Ứng dụng công nghệ để hiện đại hóa quy hoạch Hà Nội

Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong quy hoạch như GIS, BIM, AI, Hà Nội đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành đô thị thông minh, hiện đại và bền vững. Đồng thời, hướng tới quản trị minh bạch, dữ liệu mở và phát triển hài hòa giữa kỹ thuật, sinh thái và con người.

Ứng dụng công nghệ số: nền tảng hiện đại hóa quy hoạch đô thị Hà Nội

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ với các mô hình đô thị thông minh, Hà Nội không đứng ngoài cuộc. Với tốc độ đô thị hóa nhanh, quy mô dân số lớn và vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế văn hóa của cả nước, Thủ đô đối diện với thách thức ngày càng lớn trong quản lý không gian phát triển. Chính vì vậy, việc ứng dụng công nghệ số trong quy hoạch đô thị đang được xác định là yếu tố "bản lề" để Hà Nội có thể bắt kịp, thậm chí bứt phá so với các đô thị hiện đại trong khu vực.

Ảnh minh họa

Trước hết, công nghệ GIS (Hệ thống thông tin địa lý) đã và đang được xem là công cụ quan trọng hàng đầu giúp số hóa toàn bộ dữ liệu quy hoạch. Nhờ vào khả năng tích hợp dữ liệu không gian với dữ liệu chuyên ngành, GIS cho phép chính quyền Thủ đô xây dựng một cơ sở dữ liệu đồng bộ về sử dụng đất, hạ tầng giao thông, môi trường, dân cư… phục vụ hiệu quả cho cả quản lý nhà nước và tiếp cận thông tin của người dân.

Bên cạnh đó, các công nghệ như BIM (Mô hình thông tin công trình), Big Data, AI, và IoT cũng được đặt kỳ vọng lớn trong việc tạo ra hệ sinh thái quy hoạch hiện đại – nơi mọi công trình, tuyến đường, mạng lưới hạ tầng được mô hình hóa 3D, đánh giá vòng đời, kết nối dữ liệu thời gian thực và hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng, chính xác.

Đáng chú ý, Hà Nội đã chính thức đặt mục tiêu đến năm 2026 sẽ số hóa 100% hồ sơ quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch phân khu trên nền GIS. Đến năm 2030, toàn bộ dữ liệu quy hoạch kỹ thuật và kiến trúc của thành phố sẽ được GIS hóa và cung cấp công khai trên nền tảng tra cứu trực tuyến. Đây không chỉ là bước tiến về mặt kỹ thuật, mà còn khẳng định cam kết về minh bạch và cải cách hành chính của chính quyền đô thị hiện đại.

Theo kiến trúc sư Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội, công nghệ không chỉ đóng vai trò hiện đại hóa quy hoạch mà còn phải gắn chặt với mục tiêu phát triển đô thị bền vững, nhân văn. Trong một bài phát biểu gần đây, ông nhấn mạnh rằng: "Cây xanh đô thị không chỉ là lớp phủ sinh thái mà còn là biểu tượng của một đô thị sống được".

Từ đó, ông đề xuất cần tích hợp hệ thống dữ liệu cây xanh vào cơ sở GIS của thành phố, để có thể theo dõi, đánh giá sức khỏe, vị trí, tuổi thọ và nguy cơ của từng cây một cách khoa học. Đồng thời, đây cũng là cách để huy động cộng đồng cùng tham gia bảo vệ cây xanh thông qua các ứng dụng truy cập công khai. Theo ông Ánh, việc làm này đặc biệt cấp thiết khi Hà Nội phải đối mặt với nhiều đợt mưa bão gây gãy đổ hàng nghìn cây xanh, trong khi công tác quản lý hiện vẫn còn mang tính thủ công.

Như vậy, có thể thấy rằng ứng dụng công nghệ trong quy hoạch không chỉ để xây nhiều hơn, nhanh hơn, mà còn để phát triển hài hòa hơn, bền vững hơn. Đó là tư duy quy hoạch mới mà Hà Nội cần theo đuổi.

PGS.TS Trần Hải Dương, chuyên gia công nghệ đô thị nhấn mạnh, Hà Nội đang cần xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu thông minh, tích hợp GIS, AI, IoT với Big Data để phục vụ quy hoạch, giám sát và dự báo phát triển đô thị nhằm triển khai quy hoạch trong thời gian thực, có căn cứ khoa học và hiệu quả quản lý đặc biệt cần đào tạo, thu hút các chuyên gia liên ngành.

Định hướng tương lai: Hà Nội quy hoạch trên nền tảng dữ liệu số mở

Theo lộ trình được Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội công bố, thành phố đặt ra các cột mốc cụ thể:

• Giai đoạn 2025–2026: Hoàn tất số hóa toàn bộ hồ sơ quy hoạch phân khu, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch hạ tầng kỹ thuật cấp thành phố.

• Giai đoạn 2027–2030: Mở rộng mô hình hóa dữ liệu BIM cho các công trình công cộng, tuyến đường, hạ tầng kỹ thuật chủ chốt.

• Giai đoạn 2030–2035: Triển khai nền tảng tra cứu dữ liệu mở toàn thành phố, kết nối quy hoạch với dữ liệu dân cư, giao thông, môi trường trên nền GIS – BIM – AI.

Tầm nhìn xuyên suốt của lộ trình này là xây dựng một hệ thống "bản sao số" toàn diện cho đô thị Hà Nội, nơi mỗi quyết định quy hoạch đều có căn cứ từ dữ liệu, mô phỏng, phân tích và đánh giá chính sách theo thời gian thực.

Đến nay, một số bước tiến tích cực đã được ghi nhận. Hà Nội đã đưa vào sử dụng hệ thống bản đồ số quy hoạch trực tuyến trên nền tảng web, nơi người dân có thể tra cứu vị trí lô đất, mục đích sử dụng, chỉ tiêu quy hoạch. Nhiều quận như Cầu Giấy, Hoàng Mai, Long Biên cũng đang triển khai mô hình quản lý thông tin công trình công cộng bằng dữ liệu số.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi cũng gặp không ít khó khăn. Cụ thể, thiếu hạ tầng kỹ thuật đồng bộ ở cấp phường, xã; thiếu nhân lực chuyên sâu về tích hợp giữa quy hoạch và công nghệ; chưa có hành lang pháp lý rõ ràng về bảo mật dữ liệu BIM, định mức chi phí lập mô hình công trình số; thiếu sự liên thông giữa các cơ quan quản lý khi triển khai cùng lúc nhiều nền tảng dữ liệu.

Để giải quyết các tồn tại này, UBND TP. Hà Nội đã chỉ đạo Sở Thông tin – Truyền thông phối hợp với các sở ngành xây dựng khung chuẩn kỹ thuật chung cho dữ liệu quy hoạch số, đồng thời thúc đẩy hợp tác với doanh nghiệp công nghệ để khai thác nền tảng lưu trữ điện toán đám mây.

Từ thực tiễn và chiến lược đã đặt ra, có thể thấy Hà Nội đang kiên định theo đuổi mục tiêu trở thành thành phố quy hoạch thông minh, nơi các quyết định quản lý không gian đô thị dựa trên nền tảng dữ liệu minh bạch, dễ giám sát, thân thiện với người dân và thúc đẩy đầu tư.

Trong xu thế này, một đô thị hiện đại không thể chỉ phát triển bằng bản vẽ và bản đồ giấy, mà cần đến hệ thống quy hoạch số tích hợp, nơi mọi thông tin đều có thể được cập nhật, chia sẻ, truy vấn và mô phỏng tác động tức thời.

Sự chuyển dịch này không chỉ là một bước đi kỹ thuật, mà còn là một chuyển biến trong tư duy quy hoạch đô thị, từ quản lý theo mệnh lệnh hành chính sang quản lý bằng dữ liệu; từ phát triển theo cảm tính sang phát triển theo chứng cứ.

Ứng dụng công nghệ số trong quy hoạch đang mở ra cơ hội chưa từng có cho Hà Nội trong việc hiện đại hóa công tác quản lý, thúc đẩy đầu tư và nâng cao chất lượng sống cho người dân. Tuy nhiên, để thành công, thành phố cần không chỉ dừng lại ở đầu tư công nghệ, mà còn phải cải cách đồng bộ về thể chế, đào tạo nhân lực, xây dựng văn hóa minh bạch hóa dữ liệu và kết nối cộng đồng.

Đặc biệt, như kiến trúc sư Trần Huy Ánh đã nhấn mạnh, quy hoạch tương lai phải không chỉ hiện đại về công nghệ mà còn nhân văn, sinh thái và bền vững. Hà Nội chỉ thực sự theo kịp các đô thị hiện đại khi biết kết hợp giữa "sức mạnh của công nghệ" và "trái tim của đô thị xanh".