Nguy cơ lừa đảo rình rập từ livestream phát lại trên TikTok

Trong khi hình thức livestream đang trở thành xu hướng mạnh mẽ trên nền tảng TikTok, nhiều kẻ lừa đảo đã lợi dụng tính năng phát lại video trực tiếp (reup livestream) để đánh lừa người dùng, chiếm đoạt tài sản và thông tin cá nhân, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của người bán hàng chân chính.

Chiêu trò “livestream lại” – đánh vào lòng tin của người dùng

Livestream là một hình thức tương tác thời gian thực, cho phép người sáng tạo nội dung kết nối trực tiếp với khán giả. Tuy nhiên, thời gian gần đây, một số đối tượng đã tinh vi ghi hình và phát lại các buổi livestream cũ của người nổi tiếng hoặc shop bán hàng, đặc biệt là các video bán hàng, tặng quà, phát thưởng, nhằm tạo cảm giác đang livestream thật để lừa đảo người xem.

Một chiêu trò lừa đảo phổ biến hiện nay là phát lại các đoạn video “mồi” nhằm đánh vào tâm lý cả tin và sự thiếu cảnh giác của người xem. Những video này thường được dàn dựng để tạo cảm giác đang livestream trực tiếp, với nội dung hấp dẫn như: người nổi tiếng hoặc KOL "tặng quà", "phát lì xì 0 đồng", livestream bán hàng “flash sale” giá rẻ bất ngờ chỉ diễn ra trong vài phút hoặc thậm chí là phát lại hình ảnh người nổi tiếng để lợi dụng tình cảm và sự tin tưởng từ cộng đồng.

Điều đáng lo ngại là phần lớn người dùng không nhận ra rằng đây chỉ là những video đã được ghi hình từ trước. Vì bị cuốn vào bối cảnh livestream đang diễn ra, họ dễ dàng tin rằng mình đang tương tác thật với người trong video. Chính sự hiểu lầm này khiến nhiều người mất cảnh giác và vô tình trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo tinh vi. 

Cách thức lừa đảo ngày càng tinh vi

Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để đánh lừa người xem sau khi phát lại các video “mồi”. Một số hình thức phổ biến bao gồm: gắn mã QR trong video dẫn đến các trang web giả mạo nhằm chiếm đoạt thông tin đăng nhập; kêu gọi người xem chuyển khoản tặng quà hoặc gắn sản phẩm nhái, kém chất lượng được thiết kế giống trang chính thống. Những chiêu thức này được ngụy trang khéo léo trong không khí sôi động của “livestream”, khiến người xem mất cảnh giác và dễ dàng rơi vào bẫy.

Không ít người dùng đã mất từ vài trăm nghìn đến hàng chục triệu đồng sau khi tin vào các buổi livestream giả mạo này. Nghiêm trọng hơn, nhiều người còn bị đánh cắp thông tin cá nhân, CMND/CCCD, số tài khoản ngân hàng hoặc mất quyền kiểm soát tài khoản TikTok/Facebook vì nhập thông tin vào các đường link độc hại.

Hình thức phát lại livestream để lừa đảo không chỉ gây thiệt hại cho người xem mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến những người bán hàng chân chính. Khi người dùng mất niềm tin vào các buổi livestream, họ có xu hướng dè dặt hơn trong việc mua sắm online, đặc biệt là qua TikTok. Điều này khiến những shop bị đánh cắp livestream để phát lại gặp khó khăn trong việc tiếp cận khách hàng, xây dựng thương hiệu, dẫn đến doanh thu sụt giảm và môi trường kinh doanh bị méo mó.

Một chủ shop chuyên livestream bán hàng trên TikTok chia sẻ tình huống trớ trêu mà mình gặp phải: Dù bản thân đang không hề phát sóng trực tiếp vào thời điểm đó, nhưng vẫn phát hiện có một tài khoản khác đang phát lại video livestream cũ của mình như thể đó là buổi phát trực tiếp. Việc này không chỉ gây hiểu lầm cho người xem, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và hoạt động kinh doanh của người bán.

Livestreamer chân chính vẫn đang ngồi đây, nhưng trên TikTok lại xuất hiện một “buổi live” y hệt – vậy ai mới là người đang phát trực tiếp?

Giải pháp phòng tránh: người dùng và nền tảng cần cùng hành động

Để giảm thiểu nguy cơ trở thành nạn nhân của hình thức lừa đảo này, người dùng TikTok cần nâng cao cảnh giác và chủ động kiểm tra các dấu hiệu bất thường khi xem livestream. Trước hết, hãy kiểm tra kỹ tài khoản đang phát trực tiếp, bao gồm tên tài khoản, số lượt theo dõi, các video đã đăng trước đó và mức độ tương tác thật sự. Tài khoản lạ, mới lập, không có nội dung rõ ràng là dấu hiệu đáng nghi.

Ngoài ra, người dùng nên cẩn trọng với những nội dung “quá hấp dẫn” như livestream tặng quà giá trị cao, nhận tiền qua chuyển khoản, hoặc phát lì xì “0 đồng”. Những lời kêu gọi cung cấp thông tin cá nhân hoặc chuyển khoản để nhận thưởng thường là chiêu trò lừa đảo.

Một cách nhận biết quan trọng là để ý đến dấu hiệu của video phát lại. Nếu phần bình luận lặp đi lặp lại, streamer (người livestream) không phản hồi trực tiếp, không có sự tương tác thực tế với người xem thì rất có thể đó là một đoạn video được ghi hình từ trước.

Khi phát hiện tài khoản đáng ngờ, người dùng nên nhanh chóng báo cáo với TikTok để nền tảng kịp thời xử lý, ngăn chặn rủi ro cho những người khác.

Về phía TikTok, nền tảng này cũng cần có trách nhiệm trong việc kiểm soát nội dung phát sóng. Cụ thể, nên tăng cường hệ thống kiểm duyệt đối với các video phát lại, đồng thời bổ sung biểu tượng cảnh báo rõ ràng cho người dùng biết khi video không phải là livestream trực tiếp. Ngoài ra, việc hợp tác với các cơ quan chức năng để điều tra và xử lý các vụ việc lừa đảo đã xảy ra là cần thiết nhằm bảo vệ cộng đồng người dùng và giữ gìn uy tín nền tảng.

Livestream là công cụ mạnh mẽ để kết nối và tạo dựng lòng tin, nhưng chính vì thế, nó cũng trở thành mảnh đất màu mỡ cho các chiêu trò lừa đảo tinh vi. Việc phát lại livestream để trục lợi là một trong những hình thức lợi dụng công nghệ gây nguy hiểm hiện nay. Cảnh giác, kiểm chứng và chia sẻ thông tin sẽ là những “lá chắn” cần thiết để bảo vệ cộng đồng người dùng TikTok khỏi những bẫy lừa đảo tinh vi này.