Bộ Y tế lên kế hoạch cấm toàn diện thuốc lá mới từ năm 2025

Theo kế hoạch, Bộ Y tế sẽ chủ trì và phối hợp với các cơ quan liên quan để xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết 173, với mục tiêu cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Kế hoạch này dự kiến sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ ban hành vào quý 1/2025.

Ngày 25/12, Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) đã tổ chức Hội thảo cung cấp thông tin về kế hoạch triển khai thực thi Nghị quyết của Quốc hội về việc cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Đây là một phần trong kế hoạch của Bộ Y tế để thực hiện Nghị quyết 173/2024/QH15, được Quốc hội thông qua vào ngày 30/11/2024, với mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu các tác hại do các loại sản phẩm này gây ra.

Với quyết định cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, Việt Nam chính thức trở thành quốc gia thứ 6 trong khu vực ASEAN thực hiện chính sách này. Động thái này không chỉ thể hiện quyết tâm bảo vệ sức khỏe của người dân mà còn được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và cộng đồng quốc tế đánh giá cao. 

Ths Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế chia sẻ tại Hội thảo

Nghị định sẽ bổ sung hành vi “chứa chấp”, “sử dụng” thuốc lá mới, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người và bổ sung thẩm quyền xử phạt hành vi này theo trình tự, thủ tục rút gọn; tăng cường thông tin, giáo dục truyền thông về tác hại của thuốc lá mới, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người; các chế tài xử phạt, xử lý hình sự để bảo đảm tính răn đe.

Dự kiến, việc triển khai kế hoạch này có sự tham gia, phối hợp của nhiều bộ ngành liên quan. Trong đó, lực lượng công an các cấp sẽ tập trung đấu tranh, triệt phá các đường dây, ổ nhóm, các đối tượng sản xuất, kinh doanh, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá mới, các loại khí, chất gây nghiện…

Cơ quan chức năng thuộc Bộ Công Thương sẽ kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân sản xuất, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá mới, các loại khí, chất gây nghiện; tiếp nhận thuốc lá mới do người dân giao nộp trước ngày 1/1/2025 và tổ chức tiêu huỷ theo quy định của pháp luật.

Bộ Y tế sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý hành vi sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá mới, các loại khí, chất gây nghiện và mở rộng cơ sở cai nghiện theo hướng thân thiện, dễ tiếp cận và có hỗ trợ kinh phí cai nghiện từ nguồn của Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá. 

ThS.BS Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam

Tại hội thảo, ông Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, cho hay việc Quốc hội đưa việc cấm thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử vào nghị quyết là tín hiệu đáng mừng trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam.

Theo ông Lâm, tới đây Việt Nam cần tập trung vào ngăn chặn nguồn cung, ngăn việc nhập lậu, buôn bán và quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; tăng cường ngăn chặn tại các cửa khẩu cũng như tại các điểm bán.

"Mức phạt với các hành vi vi phạm cần đủ cao, có tính răn đe. Cần tập trung nhiều cho việc ngăn chặn buôn bán và quảng cáo trên mạng. Ngoài ra, cần có chiến dịch ra quân và duy trì mạnh mẽ, giống như quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm và cấm uống rượu lái xe; kết hợp truyền thông nâng cao nhận thức và sự vào cuộc đa ngành. Đồng thời cũng cần có các cuộc khảo sát, đánh giá thường xuyên để theo dõi mức độ sử dụng và hiệu quả của việc thực thi quy định cấm", ông Lâm cho hay.

TS Hoàng Thị Mỹ Hạnh, Viện Chiến lược và chính sách y tế, Bộ Y tế cũng chia sẻ, hiện nay trên thế giới có 43 quốc gia đã triển khai cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, trong đó có 39 quốc gia cấm hoàn toàn các hoạt động liên quan như buôn bán, quảng cáo, sử dụng, vận chuyển…

Riêng tại khu vực Asean có 6 quốc gia đã có quy định cấm, trong đó có 5 quốc gia quy định cấm từ năm 2014-2016.

TS Hoàng Thị Mỹ Hạnh cũng cho biết, Hồng Kông là quốc gia trước đây quản lý thuốc lá như dược phẩm, tuy nhiên sau 3 năm triển khai, đất nước này đã cấm toàn diện các loại thuốc lá mới.

Kinh nghiệm của Singapore đó là cấm hoàn toàn việc nhập khẩu, sở hữu, bán, phân phối và sử dụng các dạng sản phẩm mô phỏng, bắt chước thuốc lá, các linh kiện, sử dụng, lưu hành của sing…

Nếu vi phạm lần đầu trong nhập khẩu, phân phối, mua bán, chào bán, sở hữu để bán bất kỳ sản phẩm thuốc lá mô phỏng thì Singgapore phạt tới 10.000 USD Singgapore hoặc phạt tù có thời hạn không quá 6 tháng hoặc cả hai. Các lần vi phạm tiếp theo, phạt tiền lên tới 20.000 USD Singgapore hoặc phạt tù tới 12 tháng hoặc cả hai.

Hành vi đưa các quảng cáo được phát hành bên ngoài Singgapore vào phân phối tại Singgapore, thì phạt tới 10.000 USD Singgapore hoặc phạt tù tới 6 tháng hoặc cả hai…

Cấm các sản phẩm thuốc lá mới hiện nay đang được coi như biện pháp ngăn ngừa hiệu quả, giúp bảo vệ sức khoẻ của người dân trước tác hại của thuốc lá mới.

Theo kế hoạch, Bộ Y tế sẽ chủ trì và phối hợp với các cơ quan liên quan để xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết 173, với mục tiêu cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Kế hoạch này dự kiến sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ ban hành vào quý 1/2025.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng sẽ xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 117/2020/NĐ-CP để quy định xử phạt các hành vi vi phạm liên quan đến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.