Đào tạo nhân lực vi mạch bán dẫn: Chạy đua đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp

Nhiều trường đại học bắt tay với các doanh nghiệp hàng đầu về vi mạch nhằm phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.

Khát nhân lực chất lượng cao

Theo thống kê của Cộng đồng Vi mạch Việt Nam, cả nước có khoảng hơn 50 doanh nghiệp vi mạch bán dẫn, nhiều công ty đặt trụ sở tại TPHCM với nhu cầu tuyển dụng 400 - 500 sinh viên ra trường hàng năm, tập trung vào các mảng thiết kế. Tuy nhiên, các doanh nghiệp thường yêu cầu kỹ sư vi mạch có kinh nghiệm, và mức thu nhập của họ phụ thuộc vào số năm làm việc trong ngành. Ngành vi mạch bán dẫn trong nước thiếu hụt nhân lực từ 3 - 5 năm kinh nghiệm.

Phòng thí nghiệm Vi mạch và Hệ thống cao tần (RFICs Lab) của Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM). Ảnh: HCMUT

Theo đánh giá của Hiệp hội Vi mạch bán dẫn TPHCM (HISA), thu nhập bình quân sau thuế cho một kỹ sư ngành vi mạch mới ra trường khoảng 244 triệu đồng mỗi năm, với chuyên gia có thể lên 1,5 tỷ đồng mỗi năm.

Ông Nguyễn Phúc Vinh, Giám đốc Kỹ thuật Synopsys Việt Nam - đơn vị chuyên cung cấp bản quyền thiết kế chip cho biết, công ty hiện có 600 nhân viên với hơn một nửa trong số này đang làm việc tại TPHCM. Không chỉ tại Việt Nam, nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ có nền kinh tế phát triển trên thế giới cũng ở hoàn cảnh tương tự.

Cụ thể, tại Mỹ đang thiếu khoảng 67.000 kỹ sư, Đài Loan (Trung Quốc) thiếu 30.000 - 50.000 kỹ sư, Ấn Độ thiếu 29.000 kỹ sư; Nhật Bản, Trung Quốc và một số quốc gia châu Âu thiếu từ 10.000 - 50.000 kỹ sư. Do vậy việc đào tạo, phát triển nhân lực vi mạch chất lượng cao rất cần thiết nhằm đáp ứng mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam có khoảng 50.000 kỹ sư vi mạch bán dẫn, bởi hiện trong nước chỉ mới cung cấp khoảng 6.000 kỹ sư.

Theo ông Trần Đắc Khoa, Tổng Giám đốc Công ty Renesas Việt Nam (đơn vị chuyên thiết kế các giải pháp bán dẫn tập trung lĩnh vực ô tô, công nghiệp, IoT, hạ tầng….), nhu cầu cho ngành công nghiệp bán dẫn dự đoán lên tới cả nghìn tỷ USD vào năm 2030. Hiện tại, mỗi năm, tỷ lệ tăng trưởng cho ngành này khoảng 6 - 8%, trong đó 70% tăng trưởng đến từ ba ngành công nghiệp gồm ô tô, kết nối không dây, tính toán và lưu trữ dữ liệu.

Đứng trước xu hướng này, ông Khoa cho biết, công ty tiếp tục tăng số lượng nhân viên tại hai văn phòng ở Đà Nẵng và TPHCM. Song song đó, công ty mở rộng phạm vi kinh doanh tập trung thiết kế phần cứng, phần mềm cho chip bán dẫn và một số phần mềm xây dựng hệ thống thiết kế, hỗ trợ khách hàng.

“Để làm được việc này chúng tôi đã và đang kết nối với các trường đại học trong lĩnh vực thiết kế vi mạch với mục tiêu phát triển tài năng Việt Nam vươn tầm thế giới”, ông Khoa nói.

Để phát triển kỹ năng nghề nghiệp, ông Trần Đắc Khoa cho rằng, sinh viên cần nắm vững kiến thức chuyên môn và mạnh dạn tham gia các sân chơi, hội thảo công nghệ thiết kế bán dẫn. Theo ông Khoa, khi sinh viên vào làm việc tại doanh nghiệp với đặc thù ngành thiết kế chip đòi hỏi sự kiên trì, quá trình làm cần có sự sáng tạo trong công việc để giải quyết vấn đề. Do đó, sinh viên cần phải học hỏi liên tục vì công nghệ bán dẫn thay đổi liên tục hàng năm, nên cần cập nhật kiến thức thường xuyên để không bị lỗi thời.

“Sinh viên cần làm việc nhóm vì mỗi cá nhân không thể nào tạo ra sản phẩm riêng. Sinh viên ngoài ra cần giỏi ngoại ngữ, ngoài tiếng Anh cần thêm một ngoại ngữ thứ hai để làm việc và tham gia lĩnh vực thiết kế vi mạch”, ông Khoa nói.

Một mạch điện phục vụ hoạt động đào tạo nhân lực vi mạch bán dẫn tại Khu Công nghệ cao TPHCM. Ảnh: Phúc Uyên

Chạy đua đào tạo nhân lực

Để đáp ứng xu thế thị trường và nhu cầu doanh nghiệp, mới đây UBND TPHCM ban hành kế hoạch triển khai Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam và Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Mục tiêu của chương trình là đào tạo ít nhất 9.000 nhân lực có trình độ đại học trở lên phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030.

Trong 3 năm qua, nhiều trường đại học tại TPHCM mở ngành đào tạo thiết kế vi mạch, công nghệ bán dẫn như: Trường Đại học Bách khoa, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Công nghệ Thông tin (cùng thuộc Đại học Quốc gia TPHCM); Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, Trường Đại học Sài Gòn… Việc phát triển các ngành chuyên về vi mạch bán dẫn nhằm đón đầu xu hướng và nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp cũng như chính sách phát triển nhân lực của địa phương, quốc gia.

Không chỉ tuyển sinh, nhiều trường đại học còn phối hợp doanh nghiệp tổ chức các chương trình nâng cao kỹ năng thiết kế vi mạch cho giảng viên, sinh viên. Trong năm 2024, Đại học Quốc gia TPHCM đã công bố hợp tác với Synopsys trong việc tăng cường hoạt động đào tạo nhân lực thiết kế vi mạch thông qua hoạt động chia sẻ bản quyền thiết kế, xây dựng giáo trình đào tạo thiết kế chip cho sinh viên, cũng như tiếp nhận sinh viên thực tập.

Cũng trong năm 2024, Trường Đại học Thủ Dầu Một (Bình Dương) phối hợp với doanh nghiệp tổ chức đào tạo chuyên sâu giảng viên thiết kế vi mạch cho đội ngũ giảng viên chuyên ngành liên quan. Các chuyên gia đến từ doanh nghiệp hỗ trợ đội ngũ giảng viên thực hành và tiếp cận tài liệu giảng dạy từ các tập đoàn thiết kế chip như Synopsys, Cadence.

Quá trình đào tạo giúp giảng viên có thể xây dựng chương trình giảng dạy thiết kế vi mạch phù hợp cho đào tạo sinh viên sau này. Khi hoàn thành khóa học giảng viên sẽ đào tạo lại cho sinh viên để sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể làm việc ngay tại các công ty thiết kế vi mạch.

Trường Đại học Lạc Hồng (Đồng Nai) mới đây cũng phối hợp doanh nghiệp tổ chức đào tạo giảng viên thiết kế vi mạch và ra mắt phòng thí nghiệm bán dẫn phục vụ hoạt động đào tạo.

Theo TS Lâm Thành Hiển, Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng, thời gian qua, nhà trường đẩy mạnh hợp tác với các đại học nước ngoài, doanh nghiệp trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn để xây dựng chương trình đào tạo, đưa sinh viên thực tập, thực hành tại các doanh nghiệp. Hoạt động hợp tác này nhằm hỗ trợ đào tạo, tìm kiếm tài trợ thiết bị liên quan đến điện tử, sản xuất bán dẫn, giúp sinh viên làm quen với quy trình sản xuất linh kiện bán dẫn chuyên nghiệp.

“Chúng tôi mong muốn nhận được sự hỗ trợ tích cực từ các cơ quan quản lý, các đối tác để phát triển trung tâm thiết kế vi mạch tại trường. Tập trung đào tạo, chuyển đổi, đào tạo nâng cao theo các tiêu chuẩn quốc tế, tham gia và đóng góp vào hệ sinh thái vi mạch bán dẫn tại tỉnh Đồng Nai, vùng Đông Nam Bộ và cả nước”, TS Hiển nói.