Truyền hình trực tuyến tại Việt Nam: Muốn tăng tốc, cần chiến lược phát triển bền vững

Tại Việt Nam, truyền hình trực tuyến (OTT - Over The Top) đã và đang nổi lên như một lĩnh vực năng động của nền kinh tế số, thu hút sự tham gia của nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước. Không chỉ mở rộng không gian tiếp cận thông tin, giải trí cho công chúng, OTT còn đặt ra những yêu cầu mới về quản lý, phát triển nội dung và bảo vệ bản sắc văn hóa trong môi trường số.

Một số dịch vụ truyền hình trực tuyến có mặt tại Việt Nam hiện nay.

Thị trường truyền hình trực tuyến còn nhiều tiềm năng phát triển

Trong những năm gần đây, cùng với tốc độ phổ cập internet nhanh chóng, thị trường OTT tại Việt Nam chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ.

Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia có tỷ lệ người dùng internet cao ở khu vực, với hàng chục triệu người thường xuyên sử dụng điện thoại thông minh và các thiết bị kết nối mạng. Đây là nền tảng quan trọng thúc đẩy các dịch vụ OTT phát triển, từng bước thay đổi thói quen “xem truyền hình theo khung giờ cố định” sang “xem theo nhu cầu”.

Khác với truyền hình truyền thống vốn phụ thuộc vào hạ tầng cáp, vệ tinh hoặc phát sóng mặt đất, OTT cho phép người dùng truy cập nội dung mọi lúc, mọi nơi thông qua internet. Tính linh hoạt, cá nhân hóa cao và kho nội dung phong phú đã giúp OTT nhanh chóng thu hút người xem, đặc biệt là giới trẻ và nhóm người dùng thành thị.

Hiện nay, thị trường Việt Nam có sự tham gia song song của các nền tảng trong nước và quốc tế. Các dịch vụ nội địa như VTVgo, FPT Play, VieON, TV360, MyTV hay Galaxy Play đang nỗ lực mở rộng thị phần, trong khi các nền tảng xuyên biên giới như Netflix, iQIYI, WeTV tiếp tục gia tăng sức ảnh hưởng nhờ tiềm lực tài chính mạnh, công nghệ hiện đại và kho nội dung toàn cầu. Sự đa dạng này mang lại nhiều lựa chọn cho người dùng, nhưng cũng khiến mức độ cạnh tranh trở nên ngày càng khốc liệt.

Theo các nghiên cứu thị trường, doanh thu lĩnh vực OTT tại Việt Nam được dự báo tiếp tục tăng trưởng trong những năm tới, trở thành một cấu phần quan trọng của ngành công nghiệp nội dung số.

Tuy nhiên, cùng với cơ hội là không ít thách thức, đặc biệt đối với các doanh nghiệp trong nước khi phải cạnh tranh với các nền tảng quốc tế vốn có lợi thế vượt trội về vốn, kinh nghiệm và công nghệ.

Một đặc điểm đáng chú ý của thị trường OTT Việt Nam là hành vi “đa đăng ký” của người dùng. Thay vì trung thành với một nền tảng duy nhất, nhiều người sẵn sàng sử dụng đồng thời hai hoặc ba dịch vụ khác nhau để đáp ứng nhu cầu giải trí đa dạng.

Điều này khiến bài toán giữ chân người xem, xây dựng thương hiệu và tối ưu doanh thu trở nên phức tạp hơn đối với các nhà cung cấp dịch vụ.

Công nghệ, nội dung và bài toán quản lý trong môi trường số

Sự phát triển của OTT gắn liền với những tiến bộ công nghệ nhanh chóng. Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây hay các công nghệ thực tế ảo, thực tế tăng cường đang ngày càng được ứng dụng sâu rộng trong lĩnh vực này.

Nhờ AI và Big Data, các nền tảng OTT có thể phân tích hành vi người dùng, cá nhân hóa nội dung, đưa ra các gợi ý phù hợp với sở thích từng cá nhân, từ đó nâng cao trải nghiệm và thời gian sử dụng dịch vụ.

Không chỉ dừng lại ở “xem”, OTT đang từng bước chuyển sang mô hình “trải nghiệm”. Người dùng có thể tương tác, lựa chọn góc nhìn, tham gia các chương trình trực tiếp hoặc các sự kiện giải trí số theo cách linh hoạt hơn nhiều so với truyền hình truyền thống. Đây vừa là xu hướng tất yếu của thế giới, vừa là động lực để các doanh nghiệp OTT trong nước đầu tư đổi mới công nghệ.

Song song với công nghệ, nội dung vẫn là yếu tố cốt lõi quyết định sức hút của OTT. Thực tế cho thấy, các nền tảng quốc tế thành công tại Việt Nam phần lớn nhờ sở hữu kho nội dung phong phú, đa dạng về thể loại và có chất lượng sản xuất cao. Trong khi đó, các nền tảng nội địa có lợi thế hiểu biết văn hóa, thị hiếu người Việt, nhưng vẫn gặp khó khăn về nguồn lực để đầu tư dài hạn cho nội dung gốc (original content).

Việc phát triển nội dung bản địa mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam được xem là hướng đi quan trọng để các nền tảng trong nước tạo dấu ấn riêng, đồng thời góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa dân tộc trong không gian số. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi chiến lược bài bản, nguồn vốn ổn định và đội ngũ nhân lực sáng tạo chất lượng cao.

Bên cạnh những vấn đề về công nghệ và nội dung, công tác quản lý nhà nước đối với OTT cũng đặt ra nhiều thách thức mới. Đặc thù xuyên biên giới của các nền tảng OTT khiến việc kiểm soát nội dung, bảo vệ bản quyền và bảo đảm tuân thủ pháp luật trở nên phức tạp hơn so với truyền hình truyền thống.

Tình trạng vi phạm bản quyền, phát tán nội dung không phù hợp thuần phong mỹ tục hoặc chưa được cấp phép vẫn tồn tại, ảnh hưởng đến môi trường cạnh tranh lành mạnh và quyền lợi của người dùng.

Trong bối cảnh đó, việc hoàn thiện khung pháp lý cho lĩnh vực OTT là yêu cầu cấp thiết. Chính sách quản lý cần theo kịp thực tiễn phát triển nhanh của công nghệ, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, đầu tư sản xuất nội dung chất lượng cao. Sự cân bằng giữa quản lý và thúc đẩy phát triển là yếu tố then chốt để OTT trở thành một ngành kinh tế số bền vững.

Hướng tới hệ sinh thái truyền hình trực tuyến bền vững

Để OTT tại Việt Nam phát triển lành mạnh và bền vững trong kỷ nguyên số, nhiều giải pháp cần được triển khai đồng bộ.

Thứ nhất, cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường hiệu quả quản lý đối với các dịch vụ OTT trong và ngoài nước, đặc biệt là vấn đề bản quyền và nội dung xuyên biên giới. Đây không chỉ là yêu cầu về quản lý nhà nước, mà còn là điều kiện để bảo vệ các doanh nghiệp nội địa và khuyến khích sáng tạo.

Thứ hai, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ OTT cần xác định chiến lược phát triển dài hạn, lấy nội dung và công nghệ làm trụ cột. Đầu tư cho nội dung gốc, nội dung bản địa chất lượng cao không chỉ giúp giữ chân người xem trong nước, mà còn mở ra cơ hội đưa sản phẩm văn hóa Việt Nam ra thị trường quốc tế.

Thứ ba, việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực số là yếu tố không thể thiếu. Ngành OTT đòi hỏi đội ngũ nhân sự am hiểu cả công nghệ, nội dung và thị trường. Sự kết nối giữa doanh nghiệp, cơ sở đào tạo và các tổ chức nghiên cứu sẽ góp phần hình thành lực lượng lao động đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số.

Cuối cùng, OTT cần được đặt trong tổng thể chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa và chuyển đổi số quốc gia. Khi được định hướng đúng đắn, lĩnh vực này không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa tri thức, văn hóa và hình ảnh Việt Nam trong không gian số toàn cầu./.