Việt Nam sẽ trở thành "con hổ kinh tế" mới của châu Á

Việt Nam đang tiến gần tới mục tiêu trở thành "con hổ kinh tế tiếp theo của châu Á” với các cải cách mạnh mẽ tập trung vào công nghệ, năng lượng xanh và trí tuệ nhân tạo (AI).

Bài phát biểu của Tổng Bí Thư Tô Lâm về kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc không phải tuyên bố mang tính cảm xúc hay hình thức, mà là kết luận chính trị dựa trên nền tảng khoa học, thực tiễn và xu thế thời đại.

Trong suốt 25 năm qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu kinh tế đáng chú ý, với tốc độ tăng trưởng GDP ấn tượng và tỉ lệ nghèo đói giảm đáng kể. Từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, với nguồn lực hạn chế và thu nhập thấp, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới. Chỉ trong 40 năm kể từ công cuộc đổi mới, GDP Việt Nam tăng gần 100 lần. Thu nhập bình quân đầu người tăng từ dưới 100 USD lên gần 5.000 USD đưa Việt Nam vượt ngưỡng thu nhập trung bình và tiến gần đến nhóm thu nhập trung bình cao.

Trong báo cáo mới nhất, Cơ quan Nghiên cứu Kinh tế vĩ mô ASEAN+3 (AMRO) nâng dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2025 lên 7%, cao nhất trong khu vực và vượt 1,4 điểm phần trăm so với quốc gia xếp thứ hai. Không chỉ đạt mức tăng trưởng ấn tượng, Việt Nam còn khẳng định vị thế vững chắc khi nằm trong nhóm 20 quốc gia dẫn đầu thế giới về quy mô thương mại quốc tế. Với môi trường đầu tư ổn định, Việt Nam tiếp tục là 1 trong 20 điểm đến ưa thích hàng đầu của dòng vốn đầu tư nước ngoài.

Năm 2024, Việt Nam duy trì thặng dư thương mại với Mỹ khoảng 123 tỷ USD, đưa Việt Nam vào danh sách các quốc gia có thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ so với quy mô kinh tế.

Trong bài báo đăng tải trên AP, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045, tương tự hành trình tăng trưởng ấn tượng của các nền kinh tế như Hàn Quốc hay Đài Loan (Trung Quốc).

Tuy nhiên, để trở thành một "ngôi sao" kinh tế thực sự, Việt Nam sẽ phải vượt qua những thách thức rất lớn phía trước, đó là: kết hợp hài hòa giữa tăng trưởng và cải cách; dân số già hóa, biến đổi khí hậu và điểm nghẽn thể chế. Việt Nam cần phải vượt qua "bẫy thu nhập trung bình". Tốc độ tăng trưởng trong thời gian qua cần phải được kéo dài và cho kết quả tốt để vượt khỏi quy mô của một quốc gia trung bình.

Chiến lược chuyển mình

Việt Nam đang tích cực chuyển dịch sang các lĩnh vực công nghệ cao, thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và tập trung vào các ngành như trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn và công nghệ xanh, kèm ưu đãi thuế và hỗ trợ nghiên cứu tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Hiện tại, Việt Nam cũng đang đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng, bao gồm các nhà máy điện hạt nhân và tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam có tổng chiều dài 1.541 km với tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 67 tỷ USD sẽ rút ngắn thời gian di chuyển từ Hà Nội đến TP. HCM xuống còn 8 giờ.

Bên cạnh đó, Quyết định số 114/QĐ-BCĐTTTC ngày 1/8/2025 về việc ban hành Kế hoạch hành động triển khai xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, Chính phủ đặt mục tiêu đến hết năm 2025, Trung tâm tài chính quốc tế tại TP. HCM và Đà Nẵng đi vào hoạt động, tạo bước đột phá thu hút nguồn lực tài chính, nền tảng phát triển kinh tế, xã hội.

Nền tảng của tất cả những thay đổi mạnh mẽ đó là cải cách thể chế. Chính phủ chủ động thực hiện nhiều biện pháp mạnh mẽ để đẩy nhanh cải cách: từ việc tinh gọn bộ máy, rút gọn thủ tục hành chính đến sửa đổi khung pháp lý, ban hành các nghị định mới nhằm tháo gỡ vướng mắc và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp (DN).

Việc sáp nhập đã giúp Việt Nam cắt giảm 46% đầu mối cấp tỉnh, đưa tổng số từ 63 xuống 34 tỉnh, thành phố, gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh. Bộ Nội vụ ước tính quá trình sắp xếp này giúp giảm gần 250.000 biên chế, tiết kiệm 190.500 tỷ đồng chi tiền lương và chi hành chính giai đoạn 2026 - 2030.

Để doanh nghiệp tư nhân trở thành đầu tàu, dẫn dắt

Trong bài viết "Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng", một trong những giải pháp được Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra là: đẩy nhanh hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường đầy đủ, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, hiện đại, năng động và hội nhập; tập trung xây dựng các tập đoàn kinh tế tư nhân tầm cỡ khu vực và toàn cầu.

Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành tháng 5/2025 lần đầu tiên xác định DN tư nhân là “một lực lượng quan trọng của nền kinh tế quốc gia”. Nghị quyết 68-NQ/TW cũng đặt mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu cả nước có 2 triệu DN hoạt động trong nền kinh tế, trong đó, có ít nhất 20 DN lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Chính phủ cũng đề xuất Quốc hội cho phép áp dụng hình thức đầu tư tư nhân cho dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam nhằm mở rộng sự tham gia của DN. Điều này cho thấy sự thay đổi trong chính sách và cơ hội mới cho các DN tư nhân tham gia vào các dự án hạ tầng lớn của quốc gia. Chủ trương đã rõ nhưng để DN tư nhân không bị giới hạn không gian phát triển còn rất nhiều việc phải làm.

“Khu vực tư nhân vẫn còn nhiều hạn chế”, ông Nguyễn Khắc Giang, Viện ISEAS-Yusof Ishak của Singapore cho biết.

Những thách thức từ biến đổi khí hậu và dân số già hóa

Biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường xuất hiện ngày càng nhiều, tàn phá hệ sinh thái tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB), nếu không có hành động kịp thời, biến đổi khí hậu có thể khiến Việt Nam mất từ 3 - 5% GDP mỗi năm vào năm 2050.

Biến đổi khí hậu đang tác động trực tiếp tới hoạt động sản xuất kinh doanh. Ông Bruno Jaspaert, Giám đốc Khu công nghiệp DEEP C (Hải Phòng), cho biết từng bị mất một nhà đầu tư chủ chốt vì lũ lụt. Do đó, ông đã chủ động xây dựng kế hoạch ứng phó chi tiết hơn.

Ngoài ra, giai đoạn "dân số vàng" của Việt Nam sẽ kết thúc vào năm 2039 và lực lượng lao động dự kiến sẽ đạt đỉnh vào năm 2042. Điều này có thể làm giảm năng suất và gây áp lực lên các dịch vụ xã hội, theo bà Teerawichitchainan Bussarawan thuộc Trung tâm Nghiên cứu Gia đình và Dân số tại Đại học Quốc gia Singapore.

Teerawichitchainan Bussarawan khuyến nghị Việt Nam cần tập trung mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe dự phòng, nâng tuổi nghỉ hưu và thu hút thêm phụ nữ tham gia lực lượng lao động để bù đắp khoảng cách lao động và thúc đẩy "già hóa khỏe mạnh"./.