Phổ cập hạ tầng số, phát triển Chính phủ số phục vụ người dân, doanh nghiệp

Phổ cập hạ tầng số và xây dựng Chính phủ số là mục tiêu trọng tâm được Đảng và Nhà nước đặt ra nhằm tạo nền tảng cho kinh tế số, xã hội số. Đây không chỉ là nhiệm vụ về công nghệ, mà còn là bước đột phá chiến lược trong quản trị quốc gia, bảo đảm mọi người dân và doanh nghiệp được phục vụ minh bạch, kịp thời, hiệu quả.

Hạ tầng số - nền móng của chuyển đổi quốc gia

Trong tiến trình chuyển đổi số, hạ tầng đóng vai trò như hệ thống “đường cao tốc” để vận hành toàn bộ nền kinh tế - xã hội. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, hạ tầng số phải đồng bộ, hiện đại, phủ sóng rộng khắp và đảm bảo an toàn, an ninh mạng.

Ba cấu phần quan trọng của hạ tầng số gồm: hạ tầng viễn thông băng rộng, hạ tầng điện toán đám mây và hạ tầng dữ liệu quốc gia. Trong đó, dữ liệu được xem là “nguồn tài nguyên mới”, quyết định hiệu quả quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công. Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị và Chiến lược Chuyển đổi số quốc gia đã khẳng định: dữ liệu phải được chia sẻ, kết nối, khai thác một cách minh bạch, phục vụ cho người dân và doanh nghiệp.

Thực tế cho thấy, việc đầu tư hạ tầng số đang được đẩy mạnh. Đến cuối năm 2024, mạng 5G đã thử nghiệm tại hầu hết các tỉnh, thành phố lớn; tỷ lệ hộ gia đình có kết nối Internet đạt trên 78%; nhiều nền tảng điện toán đám mây nội địa đã đáp ứng được yêu cầu cung cấp dịch vụ cho hàng triệu người dùng cùng lúc. Những con số này cho thấy quyết tâm xây dựng một nền hạ tầng số vững chắc, song song với đó là yêu cầu siết chặt an ninh mạng, bảo đảm an toàn thông tin trong mọi hoạt động số hóa.

Việc phổ cập hạ tầng số không chỉ nhằm phục vụ phát triển kinh tế số, mà còn trực tiếp hỗ trợ cho việc xây dựng Chính phủ số, kinh tế tri thức và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Từ vùng sâu, vùng xa, người dân có thể tiếp cận dịch vụ công, học tập trực tuyến, khám chữa bệnh từ xa nếu có hạ tầng số đồng bộ. Đây là yếu tố quyết định để bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình chuyển đổi số.

Trong tiến trình chuyển đổi số, hạ tầng đóng vai trò như hệ thống “đường cao tốc” để vận hành toàn bộ nền kinh tế - xã hội. Ảnh minh họa.

Chính phủ số: Từ cải cách thủ tục đến quản trị hiện đại

Nếu hạ tầng số là nền móng thì Chính phủ số là kiến trúc vận hành trên nền móng đó. Mục tiêu của Chính phủ số là đưa toàn bộ hoạt động quản lý, điều hành của bộ máy nhà nước lên môi trường số, qua đó cung cấp dịch vụ công minh bạch, nhanh chóng, giảm chi phí xã hội và nâng cao hiệu quả quản trị.

Trong 3 năm qua, cổng Dịch vụ công quốc gia đã được đưa vào vận hành, tích hợp hơn 4.000 dịch vụ trực tuyến mức độ 3, 4. Người dân và doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ, theo dõi tiến độ và nhận kết quả trên môi trường số mà không phải đi lại nhiều lần. Đây là bước tiến lớn trong cải cách hành chính, tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng chi phí mỗi năm.

Tuy nhiên, Chính phủ số không chỉ dừng ở việc “số hóa thủ tục”, mà còn phải thay đổi phương thức quản trị. Đó là việc sử dụng dữ liệu để ra quyết định chính sách, là khả năng dự báo dựa trên phân tích dữ liệu lớn, là việc công khai thông tin để người dân có thể giám sát. Chính phủ số hướng đến một nền quản trị minh bạch, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, thay vì chỉ cung cấp dịch vụ theo cơ chế “xin - cho” như trước đây.

Một ví dụ điển hình là lĩnh vực tài chính công: Nhiều địa phương đã triển khai hệ thống quản lý ngân sách trực tuyến, cho phép theo dõi từng khoản chi tiêu. Nhờ vậy, nguy cơ thất thoát giảm, còn niềm tin của người dân vào bộ máy được củng cố. Tương tự, trong y tế và giáo dục, các nền tảng dữ liệu số đã giúp quản lý hồ sơ bệnh án, học bạ điện tử, qua đó nâng cao chất lượng phục vụ.

Chính phủ số cũng đòi hỏi sự tham gia tích cực của xã hội. Người dân không chỉ là người thụ hưởng, mà còn là người đồng kiến tạo chính sách thông qua các kênh góp ý trực tuyến, tham vấn mở. Doanh nghiệp vừa là đối tượng được phục vụ, vừa là đối tác phát triển các giải pháp công nghệ cho bộ máy công quyền. Chính sự tham gia đa chiều này tạo nên một mô hình quản trị hiện đại, minh bạch và hiệu quả.

Phổ cập hạ tầng số và xây dựng Chính phủ số không chỉ là nhiệm vụ nội bộ của cơ quan quản lý mà còn là đòn bẩy cho sự phát triển toàn diện của nền kinh tế và xã hội. Ảnh minh họa.

Động lực cho kinh tế số và xã hội số

Phổ cập hạ tầng số và xây dựng Chính phủ số không chỉ là nhiệm vụ nội bộ của cơ quan quản lý mà còn là đòn bẩy cho sự phát triển toàn diện của nền kinh tế và xã hội. Khi hạ tầng số được hoàn thiện, Chính phủ số vận hành hiệu quả, doanh nghiệp sẽ có môi trường thuận lợi để đổi mới sáng tạo, người dân được tiếp cận dịch vụ công bằng, nhanh chóng và minh bạch.

Ở tầm quốc gia, đây là yếu tố quyết định để Việt Nam thực hiện mục tiêu đến năm 2030 trở thành quốc gia có thu nhập cao, dựa trên nền tảng kinh tế số chiếm khoảng 30% GDP. Ở tầm ngành, hạ tầng số và Chính phủ số tạo động lực cho sản xuất thông minh, thương mại điện tử, logistics hiện đại, y tế và giáo dục số. Còn trong đời sống mỗi người dân, sự thay đổi được cảm nhận qua việc làm thủ tục hành chính đơn giản hơn, tiếp cận thông tin minh bạch hơn và có cơ hội bình đẳng hơn trong học tập, chăm sóc sức khỏe, kinh doanh.

Chỉ thị 09/CT-TTg đã đặt ra yêu cầu nâng cao chất lượng truyền thông chính sách, trong đó có nhiệm vụ truyền thông về phổ cập hạ tầng số và phát triển Chính phủ số. Bởi chỉ khi người dân hiểu, tin và tham gia thì hạ tầng số và Chính phủ số mới thực sự phát huy hiệu quả. Đây chính là con đường để kiến tạo một Việt Nam đổi mới, sáng tạo và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số./.