Quyết liệt làm sạch thị trường điện tử: Từ đòn bẩy pháp lý đến cuộc chiến công nghệ

Trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) tại Việt Nam đang bùng nổ mạnh mẽ với quy mô hàng chục tỷ USD, công tác quản lý thị trường năm 2025 đã ghi nhận những bước đi quyết liệt khi hàng chục nghìn sản phẩm vi phạm bị loại bỏ.

Đây không chỉ là nỗ lực làm sạch môi trường kinh doanh số mà còn là tiền đề quan trọng để hướng tới một thị trường minh bạch hơn khi Luật Thương mại điện tử chính thức có hiệu lực vào giữa năm 2026.

Theo báo cáo mới nhất từ Bộ Công thương, năm 2025 đánh dấu một cột mốc quan trọng khi thị trường TMĐT Việt Nam ước đạt quy mô 31 tỷ USD, tăng trưởng hơn 25% so với năm trước đó. Sự phát triển thần tốc này đã đưa TMĐT từ vị thế một kênh mua sắm bổ trợ trở thành trụ cột của nền bán lẻ hiện đại, đóng góp tới 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Tuy nhiên, cùng với dòng chảy hàng hóa nhộn nhịp trên không gian mạng, tình trạng lợi dụng các nền tảng số để kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ cũng diễn biến phức tạp hơn bao giờ hết.

 Cuộc chiến chống hàng giả trên môi trường số là một hành trình dài hạn, đòi hỏi sự thay đổi tư duy từ khâu hoạch định chính sách đến thực thi

Trước thực trạng đó, các cơ quan chức năng đã thực hiện một cuộc tổng rà soát trên quy mô lớn, dẫn đến việc gỡ bỏ hơn 50.000 sản phẩm vi phạm và ngăn chặn hoạt động của khoảng 13.000 gian hàng ảo. Đây được xem là những con số biết nói, phản ánh sự quyết liệt của lực lượng Quản lý thị trường trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Chỉ tính riêng trong năm 2025, hơn 27.500 vụ việc đã được kiểm tra, xử lý hàng vạn vụ vi phạm, thu nộp ngân sách Nhà nước gần 372 tỷ đồng. Đáng chú ý, mặc dù giá trị hàng hóa vi phạm có xu hướng giảm so với cùng kỳ năm 2024, nhưng tính chất các vụ việc lại trở nên tinh vi hơn, chủ yếu tập trung vào các hành vi gian lận về nguồn gốc xuất xứ và an toàn thực phẩm trên các nền tảng mạng xã hội.

Bước sang năm 2026, bức tranh quản lý thị trường số kỳ vọng sẽ có những chuyển biến mang tính bước ngoặt khi Luật Thương mại điện tử vừa được Quốc hội thông qua chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7. Hành lang pháp lý mới này được kỳ vọng sẽ tạo ra một tấm khiên vững chắc, đồng bộ hóa các quy định từ khâu kiểm soát đầu vào đến hậu kiểm, đồng thời hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp trong việc chuyển đổi số và xúc tiến thương mại xuyên biên giới. Sự xuất hiện của bộ luật mới không chỉ giúp định hình lại trách nhiệm của các sàn TMĐT mà còn là cơ sở để các lực lượng chức năng như Công an, Hải quan và Thuế phối hợp chặt chẽ hơn.

Điểm nhấn trong chiến lược quản lý năm tới chính là việc hiện đại hóa công cụ giám sát. Thay vì các phương thức kiểm tra thủ công truyền thống, các cơ quan quản lý đang hướng tới xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu tập trung, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để rà quét và phát hiện sớm các dấu hiệu vi phạm. Việc ứng dụng công nghệ không chỉ giúp nâng cao hiệu quả truy xuất nguồn gốc hàng hóa mà còn tạo điều kiện để người dân cùng cộng đồng doanh nghiệp chủ động tham gia vào quá trình giám sát, phản ánh sai phạm một cách nhanh chóng.

Cuộc chiến chống hàng giả trên môi trường số là một hành trình dài hạn, đòi hỏi sự thay đổi tư duy từ khâu hoạch định chính sách đến thực thi. Với sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan nhà nước cùng sự hỗ trợ từ nền tảng pháp lý mới, thị trường TMĐT Việt Nam đang đứng trước cơ hội thanh lọc mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái kinh doanh số minh bạch, an toàn và bền vững cho cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng.