Xoá đăng ký thường trú, bỏ sổ hộ khẩu thay bằng mã số định danh

Thùy Dung 09:32, 24/05/2020

Chính phủ đề xuất bỏ sổ hộ khẩu, xoá đăng ký thường trú chuyển đổi sang phương thức quản lý bằng việc cấp mã số định danh cá nhân của công dân. Tuy nhiên, xóa đăng ký thường trú cần nhiều thời gian, đòi hỏi sự chính xác, có kiểm tra, đối soát chặt chẽ.

Sáng 23/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm, thừa uỷ quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi).

Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, Luật Cư trú năm 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2013) là văn bản quy phạm pháp luật quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về cư trú, đáp ứng yêu cầu quản lý dân cư ở nước ta. Việc xây dựng pháp luật về cư trú đảm bảo phù hợp với chủ trương cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục, giấy tờ công dân liên quan công tác dân cư.

Dự thảo cũng bỏ các quy định về: Sổ hộ khẩu, sổ hộ khẩu cấp cho hộ gia đình, sổ hộ khẩu cấp cho cá nhân, tách sổ hộ khẩu, giấy chuyển hộ khẩu, điều chỉnh những thay đổi trong sổ hộ khẩu tại Luật cư trú hiện hành.

Dự thảo sửa đổi được thay thế bằng phương thức quản lý cư trú từ thủ công là sổ hộ khẩu, sổ tạm trú giấy bằng việc quản lý thông qua dữ liệu điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin.

Cụ thể là sử dụng mã số định danh cá nhân của công dân để truy cập, cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, vốn được chia sẻ, kết nối với các bộ, ngành, cơ quan, đơn vị có liên quan.

Tuy nhiên, nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự trong tình hình mới, yêu cầu quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm thực hiện quyền con người, quyền công dân và chủ trương đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư, ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến vào đăng ký, quản lý cư trú cần phải tiếp tục hoàn thiện pháp luật về cư trú.

Với việc quản lý dân cư bằng mã số định danh cá nhân, sẽ giúp bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ 13 nhóm thủ tục hành chính liên quan đăng ký thường trú, tạm trú trong thực hiện tách sổ hộ khẩu, điều chỉnh thay đổi sổ hộ khẩu, xóa đăng ký thường trú khi đăng ký nơi mới.

Đối với việc đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc trung ương, dự thảo cũng bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký, không có sự phân biệt và áp dụng thống nhất trên toàn quốc.

Dự thảo Luật Cư trú (sửa đổi) trình Quốc hội tại kỳ họp lần này gồm 7 chương, 43 điều (tăng 1 chương (Chương III – Nơi cư trú) và tăng 1 điều so với Luật Cư trú hiện hành; trong đó, bổ sung 12 điều, bỏ 08 điều, chỉnh lý 24 điều).

Một trong các vấn đề đáng chú ý là dự thảo luật Cư trú sửa đổi lần này là đề xuất bãi bỏ hình thức quản lý dân cư bằng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú.

Tán thành với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Cư trú (sửa đổi), Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật (UBPL) Hoàng Thanh Tùng cho biết: “Việc sửa đổi toàn diện Luật Cư trú sẽ tiếp tục thể chế hoá quan điểm, chủ trương của Đảng, Hiến pháp năm 2013 về quyền tự do cư trú của công dân, tạo hành lang pháp lý bảo đảm tốt hơn việc thực hiện quyền tự do cư trú của công dân; đồng thời, tăng cường ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ trong quản lý cư trú, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công dân trong việc thực hiện quyền tự do cư trú”.

Tuy nhiên, đến nay mới có hơn 18 triệu công dân được cấp số định danh cá nhân và dự kiến đến tháng 12-2020 sẽ hoàn thành cho toàn bộ công dân.

Theo Bộ Công an, công tác này cần nhiều thời gian, đòi hỏi sự chính xác, có kiểm tra, đối soát chặt chẽ, việc đầu tư, bố trí kinh phí còn hạn chế nên quá trình triển khai gặp không ít vướng mắc.

Ủy ban Pháp luật đề nghị cần có giải pháp cụ thể để hoàn thành việc cấp số định danh cá nhân theo đúng tiến độ, và không gây không gây xáo trộn, ảnh hưởng đến quyền lợi của công dân, tổ chức...

Cần cân nhắc xóa đăng ký thường trú

Mã số định danh cá nhân gồm 12 số, có cấu trúc gồm 6 số là mã thế kỷ sinh, mã giới tính, mã năm sinh của công dân, mã tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc mã quốc gia nơi công dân đăng ký khai sinh và 6 số là khoảng số ngẫu nhiên.

Dự thảo Luật bổ sung 4 trường hợp cần xóa đăng ký thường trú, trong đó có trường hợp công dân vắng mặt tại nơi thường trú từ trên 12 tháng liên tục mà không đăng ký tạm trú ở nơi nào hoặc không khai báo tạm vắng, trừ trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài.

Tuy nhiên, nếu công dân trở về địa phương sinh sống tại nơi đăng ký thường trú ban đầu sẽ được đăng ký lại.

Báo cáo thẩm tra cho rằng việc xóa đăng ký thường trú như dự thảo luật sẽ khắc phục tình trạng quản lý cư trú ảo. Tuy nhiên, cũng có ý kiến không tán thành quy định nêu trên vì cư trú là quyền cơ bản của công dân, nên xóa đăng ký thường trú có thể tác động tiêu cực tới quyền lợi của người dân.

"Các ý kiến này đề nghị cần cân nhắc kỹ, chỉ nên quy định xóa đăng ký thường trú của công dân trong trường hợp thật cần thiết nhằm giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa yêu cầu bảo đảm quyền công dân và công tác quản lý của Nhà nước" - Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh.

Ở một khía cạnh khác, mã số định danh cá nhân là một bước tiến quan trọng, tiết kiệm được rất nhiều từ lập kê khai hộ khẩu, bổ sung nhân khẩu đến quản lý tạm trú. Đây cũng là một xu hướng tất yếu trong thời đại công nghiệp 4.0 cũng như việc xây dựng Chính phủ điện tử, để quản lý dân cư một cách đồng bộ, thống nhất, hiệu quả, giảm bớt các thủ tục rườm ra, phiền hà cho người dân. Bỏ sổ Hộ khẩu giấy cũng giúp ngân sách nhà nước tiết mỗi năm khoảng 1.600 tỷ đồng.

T.D