Cần nâng cao chất lượng đào tạo và khởi dậy tiềm năng nhân lực CNTT Việt Nam

Sáng này 1/11, Trường Tiểu học, THCS & THPT Đa Trí Tuệ (MIS) phối hợp cùng Hệ thống đào tạo Lập trình viên Quốc tế Aptech tổ chức hội thảo với chủ đề: Giải mã nghịch lý ngành Công nghệ - "Đại bàng gõ cửa nhưng Nhân lực khép cửa" nhằm thảo luận, mở ra giải pháp hiệu quả để giải bài toán nhân lực CNTT chất lượng cao cho Việt Nam.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa mạnh mẽ và cuộc Cách mạng Công nghệ 4.0 đang diễn ra sôi nổi, Việt Nam nổi lên như một điểm đến hấp dẫn cho những "ông lớn" công nghệ như Apple, NVIDIA và Intel. Tuy nhiên, dưới bề mặt của những tín hiệu tích cực này ẩn chứa một thực trạng không thể phủ nhận: đất nước vẫn đang gặp khó khăn trong việc cung cấp nguồn nhân lực công nghệ thông tin (CNTT) chất lượng cao.

Trong hội thảo "Giải mã nghịch lý ngành Công nghệ - "Đại bàng gõ cửa nhưng Nhân lực khép cửa", quy tụ những chuyên gia hàng đầu từ lĩnh vực giáo dục - công nghệ, các diễn giả không chỉ chỉ ra nguyên nhân của tình trạng thiếu hụt này, mà còn mở ra nhiều giải pháp khả thi nhằm cải thiện hệ thống đào tạo. Những cuộc thảo luận sôi nổi đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thích ứng chương trình giảng dạy và phát triển kỹ năng thực tiễn cho sinh viên, với hy vọng tạo ra một đội ngũ nhân lực sẵn sàng đón nhận làn sóng đầu tư công nghệ quốc tế. 

Toàn cảnh Hội thảo Giải mã nghịch lý ngành Công nghệ - "Đại bàng gõ cửa nhưng Nhân lực khép cửa".

Biến tiềm năng thành hiện thực

Việt Nam hiện sở hữu một nguồn lao động dồi dào và nhiệt huyết, tạo nên một thị trường đầy tiềm năng cho ngành CNTT. Tuy nhiên, sự thực không mấy khả quan, theo thống kê từ TopDev, có 65% sinh viên CNTT khi tốt nghiệp không đáp ứng được kỳ vọng của doanh nghiệp. Một thực tế đáng lo ngại là đa phần các sinh viên mới ra trường chỉ có thời gian hạn chế để làm quen với các công nghệ lập trình thực tế trong suốt 4 năm đại học vì thời gian học vẫn bị phân bổ cho các môn đại cương, môn cơ sở và thực tập. Điều này khiến cho việc kỳ vọng họ thành thạo được các công nghệ trong một khoảng thời gian ngắn trở thành một thử thách không thực tế.

Nếu so sánh với các quốc gia tiên tiến như Mỹ, Anh hay Hàn Quốc, nơi mà học sinh đã được tiếp cận với lập trình từ rất sớm và làm quen với các ngôn ngữ như Python hay Java trước khi vào đại học, có thể thấy sự khác biệt rõ rệt. Bà Nguyễn Thu Giang, Tổng thư ký Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA), nhấn mạnh rằng Việt Nam có tiềm năng lớn với nguồn nhân lực trẻ đam mê công nghệ và xuất sắc trong các môn Toán học. Tuy nhiên, việc biến nguồn nhân lực dồi dào này thành những chuyên gia có chất lượng cao cần có sự đầu tư, thời gian và một chiến lược đào tạo rõ ràng.

Ông Ngô Thanh Hiền, đại diện IBM Việt Nam chia sẻ tại Hội thảo.

Thêm vào đó, ông Ngô Thanh Hiền, Giám đốc công nghệ IBM Việt Nam, đã chia sẻ về thử thách trong việc tìm kiếm lập trình viên có kỹ năng khi công ty mở trung tâm gia công phần mềm tại Việt Nam vào năm 2002. Dù số lượng lập trình viên đã tăng trưởng trong suốt hơn một thập kỷ qua, nhưng vấn đề chất lượng vẫn còn đó, đặc biệt là về các kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm, những yếu tố không thể thiếu trong môi trường công nghệ hiện đại. Thực trạng này đặt ra bài toán cấp bách cho cả ngành giáo dục và doanh nghiệp, nhằm tạo ra một thế hệ nhân lực CNTT không chỉ đông đảo, mà còn thực sự chất lượng, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của thị trường toàn cầu.

Nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực CNTT

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự bùng nổ công nghệ, việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực CNTT trở thành một yêu cầu cấp bách. Ông Ngô Thanh Hiền đã chỉ ra rằng Việt Nam đang có tiềm năng lớn để trở thành điểm đến lý tưởng cho các hãng công nghệ quốc tế. Tuy nhiên, để hiện thực hóa khát vọng này, chất lượng đào tạo nguồn nhân lực CNTT cần phải được nâng cao một cách đồng bộ và hiệu quả.

Từ năm 2002, khi IBM mở trung tâm gia công phần mềm tại Việt Nam, kỳ vọng về sự tăng trưởng số lượng lập trình viên đã không được như mong đợi. Mặc dù số lượng lập trình viên tại Việt Nam tăng lên, nhưng chất lượng vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp và khả năng làm việc nhóm. Thực tế, với một thị trường công việc đòi hỏi sự phản ứng nhanh nhạy và hội nhập công nghệ mới, doanh nghiệp đang cần những nhân lực không chỉ có tư duy logic tốt mà còn linh hoạt và nhạy bén với các xu hướng công nghệ.

Ông Tô Hồng Nam - Phó Cục trưởng Cục CNTT (Bộ GD–ĐT) cho biết nhiều cử nhân CNTT vẫn thất nghiệp, trong khi các doanh nghiệp thì không tìm được nhân lực đáp ứng yêu cầu.

Theo ông Tô Hồng Nam, Phó Cục trưởng Cục CNTT (Bộ GD-ĐT), hiện có một nghịch lý khi nhiều cử nhân CNTT vẫn thất nghiệp, trong khi các doanh nghiệp thì không tìm được nhân lực đáp ứng yêu cầu. Để giải quyết vấn đề này, việc tích hợp đào tạo CNTT ngay từ cấp THPT và thậm chí sớm hơn là điều cần thiết. Tại các quốc gia phát triển như Mỹ và Anh, học sinh đã được trang bị kiến thức về lập trình và công nghệ từ trước khi bước vào đại học, giúp họ phát triển tư duy và định hướng nghề nghiệp rõ ràng ngay từ sớm.

Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng trẻ em Việt Nam hiện nay hoàn toàn có khả năng tiếp thu công nghệ nhanh chóng. Tuy nhiên, việc tạo ra những cơ hội học tập chất lượng vẫn là một thách thức. Các trường học cần đổi mới phương pháp giảng dạy, không chỉ truyền thụ kiến thức mà còn hình thành kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm. Điều này có nghĩa là các cơ sở giáo dục phải hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp, để không chỉ chuẩn bị cho sinh viên những kiến thức lý thuyết mà còn giúp họ tích lũy kinh nghiệm thực tiễn thông qua các khóa thực tập và đào tạo trên thực địa.

Tính đến hiện tại, ngành CNTT Việt Nam đang trở thành một sân chơi hấp dẫn với mức lương khởi điểm cho lập trình viên có thể lên tới 40-50 triệu đồng/tháng. Đây là một động lực lớn để thu hút những tài năng trẻ. Tuy nhiên, để nắm bắt và duy trì những cơ hội này, sinh viên cần có thái độ chủ động trong việc học hỏi. Họ cần thường xuyên cập nhật xu hướng công nghệ mới, tham gia vào các hoạt động ngoại khóa và kết nối với cộng đồng công nghệ để nâng cao trình độ chuyên môn và khả năng làm việc nhóm.

Nhìn chung, việc nâng cao chất lượng đào tạo CNTT tại Việt Nam không chỉ là trách nhiệm của các trường đại học mà còn là nhiệm vụ chung của toàn xã hội. Chỉ khi giáo dục cùng bắt nhịp với yêu cầu thực tiễn từ thị trường, Việt Nam mới có thể tự tin bước vào thời đại công nghệ số, mở ra những cơ hội lớn hơn cho đội ngũ nhân lực trẻ đầy tiềm năng của đất nước.