Tăng cường quản lý rủi ro tài sản số và AI: Đề xuất cấp bách từ Chủ tịch Quốc hội

Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường quy định quản lý rủi ro trong lĩnh vực tài sản số và trí tuệ nhân tạo (AI), giúp khuyến khích đổi mới sáng tạo, bảo vệ tối đa quyền lợi của người dân và doanh nghiệp.

Chủ tịch Quốc hội bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với việc sớm ban hành Luật Công nghiệp, công nghệ số và Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, với điều kiện các nghị định và thông tư hướng dẫn phải được chuẩn bị kỹ lưỡng và đồng bộ. Ông Mẫn cho rằng đây là bước đi cấp bách để triển khai hiệu quả Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.

Tầm nhìn "Mỗi người dân, doanh nghiệp có một trợ lý ảo" và sự cấp thiết của AI

Trong chiến lược phát triển kinh tế giai đoạn 2025-2030, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ chuyển đổi số và phát triển trí tuệ nhân tạo là những vấn đề mang tính đột phá, nổi bật. Ông Mẫn đặt ra tầm nhìn đầy tham vọng: "Mỗi người dân, doanh nghiệp có một trợ lý ảo", và khẳng định Luật Công nghiệp, công nghệ số ra đời trong bối cảnh này là hết sức kịp thời.

Ông Mẫn cũng lưu ý rằng một số quốc gia, bao gồm cả Thái Lan và Singapore, đã thành lập ủy ban quốc gia về trí tuệ nhân tạo từ lâu. Trước sự phát triển mạnh mẽ của AI trên thế giới, với Mỹ và Trung Quốc đang là những cường quốc dẫn đầu, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh Việt Nam cần phải có chính sách hỗ trợ và triển khai kịp thời đối với các ngành chiến lược như công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo. Ông đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, hoàn thiện các quy định để đảm bảo đồng bộ với các luật khác, tránh chồng chéo, và tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp công nghệ số phát triển. Đồng thời, cần làm rõ cơ chế ưu đãi cho các ngành công nghiệp chiến lược và đảm bảo tính khả thi của các chính sách hỗ trợ.

Quản lý rủi ro và các quy định khung

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị làm rõ các khái niệm "công nghệ số", "đổi mới sáng tạo", "kinh tế số" trong dự luật Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo để tránh hiểu lầm và áp dụng không thống nhất. Ông cũng đề xuất tiếp tục tham khảo kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn trong nước để sửa đổi luật nhằm tránh lạc hậu so với tình hình thế giới.

Báo cáo tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) Bùi Hoàng Phương cho biết cơ quan soạn thảo và thẩm tra đã rà soát để đảm bảo các quy định không chồng chéo với các luật khác, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp công nghệ số phát triển và đảm bảo ưu đãi rõ ràng.

Về quản lý rủi ro trong tài sản số và trí tuệ nhân tạo, ông Phương thông tin Bộ KH-CN đang phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường của Quốc hội để đưa ra những quy định khung mang tính nguyên tắc. Chính phủ sẽ là đơn vị ban hành quy định quản lý chặt chẽ những rủi ro có thể xảy ra do sử dụng AI, tài sản số hay tài sản ảo.

Dự thảo Luật Công nghiệp, công nghệ số mới nhất cũng đã quy định nguyên tắc bảo đảm khả năng kiểm soát thuật toán, mô hình trí tuệ nhân tạo và kiểm soát rủi ro trong suốt vòng đời của hệ thống AI. Đặc biệt, hệ thống AI tương tác trực tiếp với con người phải có thông báo rõ ràng cho người sử dụng, trừ trường hợp người sử dụng hiển nhiên biết về việc tương tác đó.

Khái niệm tài sản số được định nghĩa là tài sản theo Bộ luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số, tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực bởi công nghệ số trên môi trường điện tử, bao gồm tài sản ảo trên môi trường điện tử và tài sản mã hóa. Nội dung quản lý với tài sản số trong lĩnh vực chuyên ngành sẽ được Chính phủ quy định phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cũng cho biết dự thảo các văn bản hướng dẫn của Luật Công nghiệp, công nghệ số đã được Bộ KH-CN chủ động xây dựng xong và dự kiến sẽ trình Chính phủ ban hành ngay trong năm 2025 sau khi luật được thông qua.