Khơi thông điểm nghẽn, tạo thuận lợi phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo

Việc hình thành, phát triển các Trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo, tập trung vào công nghệ chiến lược và chuyển đổi số là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Thời gian qua, thực hiện việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia, từ năm 2016, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã triển khai Đề án Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 844/QĐ-TTg (Đề án 844), sửa đổi, bổ sung tại Quyết định số 188/QĐ-TTg năm 2021. Trong đó, xác định mục tiêu “Xây dựng hệ thống Trung tâm đổi mới sáng tạo hỗ trợ nghiên cứu phát triển, khởi nghiệp sáng tạo,… phát triển Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia tại 03 thành phố Hà Nội, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh và các Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại các bộ, ngành, địa phương, tổ chức có tiềm năng về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”.

Đề án 844 cũng xác định phát triển đào tạo, nâng cao năng lực, ươm tạo, dịch vụ cho khởi nghiệp sáng tạo, phát triển cơ sở vật chất - kỹ thuật phục vụ hoạt động khởi nghiệp sáng tạo là một trong những giải pháp trọng tâm. Thông qua Đề án, Bộ KH&CN đã hỗ trợ hơn 170 nhiệm vụ, với sự tham gia của hàng chục trường đại học, cao đẳng, tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo triển khai các hoạt động của Đề án.

Qua đó, nhiều tổ chức đã phát triển các trung tâm ươm tạo, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo như Đại học Bách Khoa, Đại học Ngoại Thương, Đại học Quốc gia Hà Nội, ĐH Quốc gia TP.HCM…

Khơi thông điểm nghẽn, tạo thuận lợi phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo. (Ảnh minh họa)

Bên cạnh đó, triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ đã giao Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ thực hiện nhiệm vụ “Phát triển mạng lưới kết nối các trung tâm đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo, tập trung vào các công nghệ chiến lược và chuyển đổi số” ở phạm vi quốc gia và quốc tế, báo cáo kết quả thực hiện vào cuối năm 2025.

Sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, đến nay cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, cơ cấu tổ chức của các Sở Khoa học và Công nghệ cũng được điều chỉnh tương ứng. Trên cơ sở triển khai nhiệm vụ được giao, Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp đã tiếp nhận thông tin từ khoảng 20 địa phương về tình hình thành lập, hoạt động, phát triển các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, trung tâm hỗ trợ ĐMST tại địa phương. Một số khó khăn, vướng mắc do các địa phương báo cáo tổng hợp lại bao gồm:

Thiếu quy định rõ ràng cho các đối tượng trong hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo dẫn đến việc các Trung tâm khó cung cấp dịch vụ; Chưa có chương trình/chính sách đặc thù đủ mạnh để hỗ trợ hoạt động thúc đẩy KNST, ĐMST; Các thành tố trong Hệ sinh thái KNST, ĐMST chưa có sự gắn kết chặt chẽ, đội ngũ doanh nhân tâm huyết hỗ trợ cho thế hệ trẻ còn hạn chế. Chưa khai thác, kết nối hiệu quả nguồn lực vùng lân cận, cũng như chưa tiếp cận được nguồn lực mạng lưới khởi nghiệp quốc gia như các chuyên gia, nhà cố vấn, quỹ đầu tư thiên thần, quỹ đầu tư mạo hiểm…

Để thực hiện nhiệm vụ được giao triển khai các Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Bộ KH&CN cũng đang triển khai nhiều nhiệm vụ trọng yếu nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, chính sách cho khởi nghiệp sáng tạo, khơi thông, phát triển các nguồn vốn đầu tư mạo hiểm, tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực trong các cấp học, phát triển các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo… Đây là nhiệm vụ quan trọng nhằm tạo lập môi trường thuận lợi cho khởi nghiệp sáng tạo phát triển, đặc biệt là nhằm lan tỏa, phát triển tư duy khởi nghiệp sáng tạo tới các tầng lớp nhân dân, nhà khoa học và doanh nghiệp.

Hiện nay, Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (Luật KH,CN&ĐMST) được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 27/6/2025, có hiệu lực vào ngày 01/10/2025. Đây là cơ sở pháp lý lâu dài và toàn diện để Chính phủ triển khai các cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn tới. Luật đã thể chế hóa nhiều nội dung có liên quan tạo điều kiện thuận lợi cho việc thành lập, hoạt động của các trung tâm khởi nghiệp sáng tạo ở địa phương, cụ thể là: Điều 47 Luật KH,CN&ĐMST đã thiết lập khung pháp lý quan trọng cho các cơ sở như trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, tạo điều kiện về hạ tầng, trang thiết bị và hỗ trợ xúc tiến để phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; Điều 57: Quy định chi tiết về các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, bao gồm hỗ trợ tài chính, tư vấn, và các chương trình tăng tốc.

Để bảo đảm việc triển khai đồng bộ, kịp thời ngay sau khi Luật được ban hành, Bộ KH&CN đang tích cực triển khai xây dựng dự thảo các Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật KH,CN&ĐMST, trong đó có Nghị định về ĐMST; khuyến khích hoạt động KH,CN&ĐMST trong doanh nghiệp; công nhận trung tâm ĐMST, hỗ trợ KNST; công nhận cá nhân, doanh nghiệp KNST, chuyên gia hỗ trợ KNST; hạ tầng, mạng lưới và hệ sinh thái KNST. Hành lang pháp lý nêu trên góp phần tạo điều kiện thuận lợi và linh hoạt cho các địa phương trong việc tổ chức thực hiện phù hợp với đặc thù và yêu cầu thực tiễn.

Ngoài ra, trong bối cảnh khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành mũi nhọn chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội đất nước, môi trường số, nền tảng số vừa là công cụ, vừa là môi trường để phát triển kinh doanh, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang đề xuất cấp có thẩm quyền phê duyệt Đề án phát triển khởi nghiệp toàn dân dựa trên ĐMST là cốt lõi, với điểm nhấn trọng tâm mới là mô hình “doanh nghiệp một người”: khai thác sức mạnh của các nền tảng công nghệ số thay thế cho hoạt động quản trị nhân sự, bán hàng, khai thuế, marketing, lập kế hoạch...; phát triển các nền tảng công nghệ dùng chung cho hoạt động khởi nghiệp đại chúng và nền tảng dịch vụ công nghệ sâu, công nghệ lõi, công nghệ chiến lược; phát triển các tổ “cố vấn cộng đồng về khởi nghiệp dựa trên đổi mới sáng tạo, môi trường, công cụ số” tại mỗi xã, phường.