Lịch sử ra đời và ý nghĩa Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Ngày 18/5/1963, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gặp mặt giới trí thức, đến năm 2013 Việt Nam đã chọn ngày này để kỷ niệm, tôn vinh những người làm khoa học.

Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam. Ảnh tư liệu.

Cách đây 60 năm, tại Đại hội Đại biểu Hội Phổ biến khoa học và kỹ thuật Việt Nam toàn quốc lần thứ nhất (tiền thân của Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ đến dự và chúc mừng. Tại sự kiện, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có bài phát biểu, tổng kết những luận điểm quan trọng nhất về phát triển khoa học công nghệ.

Người khẳng định: "Chúng ta đều biết rằng trình độ khoa học và công nghệ của ta hiện nay còn thấp kém. Lề lối sản xuất chưa cải tiến được nhiều. Cách thức làm việc còn nặng nhọc. Năng suất lao động còn thấp... Nhiệm vụ của khoa học là ra sức cải biến những cái đó... Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi... Các cô, các chú phải ra sức đem hiểu biết khoa học và kỹ thuật của mình truyền bá rộng rãi trong nhân dân lao động, để nhân dân thi đua sản xuất nhiều, nhanh, tốt, rẻ...".

Lời căn dặn ngắn gọn, súc tích của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến nay vẫn còn nguyên giá trị, thể hiện tầm nhìn chiến lược sâu rộng, tư tưởng lớn của Người đối với định hướng phát triển lâu dài của nền Khoa học và Công nghệ nước nhà.

Học tập và lĩnh hội tư tưởng chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, để nêu cao tinh thần, trách nhiệm của cộng đồng xã hội đối với sự nghiệp khoa học công nghệ, tôn vinh quá trình lao động, sáng tạo, cống hiến của đội ngũ trí thức Việt Nam. Đến ngày 18/6/2013, tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII, Luật Khoa học và Công nghệ được thông qua, thống nhất chọn ngày 18 tháng 5 hàng năm là Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Mục tiêu của Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam nhằm tuyên truyền rộng rãi các thành tựu khoa học và công nghệ; tôn vinh những người làm khoa học, giới thiệu các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất; nâng cao nhận thức xã hội về vai trò của khoa học và công nghệ; động viên thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên say mê nghiên cứu khoa học, góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ nhân lực khoa học và công nghệ.

10 năm qua, ngày 18/5 được ngành Khoa học tổ chức hàng trăm nghìn sự kiện để nâng cao nhận thức và khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, tinh thần đam mê lao động sáng tạo trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam trong xây dựng và phát triển đất nước.

Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam năm 2023 là dịp Kỷ niệm 60 năm (18/5/1963 - 18/5/2023) ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ I của Hội nghị Phổ biến khoa học, kỹ thuật Việt Nam.

Đây cũng là dịp để tôn vinh quá trình lao động, sáng tạo, cống hiến của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ của Việt Nam; tuyên truyền cơ chế, chính sách nhằm thu hút các cá nhân hoạt động khoa học và công nghệ là người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài tham gia hoạt động khoa học và công nghệ tại Việt Nam, khơi dậy niềm tự hào trí tuệ Việt, tạo sức mạnh tổng hợp phục vụ phát triển ngành khoa học và công nghệ nước nhà.

Bên cạnh đó, Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam cũng là nơi giới thiệu các chính sách, pháp luật mới được ban hành nhằm phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng dựa trên nền tảng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo; các mục tiêu, định hướng lớn trong Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, phương hướng, nhiệm vụ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của ngành Khoa học và Công nghệ đến năm 2025.

Tuyên truyền rộng rãi các thành tựu khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo nổi bật góp phần thiết thực phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo, có các không gian sáng tạo văn hóa đi cùng với sáng tạo công nghệ.

Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam năm 2023 được Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, có ý nghĩa thông qua chuỗi sự kiện lớn của ngành, cụ thể: Lễ hưởng ứng Ngày Đổi mới sáng tạo thế giới 21/04/2023 với chủ đề “Đổi mới sáng tạo - Nền tảng thúc đẩy phát triển quốc gia hiện đại”; Lễ hưởng ứng Ngày sở hữu trí tuệ thế giới 26/4; Lễ kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam 18/5; Lễ trao Giải thưởng báo chí Khoa học và Công nghệ và Kỷ niệm 10 năm tổ chức xét tặng Giải thưởng báo chí về Khoa học và Công nghệ; Lễ trao giải cuộc thi Sáng kiến khoa học 2023; Ngày hội STEM 2023; tham gia Techfest quốc tế tại Lào, Hàn Quốc, Australia...

Năm 2023, các hoạt động chào mừng Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam được triển khai sâu rộng đến các Bộ, ngành, địa phương theo chủ đề: “Phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên nền tảng văn hóa Việt Nam”; “Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - nâng cao tiềm lực và vị thế quốc gia”; “Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - động lực phát triển bền vững” và khẩu hiệu: “Nhiệt liệt chào mừng Ngày khoa học và công nghệ Việt Nam”.

Bảo Ngọc (T/h)