Phát triển và làm chủ công nghệ AI: Bước đi chiến lược của Việt Nam trong kỷ nguyên số

Chiều ngày 28/10/2025, tại Ninh Bình, trong khuôn khổ Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2025, Diễn đàn quốc tế về công nghệ chiến lược với chủ đề “Phát triển và làm chủ công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI)” đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp trong - ngoài nước.

Đây không chỉ là một diễn đàn trao đổi học thuật, mà còn là nơi khẳng định tầm nhìn chiến lược của Việt Nam, quốc gia đang từng bước khẳng định vị thế làm chủ các công nghệ lõi, đặc biệt là AI, nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng nền tự cường công nghệ quốc gia.

Toàn cảnh Diễn đàn.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Trần Anh Tú, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin nhấn mạnh, trong kỷ nguyên mới, được định hình bởi AI và chuyển đổi số, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã xác định rõ: Tri thức, sáng tạo và công nghệ là nguồn lực sản xuất quan trọng nhất. Trong đó, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực trung tâm để kiến tạo công cuộc Đổi mới lần thứ hai, giúp Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình và hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao.

Theo ông Trần Anh Tú, để hiện thực hóa khát vọng đó, việc xác định và làm chủ các công nghệ lõi mang tính chiến lược là yêu cầu sống còn. Việt Nam không thể trông chờ vào chuyển giao công nghệ nếu muốn tạo ra lợi thế cạnh tranh thực sự. Cột mốc quan trọng trong tiến trình này chính là Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Danh mục 11 nhóm công nghệ chiến lược, trong đó AI được xác định là nhóm công nghệ chiến lược số 1. Bốn sản phẩm lõi được tập trung phát triển bao gồm: Mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt, Trợ lý ảo, AI chuyên ngành và AI phân tích.

Đặc biệt, Bộ Khoa học và Công nghệ đã thiết lập triết lý hành động quyết liệt, dựa trên bốn trụ cột chiến lược: Lấy Doanh nghiệp làm trung tâm; lấy Bài toán lớn quốc gia làm động lực; lấy Nhân tài là chìa khóa (với cơ chế khuyến khích nhà khoa học được hưởng quyền lợi từ kết quả nghiên cứu); lấy Hệ sinh thái là sức mạnh (thúc đẩy hợp tác 3 nhà). "Mục tiêu của chúng ta rất rõ ràng: Đến năm 2027, Việt Nam phải làm chủ ít nhất 20 sản phẩm công nghệ chiến lược, trong đó AI là mũi nhọn tiên phong", ông Trần Anh Tú khẳng định.

Ông Trần Anh Tú, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin phát biểu tại Diễn đàn.

Trình bày về định hướng phát triển công nghệ chiến lược ở Việt Nam, ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ cho biết, công nghệ chiến lược là những công nghệ cao được ưu tiên đầu tư, có khả năng tạo đột phá trong tăng trưởng kinh tế - xã hội, đồng thời đóng vai trò nền tảng cho các ngành chủ chốt, mang ý nghĩa chiến lược đối với quốc phòng và an ninh quốc gia.

Theo ông Hoàng Anh Tú, khung chính sách phát triển công nghệ chiến lược được xây dựng trên nền tảng Nghị quyết số 57-NQ/TW về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng Quyết định số 1131/QĐ-TTg về danh mục công nghệ chiến lược, với tư tưởng chủ đạo là "Việt Nam làm chủ công nghệ chiến lược thông qua làm chủ sản phẩm chiến lược". Theo đó, Nhà nước lựa chọn một số sản phẩm có tính đột phá, tập trung nguồn lực vào giai đoạn Việt Nam có thể làm chủ, giao doanh nghiệp chủ trì nghiên cứu và phát triển (R&D), đồng thời dành tối thiểu 15% ngân sách KH&CN cho các công nghệ chiến lược.

Từ định hướng đó, nhóm công nghệ AI được xác định là mũi nhọn tiên phong. Việt Nam đặt mục tiêu phát triển Mô hình Ngôn ngữ Lớn tiếng Việt (Vietnamese LLM) phản ánh đặc trưng ngôn ngữ, văn hóa và tri thức Việt Nam - đóng vai trò nền tảng cốt lõi cho hệ sinh thái AI tiếng Việt. Giai đoạn đến năm 2027, Việt Nam sẽ tinh chỉnh các mô hình mã nguồn mở như Llama, Mistral, DeepSeek, Qwen…, xây dựng tập dữ liệu quốc gia và huấn luyện mô hình quy mô tới 30 tỷ tham số. Đến năm 2030, mô hình sẽ đạt quy mô 100 tỷ tham số, tích hợp dữ liệu đa phương thức gồm hình ảnh, video và âm thanh.

Ông Hoàng Anh Tú cho biết thêm, bốn sản phẩm trọng tâm được xác định gồm: Mô hình LLM tiếng Việt; Trợ lý ảo tiếng Việt hỗ trợ lập pháp, hành pháp, tư pháp, hành chính công; Kho dữ liệu quốc gia về văn bản - hình ảnh - video - âm thanh; Hệ thống chuẩn đánh giá quốc gia cho các mô hình ngôn ngữ lớn.

Ông nhấn mạnh, để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam đang triển khai đồng bộ nhiệm vụ R&D, hạ tầng tính toán và cơ chế chính sách. Cụ thể, phát triển Trung tâm AI Quốc gia (National AI Hub), thiết lập cụm tính toán hiệu năng cao đạt 10 - 20 ExaFlops FP8, dung lượng lưu trữ 100PB, cùng hệ thống kiểm định độ tin cậy, thiên lệch và an toàn dữ liệu. Đồng thời, sẽ hình thành "sandbox chính sách an toàn AI" - môi trường thử nghiệm có kiểm soát, tạo điều kiện cho đổi mới nhưng vẫn đảm bảo an toàn.

Ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ trình bày tại Diễn đàn.

Diễn đàn tập trung thảo luận vào hai chủ đề lớn: Phát triển Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLM); Trợ lý ảo tiếng Việt, cùng AI chuyên ngành và AI phân tích. Đây được xem là những trụ cột then chốt giúp Việt Nam khẳng định chủ quyền công nghệ, đồng thời thúc đẩy ứng dụng AI vào các lĩnh vực ưu tiên như y tế, đô thị thông minh, môi trường, tài chính và giáo dục. Qua đó, Việt Nam từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền tự cường công nghệ, vững vàng trong kỷ nguyên AI.

Với định hướng rõ ràng, hành động quyết liệt và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, nhà khoa học và các đối tác quốc tế, Việt Nam đang đi những bước vững chắc trên hành trình phát triển và làm chủ công nghệ AI, hướng tới một nền kinh tế tri thức độc lập, tự cường và bền vững trong kỷ nguyên số.