Hàng điện tử Nhật không còn là “nhất” nữa

Sony, Panasonic, và Sharp từng là những tên tuổi vô cùng đáng kính trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng, nhưng nay lại ngày càng lu mở trước hàng loạt đối thủ đến từ Mỹ, Hàn Quốc và Trung Quốc.

Trang CNET đã có một bài viết phân tích rất sâu về sự tụt hạng của các công ty Nhật Bản. Cách đây không lâu, các công ty Nhật Bản như Sony, Panasonic, và Sharp được xem là những nhãn hiệu cao cấp. Họ sản xuất gần như mọi thứ trong thế giới điện tử tiêu dùng, từ TV đến lò vi sóng và máy nghe nhạc... Dường như không có cách nào ngăn chặn đà tăng trưởng của họ. Sản phẩm của họ thường được gắn nhãn giá cao để phản ánh chất lượng thượng hạng, và mọi người luôn tự hào nếu sử dụng sản phẩm điện tử của Nhật.“Mọi người từng trang bị mọi thứ của Sony trong nhà”, Tony Costa, một nhà phân tích của hãng Forrester Research, nói. “Nhưng giờ đây bạn không nhìn thấy điều đó nữa”.

Những ngày này, các đại gia điện tử tiêu dùng Nhật Bản đã “xuống hạng”, không còn là những hãng đi đầu nữa, mà chỉ là những hàng “theo đuôi”, nhiều hãng còn phải chật vật giành lợi nhuận. Ngày nay, Sony đang gặp khó khăn về tài chính. Sharp, một hãng thất bại trên thị trường cổ phiếu 2012, đang phải tìm kiếm sự cứu trợ của chính phủ Nhật. Vị thế dẫn đầu của Panasonic cũng đang lu mờ dần bởi không tìm nổi lợi nhuận, thậm chí một ngày nào đó TV Panasonic có thể biến mất khỏi các kệ hàng.

Sự sụp đổ này đánh dấu một thay đổi mạnh mẽ với những công ty từng đứng đầu thế giới điện tử tiêu dùng. Nó cũng đánh dấu sự kết thúc của một triều đại, trong đó các công ty Nhật từng nghĩ họ có thể thành công với nhiều mảng kinh doanh khác nhau. “Mọi người nhận ra những ngày này sẽ không trở lại nữa”, Stephen Baker, nhà phân tích của NPD Group, nói.

Mỉa mai thay, những công ty như Samsung Electronics của Hàn Quốc, trong thập kỷ trước chỉ là một nhãn hiệu giá rẻ, giờ đã vươn lên đích đứng đầu và thực sự thành công hơn nhiều so với các đối thủ Nhật Bản. 

Các đại gia tụt hạng

Vậy, tại sao những công ty danh tiếng như Sony và Sharp lại tụt hạng? Có rất nhiều nguyên nhân, nhưng có một nguyên nhân rõ ràng là những công ty này đã không chú ý đến các xu hướng dịch chuyển và không lường trước sức mạnh của đối thủ nước ngoài. Khi thị trường tiêu dùng chuyển sang media và game kỹ thuật số, thiết bị di động, ứng dụng phần mềm và Internet, các hãng Nhật Bản gặp khó khăn. Những yếu tố khiến công ty Nhật Bản thất bại là giá trị đồng yên tăng cao, khiến các sản phảm xuất khẩu từ Nhật càng thêm đắt đỏ tại thị trường nước ngoài, và tỷ suất lợi nhuận trong nước giảm.

TV Sony từng được đánh giá cao về chất lượng và kiểu dáng

Sự suy giảm của ngành kinh doanh TV Nhật chính là bằng chứng rõ nhất cho sự suy thoái của các hãng Nhật Bản. Sony, Sharp và một loạt các công ty Nhật khác từng thống lĩnh thị trường dòng TV ống cồng kềnh. Nhưng ít người trong số họ nhanh nhạy chớp lấy khoảnh khắc chuyển đổi sang TV màn hình phẳng. Bên cạnh đó, cạnh tranh mạnh mẽ và tỷ suất lợi nhuận thu hẹp bắt đầu khiến nhiều công ty lao đao. Những hãng Nhật Bản yếu hơn như JVC, Hitachi, Fujitsu, Toshiba, NEC, và Pioneer đã phải rút khỏi thị trường.

Giờ đây, vị trí dẫn đầu thuộc về LG và Samsung. Đặc biệt là Samsung, hãng đã tập trung vào mẫu TV màn hình phẳng chất lượng cao hơn, tích hợp vào chúng loạt tính năng mới và bán ra với giá cạnh tranh. Samsung đã vượt xa các đối thủ Nhật về tính năng và thiết kế.

“Khi màn hình phẳng và HD ngày càng chiếm ưu thế, bạn bắt đầu nhận ra mô hình kinh doanh TV ngày càng giống với thị trường PC”, Baker nói. “hầu hết các hãng Nhật Bản không chuẩn bị cho điều này”.

Một khó khăn khác là dòng sản phẩm mà các công ty Nhật tung ra không thực tế, nhiều thứ không còn tồn tại nữa. Chẳng hạn, có mấy ai còn mua đầu DVD hay Blu-ray, hay máy nghe nhạc khi mà mọi thứ đã liền mạch và có trên Internet. 

Chậm chạp trên con thuyền di động

Hãng Nhật Bản cũng bỏ lỡ con thuyền di động. Panasonic và Sharp quá thiếu hiểu biết và tập trung vào thị trường trong nước. Sony bị vướng chặt vào liên doanh với Ericsson, chỉ nhìn thấy một vài thành công của dòng điện thoại cơ bản.

Nhưng khi Apple xuất hiện cách đây mấy năm với iPhone, những công ty này nhanh chóng nhận ra họ không thể cạnh tranh nổi. Khi Google và Android ra đời, các hãng Nhật Bản lại quá chậm chạp ứng dụng nền tảng của Google, và tự tụt hậu xa so với Samsung và HTC.

Tương tự như thị trường TV, thị trường smartphone chứng tỏ sự cạnh tranh quyết liệt, với chỉ một số hãng chiến thắng. Cùng với Apple, Samsung là hãng duy nhất có thể tạo ra lợi nhuận với smartphone.

Smartphone Xperia TL của Sony

Sony có một vài phản ứng nhỏ với Xperia TL, mẫu điện thoại chủ lực mới nhất của hãng – nổi tiếng vì James Bond dùng trong bộ phim “skyfall” – rất ngẫu nhiên là bộ phim cũng do Sony sản xuất. Sharp thì có một số mẫu điện thoại trên thị trường Mỹ, nhưng ít. Panasonic có tham vọng vươn ra ngoài Nhật Bản với dòng smartphone Eluga, nhưng thiếu nhiều nguồn lực để thực hiện.

Thay đổi

Những công ty này sẽ phải thay đổi quyết liệt trong những năm tới, nếu họ muốn sống sót. Trong số 3 đại gia sa cơ lỡ vận, Sharp “đen đủi” nhất. Đầu tháng này, công ty báo cáo khoản lỗ

387,6 tỷ yên (4,87 tỷ USD) trong 6 tháng kết thúc vào 30/9, mức lỗ tăng gần gấp 10 lần so với năm trước. Công ty đang tiến hành cải cách, cắt giảm hơn 10.000 nhân lực và tìm cách bán nhà máy sản xuất cho Foxconn.

Ngoài các sản phẩm tiêu dùng, Sony và Sharp đã nhận ra một vài chỗ đứng khi cung cấp linh kiện cho các công ty nổi tiếng hơn. Chẳng hạn, Sony cung cấp camera cho iPhone, còn Sharp là một trong số các nhà cung cấp màn hình cho smartphone của Apple.

Panasonic đang nỗ lực thay đổi hình ảnh, nhãn hiệu và có thể rút khỏi mảng điện tử tiêu dùng

Trong khi đó, Chủ tịch Kazuhiro Tsuga của Panasonic đã nói thẳng về mong muốn thoát khỏi thị trường điện tử tiêu dùng. Gần đây, ông nói với các nhà quản lý rằng bất kỳ mảng kinh doanh nào không kiếm được ít nhất 5% tỷ suất lợi nhuận sẽ không có chỗ trong công ty. Panasonic có thể biến mất khỏi thị trường điện tử tiêu dùng, khi hãng tập trung vào các hoạt động phi tiêu dùng khác. Trong năm tài chính 2012, mảng camera, TV, PC của công ty bị lỗ 67,8 tỷ yên (853 triệu USD).

Sony, nhà sản xuất PlayStation và là chủ hãng phim Hollywood, có thể trụ vững tốt nhất trên mảng giải trí và game. Công ty đang tìm cách tập trung hơn nữa vào game và giải trí, cũng như tìm cách thiết lập chỗ đứng trong mảng di động.

Một phần áp lực mang tên Trung Quốc 

Sức nóng cạnh tranh không chỉ đến từ Mỹ và Hàn Quốc, mà còn đến từ Trung Quốc. Lenovo đã giành chỗ đứng thống lĩnh trên thị trường PC, với doanh số kỷ lục 8,7 tỷ USD. Sự thật này khiến Sony và Toshiba xếp vào danh mục “theo đuôi” Lenovo.

Huawei đang là đối thủ nặng ký trên mảng smartphone

Trên mảng smartphone, Huawei và ZTE đang thẳng tiến với cả điện thoại dòng cao cấp và thấp cấp.

Trên thị trường TV, các công ty Trung Quốc cũng là mối đe doạ tiềm tàng. Nhà sản xuất TV nội địa Trung Quốc hàng đầu là TCL, sau đó là Hisense. Chưa công ty nào có mặt đáng kể tại Mỹ, nhưng họ đang bắt đầu bước tiến. Cả hai đang tiến vào dòng TV chi phí cực thấp. Với việc 3 công ty lớn của Nhật mất thị phần, việc các hãng Trung Quốc xuất hiện là rất có thể.

Trần Thị Huyền