Nguồn lực đặc biệt quan trọng giúp Chính phủ phát triển các ngành công nghệ tiên phong

Sáng 26/11, tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) cơ sở Hòa Lạc, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng chủ trì cuộc làm việc với Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia Việt Nam (VIN) về phát triển các ngành công nghệ chiến lược.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam, với hơn 2.000 chuyên gia trên toàn thế giới, chính là nơi hội tụ tri thức Việt Nam toàn cầu, là nguồn lực đặc biệt quan trọng giúp Chính phủ hiện thực hóa chiến lược phát triển các ngành công nghệ tiên phong - Ảnh: VGP/Minh Ngọc.

Khẳng định chiến lược công nghệ quốc gia dựa trên tri thức Việt Nam toàn cầu

Chương trình có sự tham dự của lãnh đạo các Bộ: Tài chính, Khoa học và Công nghệ; đại diện các viện nghiên cứu, trường đại học và gần 70 chuyên gia từ 22 quốc gia tham dự trực tiếp và trực tuyến.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, nơi đổi mới sáng tạo và công nghệ chiến lược sẽ là động lực then chốt. Nghị quyết số 57-NQ/TW đã xác định rất rõ yêu cầu phải phát triển mạnh mẽ khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là động lực trọng tâm để thúc đẩy tăng trưởng nhanh và bền vững, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược mang tính dẫn dắt, có khả năng tạo ra giá trị mới và năng lực cạnh tranh dài hạn cho quốc gia.

Trên cơ sở định hướng đó, Quyết định số 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã cụ thể hóa mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp phát triển các công nghệ tiên phong; đồng thời xác định rõ 11 ngành công nghệ chiến lược và 32 sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia. Đây là nền móng quan trọng để hình thành hệ sinh thái công nghệ chiến lược, bảo đảm sự đồng bộ từ cơ chế chính sách, nguồn nhân lực, hạ tầng đến hoạt động nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa công nghệ. 

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định, Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam, với hơn 2.000 chuyên gia trên toàn thế giới, chính là nơi hội tụ tri thức Việt Nam toàn cầu, là nguồn lực đặc biệt quan trọng giúp Chính phủ hiện thực hóa chiến lược phát triển các ngành công nghệ tiên phong. Trong xu thế mới, việc tiếp tục mở rộng mạng lưới, nâng cao chất lượng đóng góp của đội ngũ chuyên gia sẽ đóng vai trò then chốt trong quá trình triển khai 11 ngành chiến lược, tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế.

Cho rằng còn nhiều lúng túng trong việc lựa chọn bài toán lớn và thiết kế chương trình đủ mạnh, Phó Thủ tướng mong các chuyên gia đề xuất những giải pháp thực tiễn, khả thi, có tính đột phá, thay vì phân tích chung chung.

Đặc biệt, Phó Thủ tướng nhấn mạnh cơ chế thu hút “tổng công trình sư”, “kiến trúc sư trưởng” cho các dự án công nghệ quốc gia và coi đây là hai vị trí then chốt để dẫn dắt các chương trình mang tính nền tảng. “Tổng công trình sư” sẽ chịu trách nhiệm điều phối tổng thể, kết nối nguồn lực và đảm bảo dự án đạt đúng mục tiêu chiến lược, trong khi “kiến trúc sư trưởng” thiết kế cấu trúc hệ thống, xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật và định hướng phát triển công nghệ lõi. Sự kết hợp của hai vai trò này giúp các dự án quốc gia có tầm nhìn dài hạn, tính đồng bộ cao và giảm thiểu rủi ro trong quá trình triển khai.

Phó Thủ tướng mong các chuyên gia đề xuất những giải pháp thực tiễn, khả thi, có tính đột phá; nhấn mạnh cơ chế thu hút “tổng công trình sư”, “kiến trúc sư trưởng” cho các dự án công nghệ quốc gia và coi đây là hai vị trí then chốt để dẫn dắt các chương trình mang tính nền tảng - Ảnh: VGP/Minh Ngọc.

Nhiều ý kiến đột phá từ các chuyên gia

Tại buổi làm việc, hơn 20 chuyên gia từ 11 lĩnh vực công nghệ chiến lược đã thảo luận và đề xuất loạt giải pháp, kiến nghị với Chính phủ về việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghệ chiến lược.

Liên quan đến công nghệ hàng không, vũ trụ, thiết bị bay không người lái, TS. Nguyễn Xuân Mừng, thành viên Mạng lưới VIN tại Hàn Quốc chia sẻ kinh nghiệm phát triển "nền kinh tế tầm thấp" của Hàn Quốc, nơi UAV, UAM và eVTOL đang tăng trưởng mạnh với sự đầu tư lớn từ các tập đoàn như Hyundai, Korean Air hay Kakao Mobility. 

Theo TS. Nguyễn Xuân Mừng, Việt Nam cần tham gia mạnh vào phân khúc UAV cỡ nhỏ, đồng thời đầu tư phát triển hệ sinh thái UAV quốc gia, hạ tầng quản lý không gian bay tầm thấp và khung chính sách thử nghiệm phù hợp.

Ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch Mạng lưới hàng không, vũ trụ và thiết bị bay không người lái (AUVS) Việt Nam phát biểu tại buổi làm việc - Ảnh: VGP/Minh Ngọc.

Ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch Mạng lưới hàng không, vũ trụ và thiết bị bay không người lái (AUVS) Việt Nam, Tổng giám đốc Tập đoàn FPT, kiến nghị Chính phủ chỉ đạo 5 nội dung chính: Xây dựng "Đề án phát triển UAV quốc gia 2025-2030" do Bộ KH&CN chủ trì; ban hành nghị định mới về UAV (thay thế Nghị định 36 năm 2008 và Nghị định 79 năm 2011); phê duyệt sandbox UAV quốc gia; hoàn thiện Quy hoạch vùng bay UAV; xây dựng bộ Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) cho UAV.

Trong lĩnh vực bán dẫn, đại diện Mạng lưới VIN tại Đài Loan, ông Võ Đức Thắng, đồng chủ nhiệm Chương trình INTENSE tại Việt Nam chia sẻ về tiềm năng hợp tác lớn giữa hai bên. 

Hơn 40.000 sinh viên Việt Nam đang học tập tại Đài Loan (Trung Quốc), với một nửa theo các ngành kỹ thuật công nghệ cao. Riêng Chương trình INTENSE đã đào tạo hơn 200 sinh viên và sẽ mở thêm 880 suất học bổng STEM - bán dẫn vào năm 2026. Các mô hình đào tạo gắn doanh nghiệp cùng những hoạt động kết nối và văn phòng hợp tác tại nhiều địa phương đang tạo nền tảng quan trọng để Việt Nam xây dựng đội ngũ kỹ sư bán dẫn chất lượng cao.

Về an ninh mạng, ông Ngô Minh Hiếu, Nhà sáng lập, Giám đốc Dự án Chống lừa đảo nhấn mạnh rằng Việt Nam khi phát triển AI, tài chính số hay govtech thì trước hết phải xây dựng một môi trường số an toàn và đáng tin cậy.

Ông Ngô Minh Hiếu, Nhà sáng lập, Giám đốc Dự án Chống lừa đảo phát biểu tại buổi làm việc - Ảnh: VGP/Minh Ngọc.

Theo các chuyên gia, nên có một trung tâm phòng chống lừa đảo và tội phạm mạng quốc gia theo mô hình Singapore, kết nối dữ liệu ngân hàng, viễn thông, mạng xã hội, cơ quan điều tra nhằm cảnh báo rủi ro theo thời gian thực. Đồng thời, cần triển khai sandbox dữ liệu cho phép doanh nghiệp và viện nghiên cứu khai thác dữ liệu phi cá nhân để phát triển các mô hình AI và hệ thống cảnh báo sớm.

Đối với lĩnh vực y sinh, ông Cao Anh Tuấn, Nhà sáng lập và CEO Genetica nhấn mạnh sự kết hợp giữa công nghệ y sinh và AI đang mở ra cơ hội lớn để Việt Nam bứt phá. AI giúp rút ngắn tới 70% thời gian phát triển thuốc và nâng cao độ chính xác của các liệu pháp gen, trong khi Việt Nam vẫn phải nhập khẩu các liệu trình trị giá hàng triệu đô. Những mô hình hợp tác giữa Genetica với Đại học Stanford, Trường Đại học Y Hà Nội và các phòng lab đạt chuẩn Mỹ cho thấy Việt Nam hoàn toàn có thể hình thành biohub tầm khu vực.

Đề xuất trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, bản sao số (Virtual Twin), ông Lô Văn Ba, Giám đốc Quốc gia Dassault Systèmes Việt Nam nhấn mạnh tiềm năng lớn của công nghệ Virtual Twin kết hợp AI trong việc nâng cao năng lực R&D, tối ưu hóa sản xuất và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường. 

Dassault Systèmes đề xuất hợp tác với NIC xây dựng Trung tâm R&D Digital Twin và AI tại Việt Nam, phát triển các mô hình thử nghiệm trong hàng không vũ trụ, bán dẫn, giao thông thông minh, robotics và đô thị thông minh, đồng thời huy động nguồn lực quốc tế nhằm hình thành đội ngũ kỹ sư Digital Twin - AI "Make in Vietnam" và thúc đẩy năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia.

Ông Cao Anh Tuấn, Nhà sáng lập và CEO Genetica phát biểu tại buổi làm việc - Ảnh: VGP/Minh Ngọc.