Nông nghiệp tư nhân – Từ kẻ theo sau thành người tiên phong chuyển đổi số

Chuyển đổi số không còn là lựa chọn, mà là con đường bắt buộc nếu doanh nghiệp nông nghiệp tư nhân muốn tồn tại và cạnh tranh trong thị trường hiện đại.

Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đã lần đầu tiên đặt ra yêu cầu cụ thể: Khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số, tiếp cận dữ liệu và khai thác nguồn lực tri thức như một phần cốt lõi của phát triển. Đặc biệt, nghị quyết khẳng định doanh nghiệp tư nhân có quyền được tiếp cận bình đẳng với các nguồn lực, trong đó có công nghệ, dữ liệu và nhân lực số – những yếu tố vốn trước đây chủ yếu nằm trong tay khối doanh nghiệp nhà nước hoặc các dự án quốc tế.

Trong thực tế, một số doanh nghiệp tư nhân trong nông nghiệp đã và đang đi đầu trong hành trình này, bất chấp những rào cản về hạ tầng, nhân lực, và vốn đầu tư ban đầu. Tại Đắk Lắk, Công ty TNHH Cà phê Ê Đê – một doanh nghiệp quy mô vừa – đã triển khai hệ thống giám sát cây cà phê bằng cảm biến và camera AI. Hệ thống này giúp thu thập dữ liệu về độ ẩm đất, sâu bệnh, và tốc độ sinh trưởng của cây, từ đó đưa ra khuyến nghị canh tác. Chỉ sau một năm áp dụng, chi phí phân bón giảm hơn 30% trong khi năng suất vườn cà phê tăng gần 15%, chưa kể sản phẩm cà phê hạt đạt chuẩn xuất khẩu sang Hàn Quốc với mã vùng trồng minh bạch.

Ở Lâm Đồng, Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Phong Thúy đầu tư hơn 10 tỷ đồng vào hệ thống nhà kính tích hợp điều khiển vi khí hậu và phần mềm phân tích năng suất. Nhờ dữ liệu thu thập được, công ty có thể dự báo sản lượng rau chính xác từng ngày, từ đó ký hợp đồng dài hạn với siêu thị trong nước mà không lo bị đứt hàng hoặc tồn kho. Không dừng ở sản xuất, doanh nghiệp này còn xây dựng nền tảng thương mại điện tử riêng, cung cấp rau sạch tận tay người tiêu dùng ở TP.HCM chỉ trong vòng 24 giờ sau khi thu hoạch.

Những ví dụ này cho thấy: trong bối cảnh nhà nước còn đang hoàn thiện hệ sinh thái số cho nông nghiệp, thì chính các doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là nhóm có tư duy thị trường và tinh thần đổi mới, lại là lực lượng tiên phong định hình hướng đi mới. Điều họ cần hiện nay không chỉ là lời khen hay ghi nhận, mà là các chính sách thiết thực như ưu đãi thuế cho đầu tư công nghệ, hỗ trợ vay vốn cho các dự án chuyển đổi số, và quan trọng hơn hết: hạ tầng dữ liệu nông nghiệp dùng chung do nhà nước dẫn dắt.

Nghị quyết 68 đã mở ra cánh cửa về chính sách: coi dữ liệu và công nghệ là nguồn lực bình đẳng, doanh nghiệp tư nhân có quyền tiếp cận không kém gì các tổ chức công. Nhưng để hiện thực hóa điều này, các địa phương cần hành động cụ thể: tích hợp dữ liệu đất đai, thời tiết, mã vùng trồng vào hệ thống mở để doanh nghiệp có thể lập kế hoạch sản xuất chính xác hơn. Đồng thời, cần tổ chức đào tạo về công nghệ số cho đội ngũ kỹ thuật ở doanh nghiệp vừa và nhỏ, nơi mà phần lớn còn lúng túng trước các khái niệm như truy xuất blockchain hay AI canh tác.

Nếu được tiếp sức từ chính sách và hạ tầng, doanh nghiệp tư nhân trong nông nghiệp hoàn toàn có thể không chỉ bắt kịp mà còn dẫn đầu trong chuyển đổi số – điều mà vài năm trước còn bị coi là xa vời với lĩnh vực vốn quen thuộc với hình ảnh “chân lấm tay bùn”.