Xác định thẩm quyền giải quyết án kinh doanh thương mại, sở hữu trí tuệ và phá sản

Ông Nguyễn Tuấn Vũ – Phó Chánh án TAND thành phố Hà Nội - chia sẻ về thực tiễn giải quyết các tranh chấp về kinh doanh thương mại, sở hữu trí tuệ và phá sản; đặc biệt lưu ý một số điểm về thẩm quyền giải quyết tranh chấp...

Theo đó, hiện nay Tòa án khu vực được giao nhiệm vụ giải quyết tất cả các vụ, việc kinh doanh thương mại (riêng sở hữu trí tuệ và phá sản thuộc về Tòa án khu vực 2- Hà Nội) kể cả những vụ án có yếu tố nước ngoài.

Đối với các vụ việc liên quan đến Trọng tài thương mại trong nước vẫn thuộc thẩm quyền của TAND cấp tỉnh.

Đối với những vụ việc công nhận và cho thi hành các Bản án, Quyết định của Tòa án nước ngoài, các phán quyết của Trọng tài nước ngoài tại Việt Nam thì thuộc thẩm quyền chung của các Tòa án khu vực.

Ảnh minh họa.

Tòa án khu vực nào có trụ sở của bị đơn hay có tài sản phải thi hành án thì có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm. TAND TP Hà Nội giải quyết theo thủ tục phúc thẩm nếu đương sự có kháng cáo hay Viện kiểm sát kháng nghị.

Đặc biệt, trước kia còn nhiều ý kiến liên quan đến việc phân chia tài sản chung của vợ chồng là cổ phần, cổ phiếu hoặc tài sản chung trong doanh nghiệp thuộc thẩm quyền của TAND cấp tỉnh hay TAND cấp huyện.

Hiện nay, thẩm quyền được giao toàn bộ cho TAND khu vực giải quyết cả các vụ án tranh chấp thành viên công ty nên phải giải quyết ngay trong cùng một vụ án và áp dụng các quy định của Luật doanh nghiệp và Luật Hôn nhân gia đình để giải quyết.

Về thẩm quyền giải quyết các tranh chấp về sở hữu trí tuệ, ông Nguyễn Tuấn Vũ cho biết trước ngày 01/7/2025, còn nhiều quan điểm chưa áp dụng thống nhất trong việc xác định đâu là vụ án dân sự thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện, đâu là vụ án kinh doanh thương mại thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh.

Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2025, tất cả các vụ án này thuộc thẩm quyền của Tòa sở hữu trí tuệ thuộc TAND khu vực 2 nên không phân biệt vụ án dân sự hay vụ án kinh doanh thương mại.

Về yêu cầu hủy Nghị quyết của HĐQT, theo khoản 4 Điều 153 Luật doanh nghiệp 2020 thì TAND khu vực thụ lý và giải quyết theo trình tự việc kinh doanh thương mại.

Về thẩm quyền của Tòa án khi có thỏa thuận trọng tài, theo quy định của Luật Trọng tài thương mại năm 2010 và Nghị quyết số 01/2014/NQ- HĐTP Tòa án nhân dân tối cao thì khi trong Hợp đồng có thỏa thuận nếu có tranh chấp thì sẽ được giải quyết tại Trọng tài thì Tòa án không được thụ lý và giải quyết vụ án mà trả lại đơn cho Nguyên đơn để khởi kiện tại Trọng tài.

Các vụ việc khác liên quan đến hoạt động của Trọng tài thương mại thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án cấp tỉnh nơi Trọng tài có trụ sở hoặc nơi Trọng tài ra phán quyết. Các Tòa án cấp khu vực không thụ lý giải quyết các vụ việc liên quan đến Trọng tài thương mại.

Phó Chánh án TAND TP Hà Nội cũng cho rằng các Tòa án khu vực hiện nay có số lượng án rất lớn. Do đó, cần phải thành lập bộ phận Hành chính tư pháp để kiểm soát toàn bộ đầu vào, đầu ra của Đơn khởi kiện, Đơn yêu cầu các loại, phối hợp với Trung tâm hòa giải tránh thất lạc đơn.

Bộ phận Hành chính tư pháp hỗ trợ cho các Thẩm phán trong việc làm thủ tục Ủy thác ra nước ngoài.

Việc xử lý đơn khởi kiện phải đúng thời hạn quy định trong luật tố tụng, các Thẩm phán không được yêu cầu nguyên đơn xác minh nơi cư trú, trụ sở của bị đơn, người liên quan. Có hiện tượng các Thẩm phán xác minh trước khi thụ lý là trái quy định của pháp luật.

Phó Chánh án TAND TP Hà Nội lưu ý, các tòa án khu vực khác chỉ được chuyển những đơn khởi kiện các vụ tranh chấp về sở hữu trí tuệ, các đơn yêu cầu phá sản về TAND khu vực 2 khi các tòa nhận được đơn kể từ ngày 01/7/2025.