VCCI kiến nghị tăng cường chính sách bảo vệ người bán trên sàn thương mại điện tử

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đề xuất xây dựng chính sách nhằm bảo vệ người bán nhỏ lẻ trên các sàn thương mại điện tử, đảm bảo quyền lợi và tạo điều kiện để họ có khả năng thương lượng công bằng trong bối cảnh thị trường thương mại điện tử ngày càng mở rộng.

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã phản hồi Bộ Công Thương về dự thảo Luật Thương mại điện tử, đề xuất làm rõ phạm vi điều chỉnh cũng như mối quan hệ giữa luật này với các văn bản pháp lý liên quan như Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật An ninh mạng và các nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Mục tiêu là tránh sự chồng chéo, trùng lặp trong hệ thống pháp luật, theo thông tin từ TTXVN.

VCCI nhấn mạnh sự cần thiết của việc bảo vệ người kinh doanh nhỏ lẻ trên các sàn thương mại điện tử. Không giống như mô hình thương mại truyền thống, thương mại điện tử có hệ sinh thái phức tạp với nhiều bên tham gia, bao gồm người bán, nền tảng giao dịch, người tiêu dùng, đơn vị vận chuyển và trung gian thanh toán.

Tuy nhiên, trong khi pháp luật hiện hành tập trung bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thì quyền và lợi ích của người bán vẫn chưa được chú trọng đúng mức.

Với sự phát triển mạnh mẽ, thương mại điện tử đã trở thành kênh bán hàng quan trọng, khi 61% người dùng internet chọn đây là phương thức mua sắm ưa chuộng.

Trong năm 2024, có khoảng 650.000 gian hàng trực tuyến phát sinh giao dịch, tạo doanh thu 318.900 tỷ đồng từ năm sàn lớn nhất. Điều này giúp các nền tảng thương mại điện tử có lợi thế lớn, dẫn đến sự chênh lệch quyền lực đáng kể.

VCCI kiến nghị tăng cường chính sách bảo vệ người bán trên sàn thương mại điện tử.

Phần lớn người bán trên sàn là các hộ kinh doanh và cá nhân nhỏ lẻ, thường ở vị thế yếu hơn so với nền tảng. Khác với mô hình thương mại truyền thống, họ dễ bị áp đặt các chính sách bất lợi, không có khả năng thương lượng, thậm chí bị thay đổi điều khoản đột ngột, đình chỉ hoạt động hoặc cấm mà không có lý do rõ ràng. Ngoài ra, quyền tiếp cận dữ liệu kinh doanh của họ cũng bị hạn chế, khiến nhiều người gặp khó khăn trong duy trì hoạt động và mất động lực kinh doanh.

Dẫn nghiên cứu từ Ủy ban châu Âu, VCCI cho biết 46% doanh nghiệp EU sử dụng nền tảng trực tuyến gặp vấn đề trong quan hệ thương mại, trong đó 21% gặp phải thường xuyên. Đặc biệt, những doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào nền tảng có nguy cơ chịu thiệt hại kinh tế cao hơn, ước tính từ 2 đến 19,5 tỷ euro mỗi năm.

Dù Luật Cạnh tranh 2020 đã tạo khung pháp lý để xử lý hành vi hạn chế cạnh tranh và lạm dụng vị trí thống lĩnh, nhưng vẫn chưa bao quát hết các bất lợi trong môi trường thương mại điện tử. Nhiều hành vi tác động tiêu cực đến người bán có thể diễn ra mà không cần đến thỏa thuận hay chiếm lĩnh thị trường.

Trước đây, các nền tảng thương mại điện tử tích cực hỗ trợ người bán để mở rộng thị trường. Tuy nhiên, khi lĩnh vực này đã dần ổn định, chính sách cần được điều chỉnh để đảm bảo cân bằng quyền lợi giữa các bên.

Điều này không chỉ giúp duy trì sự cạnh tranh mà còn khuyến khích doanh nghiệp nhỏ tham gia, tạo nền tảng cho một thị trường thương mại điện tử phát triển bền vững và công bằng hơn.

Từ những phân tích trên, VCCI đề xuất bổ sung chính sách bảo vệ quyền lợi người bán trên sàn thương mại điện tử. Thay vì áp dụng các quy định hành chính cứng nhắc, chính sách nên tập trung vào việc tăng cường tính minh bạch trong hoạt động của sàn, đảm bảo quyền tiếp cận dữ liệu kinh doanh và tạo điều kiện cho người bán có khả năng thương lượng công bằng.