuyển đổi số và bệnh án điện tử. Trong khi đó, trình độ sử dụng ứng dụng CNTT, phần mềm, chuyển đổi số của nhân viên y tế, người dân khi tham gia hồ sơ bệnh án điện tử còn hạn chế.

Cuối cùng là khó khăn về kinh phí triển khai. Ngân sách cho CNTT, chuyển đổi số và bệnh án điện tử chưa đáp ứng được nhu cầu. Nguồn kinh phí của đơn vị sự nghiệp không đủ bố trí cho CNTT, chuyển đổi số và hồ sơ bệnh án điện tử. Chưa có mục chi cho CNTT, giá thành dịch vụ y tế chưa có thành phần CNTT, các bệnh viện chủ yếu sử dụng quỹ đầu tư phát triển của đơn vị để ứng dụng CNTT, ảnh hưởng đến các hoạt động khác của bệnh viện, nhất là ở hải đảo, miền núi, vùng sâu, vùng khó khăn, nguồn thu thấp, không có kinh phí để triển khai ứng dụng CNTT, bệnh án điện tử, cần được hỗ trợ.

Triển khai bệnh án điện tử sẽ hỗ trợ khám, chữa bệnh cho người dân thuận lợi hơn. Ảnh VGP

PV: Bộ Y tế có những định hướng cụ thể nào để bảo đảm tính bảo mật, quyền riêng tư và khả năng liên thông dữ liệu bệnh án điện tử giữa các cơ sở y tế trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ?

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên: An toàn thông tin nói chung và bảo mật, quyền riêng tư của hồ sơ bệnh án điện tử nói riêng hiện nay cơ bản đã được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật như: Luật an toàn thông tin, Luật An ninh mạng, Luật Dữ liệu, Luật Giao dịch điện tử, Nghị định số 85/2016/NĐ-CP, Nghị định số 102/2025/NĐ-CP, Thông tư số 53/2014/TT-BYT, Thông tư số 54/2017/TT-BYT, Thông tư số 12/2022/TT-BTTTT, Thông tư số 13/2025/TT-BYT,… Trong giai đoạn sắp tới, Bộ Y tế tiếp tục rà soát, bổ sung các quy định có liên quan để bảo đảm tính bảo mật, quyền riêng tư và khả năng liên thông dữ liệu bệnh án điện tử giữa các cơ sở y tế.  

Về khả năng liên thông dữ liệu bệnh án điện tử giữa các cơ sở y tế, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Công an, Văn phòng Chính phủ và các địa phương, đơn vị để xây dựng và ban hành các văn bản QPPL, văn bản hướng dẫn việc triển khai Sổ sức khỏe điện từ, Giấy chuyển tuyến, Giấy hẹn khám lại đối với người bệnh tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Bộ Y tế đã có nhiều văn bản chỉ đạo các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh triển khai hồ sơ bệnh án điện tử tại các cơ sở trên toàn quốc; tiếp tục xây dựng, ban hành các bộ danh mục dùng chung (Bộ chỉ số cận lâm sàng, lâm sàng) để phục vụ triển khai nhiệm vụ này.

Bộ Y tế đã báo cáo Chính phủ ban hành Nghị định số 102/2025/NĐ-CP ngày 13/5/2025 quy định quản lý dữ liệu y tế, là căn cứ pháp lý quan trọng để Bộ Y tế thực hiện quy hoạch dữ liệu, quy hoạch các CSDL của ngành y tế, trong đó có dữ liệu về bệnh án điện tử, sổ sức khỏe điện tử,….

Đối với Hệ thống thông tin quản lý về hoạt động khám bệnh, chữa bệnh hiện nay Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 38/2024/TT-BYT ngày 16/11/2024 của Bộ Y tế quy định xây dựng, quản lý, khai thác và sử dụng Hệ thống thông tin về quản lý hoạt động khám bệnh, chữa bệnh. Bộ Y tế đang triển khai Hệ thống nền tảng quản lý điều hành hệ thống y tế (IOC) và hiện đang có kế hoạch xây dựng Hệ thống thông tin về quản lý hoạt động khám bệnh, chữa bệnh để phục vụ công tác quản lý nhà nước, các địa phương trong công tác khám, chữa bệnh.

PV: Thứ trưởng đánh giá như thế nào về tác động của bệnh án điện tử đối với chất lượng khám, chữa bệnh và sự hài lòng của người dân, đặc biệt trong bối cảnh hậu COVID-19 và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng?

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên: Trước hết, đối với người bệnh, bệnh án điện tử mang lại nhiều lợi ích rõ rệt. Người bệnh không còn phải lo lưu trữ tất cả loại giấy tờ khi đi khám bệnh, chữa bệnh, cũng không phải lo lắng nếu làm mất kết quả xét nghiệm, không phải hoang mang khi đọc chữ viết của bác sĩ.

Thay vào đó, người bệnh hoàn toàn dễ dàng so sánh từng chỉ số xét nghiệm, kết quả khám sức khỏe tổng quát định kỳ. Kết hợp với việc triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử, Bệnh án điện tử giúp người bệnh tự quản lý thông tin sức khỏe liên tục, suốt đời của mình. Lưu trữ tiền sử gia đình, tiền sử bệnh, tiền sử dị ứng thuốc đầy đủ hơn. Từ đó, chủ động phòng bệnh, chủ động chăm sóc sức khỏe của mình.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên thăm các khoa phòng của BVĐK tỉnh Phú Thọ. Ảnh TTTĐT Sở Y tế Phú Thọ

Đối với đội ngũ thầy thuốc và nhân viên y tế, bệnh án điện tử giúp truyền tải dữ liệu người bệnh giữa các khoa phòng, giữa các bệnh viện  một cách nhanh chóng, kịp thời. Khi thông tin về sức khỏe của người bệnh được thông suốt giữa các tuyến sẽ giúp việc chẩn đoán và phối hợp điều trị tốt hơn. Điều này giúp tránh được các chỉ định cận lâm sàng (siêu âm, xét nghiệm…) trùng lặp.

Hồ sơ bệnh án điện tử trình bày rõ ràng, dễ đọc hơn hồ sơ bệnh án giấy. Bác sĩ dễ dàng tìm lại hồ sơ bệnh án của bệnh nhân, giảm thời gian thăm khám, hỗ trợ điều trị kịp thời, giúp nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị. 

Với hồ sơ bệnh án giấy, mọi thông tin khám, chẩn đoán, chữa trị của bệnh nhân trong một đợt điều trị được ghi chép bằng tay rất mất thời gian, tình trạng sai lệch thông tin vẫn còn xảy ra. Nhưng với hệ thống phần mềm Bệnh án điện tử được sử dụng thống nhất, liên kết với tất cả khoa phòng trong bệnh viện, bệnh nhân được quản lý bằng mã số. Thông tin về tất cả các lần khám chữa bệnh của bệnh nhân đều được số hóa, lưu trữ một cách khoa học và sử dụng đơn thuốc điện tử,… góp phần giảm thiểu sai sót y khoa (do nhập lại, do chữ viết tay, …)

Việc đưa hồ sơ bệnh án điện tử vào hoạt động cũng giảm thiểu thời gian chờ đợi và thủ tục không cần thiết cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân. Từ tiếp nhận thông tin đến chẩn đoán, kê đơn thuốc của bác sỹ đều được số hóa, cập nhật theo quy trình chuẩn, nhờ đó thủ tục khám, chữa bệnh và thanh toán cũng nhanh hơn trước.

Ngoài ra, triển khai hồ sơ bệnh án điện tử giúp việc cập nhật thông tin sức khỏe cá nhân trong hồ sơ sức khỏe điện tử được dễ dàng, thuận lợi hơn. Các bác sỹ và bệnh nhân có thể truy cập hồ sơ bệnh án điện tử từ bất kỳ nơi nào trên thế giới chỉ cần có đường truyền internet. Bác sĩ có thể theo dõi được toàn bộ quá trình điều trị của người bệnh, nhất là người bệnh được điều trị dài ngày.

Với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh, bệnh án điện tử cung cấp thông tin, dữ liệu lâm sàng nhanh chóng, kịp thời cho các cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe khác. Từ đó, giúp tiết kiệm được chi phí duy trì các kho lưu trữ hồ sơ bệnh án giấy, cung cấp dữ liệu cho công tác nghiên cứu. Bệnh án điện tử cũng góp phần công khai, minh bạch trong khám chữa bệnh: Tiền thuốc, vật tư tiêu hao sử dụng, tiền giường hay chi phí thực hiện các cận lâm sàng.

Đối với công tác quản lý, bệnh án điện tử cùng với triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử giúp cho ngành có được dữ liệu về sức khỏe của người dân đầy đủ, chính xác và kịp thời. Đây là cơ sở dữ liệu về sức khỏe rất lớn (big data) của ngành Y tế mà việc tổng hợp, phân tích dữ liệu thông tin sẽ giúp ngành y tế có các chỉ đạo rất kịp thời về phòng chống dịch bệnh nói riêng và có được các dự báo, hoạch định chính sách về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe người dân tốt hơn vì có những bằng chứng thực tiễn, có cơ sở khoa học hơn.

Mặt khác, big data là nền tảng để phát triển các ứng dụng thông minh phục vụ chăm sóc sức khỏe người dân tốt hơn. Trong thời đại ngày nay, việc quản lý thông tin có nghĩa rất lớn đối với công tác quản lý xã hội, có nhiều người còn khẳng định “thông tin quý hơn dầu mỏ!”.

Với bệnh án điện tử, toàn bộ quá trình điều trị bệnh nhân cũng được số hoá, từ cho thuốc, nhận xét, đánh giá tình trạng bệnh đến việc đi buồng thăm khám bệnh nhân nội trú hàng ngày. Ảnh VGP

Riêng với lĩnh vực bảo hiểm y tế, khi thông tin về khám chữa bệnh của người bệnh thông suốt, minh bạch, giúp cho việc quản lý chi phí khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế dễ dàng hơn, góp phần hạn chế việc lạm dụng thuốc và xét nghiệm nếu có. Sau khi hồ sơ bệnh án điện tử được ký số thì toàn bộ thông tin trên hồ sơ bệnh án điện tử không thể chỉnh sửa được nữa đảm bảo tính nguyên vẹn dữ liệu của hồ sơ bệnh án.

Như vậy, việc khai bệnh án điện tử rất có ích cho người dân, rất có lợi cho ngành y tế, tạo thuận lợi cho thầy thuốc khi hành nghề, là một nội dung quan trọng có ý nghĩa thực tiễn, có tính thời sự cao trong việc xây dựng y tế điện tử.