Công nghệ số: Đòn bẩy cho giảm nghèo bền vững tại Việt Nam

Việt Nam đã và đang tạo nên một “kỳ tích” trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, được cộng đồng quốc tế ghi nhận là một trong những câu chuyện thành công nhất trên thế giới. Trong giai đoạn 2021-2025, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ theo Quyết định số 90/QĐ-TTg, công nghệ số (CĐS) đã trở thành “trụ cột mới” và “đòn bẩy kép mạnh mẽ”, mang đến hiệu quả vượt trội, giúp Việt Nam vượt chỉ tiêu giảm nghèo và hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một xã hội số bao trùm.

Từ hỗ trợ sang kiến tạo nội lực

Giai đoạn 2021-2025 đánh dấu sự chuyển đổi căn bản trong triết lý giảm nghèo của Việt Nam. Thay vì chỉ tập trung vào việc cấp phát và hỗ trợ tài chính đơn thuần, Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã chuyển trọng tâm sang giảm nghèo đa chiều và tạo điều kiện để người dân tự vươn lên.

Mục tiêu không chỉ là thoát nghèo về thu nhập mà còn là “thoát nghèo về tư tưởng”, khơi dậy ý chí và tinh thần tự lực của người dân.

Diện mạo nông thôn ngày một đổi mới, góp phần chuyển hóa kinh tế nông thôn.

Những nỗ lực này đã mang lại thành quả rõ rệt: Tỷ lệ hộ nghèo bình quân giảm 1-1,5%/năm; Tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm trên 3%/năm.

Kết quả ấn tượng này có được là nhờ việc lồng ghép thành công nhiệm vụ chuyển đổi số vào Chương trình, tạo ra sự minh bạch và hiệu quả chưa từng có trong quản lý và triển khai.

Công nghệ số đóng vai trò là “cây cầu thu hẹp khoảng cách phát triển”, đảm bảo mọi người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, được tiếp cận bình đẳng với thông tin và dịch vụ.

Các Tập đoàn công nghệ lớn tại Việt Nam như VNPT đã giữ vai trò nòng cốt, đẩy mạnh đầu tư để đưa công nghệ số đến cả những nơi xa xôi nhất. Hạ tầng viễn thông của VNPT hiện đã phủ rộng khắp cả nước. Mạng băng rộng đã phủ sóng tới 100% các xã, phường, thị trấn.

Internet băng rộng và mạng di động đã trở thành công cụ quen thuộc giúp người dân học tập, sản xuất và giao thương.

Dự án 6 (truyền thông và giảm nghèo về thông tin) trong Chương trình đã được tăng cường, hỗ trợ người dân nghèo tiếp cận thiết bị và dịch vụ Internet, giúp họ “được tiếp cận các thông tin thiết yếu về giảm nghèo, thị trường, kỹ thuật sản xuất”.

Chuyển đổi số đã rút ngắn khoảng cách giữa người dân nghèo và các dịch vụ xã hội cơ bản, giải quyết hiệu quả các thiếu hụt về y tế, giáo dục và thông tin.

Việc triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử, khám chữa bệnh từ xa (Telehealth) giúp người dân vùng sâu, vùng xa tiếp cận các dịch vụ chất lượng cao mà không cần di chuyển, giảm thiểu chi phí và tiết kiệm thời gian.

Hệ thống cảnh báo thiên tai được triển khai tại các vùng thường xảy ra lũ quét, sạt lở đã giúp giảm đáng kể thiệt hại cho bà con, bảo vệ sản xuất và tài sản - một yếu tố then chốt để tránh tái nghèo.

Công nghệ góp phần chuyển hóa kinh tế nông thôn

Công nghệ số là động lực tạo sinh kế mới, giúp người nghèo tham gia vào nền kinh tế số và chuỗi giá trị toàn cầu.

Đổi mới sản xuất và tiếp cận thị trường số

Nền tảng VNPT Smart Agri giúp bà con tiếp cận kiến thức canh tác hiện đại, theo dõi thời tiết, dịch bệnh. Qua đó, nhiều hộ gia đình ghi nhận năng suất tăng đáng kể, giảm rủi ro và tiết kiệm chi phí.

Nền tảng thương mại điện tử OneBiz đã trở thành cầu nối giữa nông sản địa phương và thị trường lớn. Nhiều sản phẩm OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) đã được đưa lên môi trường số với hình ảnh đẹp, mô tả chuẩn hóa nhờ công cụ AI miễn phí. Điều này giúp họ mở rộng thị trường, tăng thu nhập và đa dạng hóa sinh kế.

Đào tạo kỹ năng số và tài chính toàn diện

Đào tạo nghề trực tuyến: Dự án 4 được tăng cường bằng các khóa học nghề trên nền tảng số, cho phép người lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo tiếp cận các kiến thức mới về nông nghiệp công nghệ cao, thương mại điện tử và kỹ năng số cơ bản.

Hệ sinh thái tài chính số: VNPT Money - hệ sinh thái tài chính số an toàn và tiện lợi - đã đến được với cả người lớn tuổi, đồng bào dân tộc thiểu số, giúp họ tiếp cận các dịch vụ thanh toán, mua bán và nhận hỗ trợ xã hội mà không cần tài khoản ngân hàng. Điều này thúc đẩy tài chính toàn diện, giúp họ tiếp cận vốn vay ưu đãi một cách minh bạch hơn.

Minh bạch hóa và quản lý thông minh

Chuyển đổi số đã cung cấp giải pháp tối ưu để giải quyết bài toán quản lý nguồn lực và theo dõi đối tượng, tạo nên tính minh bạch, chính xác và kịp thời cho công tác giảm nghèo.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin đã giúp xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giảm nghèo, thay thế cho phương pháp thống kê thủ công, tốn kém và dễ sai sót.

Hệ thống số cho phép phân tích đa chiều các chiều thiếu hụt (thu nhập, y tế, giáo dục, nhà ở...) của từng hộ dân một cách chi tiết. Điều này giúp các cơ quan quản lý đưa ra các quyết định can thiệp chính sách thông minh và cá nhân hóa.

Với tổng nguồn lực tối thiểu 48.000 tỉ đồng cho giai đoạn 2021-2025, chuyển đổi số giúp minh bạch hóa việc phân bổ và giải ngân vốn đầu tư. Các hệ thống báo cáo số và nền tảng công khai thông tin giúp các cơ quan của Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và nhân dân giám sát việc thực hiện Chương trình một cách hiệu quả, đảm bảo vốn được sử dụng đúng mục đích, giảm thiểu thất thoát, tiêu cực.

Tầm nhìn xã hội số bao trùm

Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã chứng minh tính đúng đắn và hiệu quả của việc lấy người dân làm trung tâm. Sự lồng ghép thành công nhiệm vụ chuyển đổi số đã và đang trở thành đòn bẩy kép mạnh mẽ, không chỉ giúp tối ưu hóa quản lý Nhà nước mà còn tạo ra cơ hội bình đẳng cho người dân nghèo tiếp cận tri thức, công cụ và thị trường số.

Việt Nam đang hướng tới mục tiêu xây dựng một xã hội số bao trùm, nơi các Tập đoàn công nghệ lớn tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong của mình trong việc phát triển và thúc đẩy các giải pháp số tại các khu vực vùng sâu vùng xa. Đây là hành trình nhân văn và hiệu quả, đảm bảo mọi người đều có cơ hội phát triển, tiếp cận công nghệ và vươn lên thoát nghèo bền vững./.