Việt Nam là một trong những nước có lợi thế phát triển kinh tế số

TS Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch VCCI khẳng định: “Việt Nam có hạ tầng số phát triển khá mạnh so với các nền kinh tế trong khu vực. Đó là lợi thế để chúng ta có thể chuyển nền kinh tế số sang không gian số, thúc đẩy số hóa trong các doanh nghiệp".

Việt Nam là một trong những quốc gia ít ỏi trên thế giới đã kiểm soát khá tốt dịch bệnh Covid-19. Thế nhưng, việc tái cấu trúc nền kinh tế sau đại dịch gặp nhiều khó khăn, một trong những việc rất quan trọng đó là phải thực hiện số hóa nền kinh tế và số hóa doanh nghiệp, đẩy mạnh thương mại điện tử.

Yêu cầu số hóa và quốc tế hóa đang trở thành những yêu cầu quan trọng để thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp. Số hóa và quốc tế hóa đảm bảo sự phát triển hiệu quả hơn, bền vững hơn của nền kinh tế và của các doanh nghiệp.

Trong các nền kinh tế ở Đông Nam Á, Việt Nam là một trong những nền kinh tế có lợi thế trong phát triển kinh tế số và có hạ tầng số phát triển khá mạnh so với các nền kinh tế trong khu vực. TS Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đánh giá: "Đó là lợi thế để chúng ta có thể chuyển nền kinh tế số sang không gian số, thúc đẩy số hóa trong các doanh nghiệp".

TS Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

Sự liên kết với khách hàng thông qua mạng điện tử vô cùng tiện dụng trong thời điểm hiện nay. Việt Nam hiện đã có 70 tổ chức tín dụng và chưa kể các đơn vị trung gian thanh toán như ví điện tử đã triển khai cung ứng các dịch vụ thanh toán qua Internet, cung ứng các dịch vụ thanh toán qua điện thoại di động. Giá trị giao dịch tài chính qua kênh Internet đã đạt trên 7 triệu tỷ đồng và 300 nghìn tỷ đồng giao dịch qua điện thoại di động. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều trở ngại pháp lý với những thủ tục rườm rà, nên nền kinh tế số và thanh toán điện tử tại Việt Nam chưa phát triển mạnh mẽ.

Dưới góc độ nhà quản lý, ông Phạm Tiến Dũng - Vụ trưởng Vụ thanh toán Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh, không thể nói đến thanh toán số, thanh toán điện tử nếu như chúng ta không có hạ tầng dùng chung.

Cụ thể như, một khách hàng của ngân hàng A mua hàng của chủ cửa hàng tài khoản ngân hàng B. Trong 5 năm về trước chúng ta không thể làm được. Thế những bây giờ, bất cứ tài khoản ngân hàng nào cũng có thể thực hiện chuyển tiền trong vòng 10 giây. Thậm chí có nhiều đánh giá cho rằng Mobile Banking của Việt Nam không hề kém của Mỹ, thậm chí còn có người nói là hơn. Bởi khi mà chúng ta chuyển tiền, chúng ta có thể xem được số tài khoản, tên của người nhận tiền và chỉ trong 1 giây có thể nhận được tiền ngay.

Sở dĩ Ngân hàng Nhà nước đã xây dựng hệ tầng thanh toán cho tất cả các ngân hàng dùng chung. Do đó 1 ngân hàng sẽ phải kết nối với N ngân hàng còn lại. Trong năm 2020, hạ tầng mới tiến bộ hơn sẽ được triển khai là hệ thống hạ tầng thanh toán bù trừ tự động phục vụ giao dịch bán lẻ.

Về vấn đề pháp lý, Vụ trưởng Vụ thanh toán Ngân hàng Nhà nước thừa nhận, trong một số lĩnh vực, dường như công nghệ đang đi trước vấn đề về thể chế, về quy định.

Lý giải cho vấn đề này, theo ông Dũng, các quy định quản lý dường như không theo kịp được sự tiến bộ của công nghệ vì chúng ta ra đời 1 Nghị định có thể mất nhanh nhất là 1 năm nhưng chỉ cần 2,3 tháng công nghệ mới đã có thể du nhập vào chúng ta. Và đây cũng chính là 1 thách thức lớn.

Để xử lý thách thức này, ông Dũng cho rằng: "Không có gì khác tất cả các nước đều đang làm đó là chúng ta phải xây dựng quy chế về Sandbox cho phép đổi mới sáng tạo với những thứ chưa có quy định pháp lý".

Ông Phạm Tiến Dũng - Vụ trưởng Vụ thanh toán Ngân hàng Nhà nước.

Ở một khía cạnh khác, nhìn nhận ngân hàng rất khác Kho bạc, khác ngành tài chính và nhiều ngành kinh tế khác. Điểm khác đó là không làm thì chết, khách hàng sẽ bỏ chúng ta ra đi, còn với các đơn vị khác thì chúng ta có thể chậm 1 tiếng, 2 tiếng cũng không sao cả.

Nhưng với ngân hàng, nếu khách hàng ra máy ATM rút tiền chỉ cần chậm 1 phút chắc chắn ngân hàng có vấn đề … Hay như chuyển tiền trong vòng 5 phút không nhận được thì chắc chắn ngân hàng sẽ bị khiếu nại. "Vì vậy, ngân hàng trong thời đại công nghệ số ngân hàng của chúng tôi chịu áp lực không làm sẽ "chết", sẽ bị loại bỏ", ông Dũng nhấn mạnh.

Theo ông Dũng các ngân hàng cần lưu ý 2 điểm sau. Thứ nhất, phải làm thế nào để nhanh nhất đưa những người sử dụng thông thường trở thành khách hàng của ngân hàng. Thứ hai, câu chuyện quan trọng hơn là khách hàng có được thoả mãn với những sản phẩm, dịch vụ mà ngân hàng cung cấp.

“Sự kết nối hệ sinh thái là câu chuyện lớn cần phải làm, để khách hàng có thể sử dụng nhiều dịch vụ trên ngân hàng số. Các ngân hàng đã xem ngân hàng số là chiến lược kinh doanh, chứ không còn là dự án công nghệ thông tin. Trong khi đó, Ngân hàng Nhà nước cũng nhận được sức nóng thổi vào gáy, khi một số nước lân cận cũng đã cấp phép ngân hàng số", ông Dũng dẫn chứng.

Vị lãnh đạo này cũng khẳng định, các ngân hàng cần xây dựng được hệ sinh thái thông minh. Bên cạnh đó, trong ngân hàng số và thanh toán số không thể không nhắc tới quan hệ hợp tác - ngân hàng - Fintech. Hiện có tới 81% tổ chức tín dụng lựa chọn mô hình hợp tác giữa Ngân hàng - Fintech để cùng phát triển.

Thời gian tới, NHNN sẽ xây dựng, ban hành Chương trình Hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Nghị quyết 50/NQ-CP của Chính phủ; đồng thời xây dựng khuôn khổ pháp lý cho hoạt động ngân hàng số, thanh toán số. Trong đó, có Nghị định mới về thanh toán không dùng tiền mặt, hướng dẫn về định danh, xác thực khách hàng bằng phương thức điện tử (e-KYC); Thí điểm dùng tài khoản viễn thông để thanh toán cho các dịch vụ có giá trị nhỏ (Mobile Money).

Vụ trưởng Vụ thanh toán Ngân hàng Nhà nước chia sẻ, Mobile Banking của Việt Nam không hề kém Mỹ, thậm chí còn hơn.

Ngoài ra, chuyển đổi số, phát triển ngân hàng số phải gắn với thúc đẩy tài chính toàn diện. Theo đó, triển khai các nội dung liên quan đến phát triển ngân hàng số, hợp tác Ngân hàng - Fintech, ứng dụng CNTT trong khuôn khổ Chiến lược quốc gia về Tài chính toàn diện; đồng thời cung ứng dịch vụ ngân hàng an toàn, thuận tiện với giá cả hợp lý cho người dân chưa có tài khoản ngân hàng, đặc biệt người dân khu vực vùng sâu, vùng xa, cũng như chú trọng nâng cao hiểu biết, kỹ năng tài chính.

Từ những đề xuất trên, đại diện NHNN kiến nghị: Thứ nhất, Việt Nam đẩy nhanh hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cho phép chia sẻ, kết nối mở với các ngành dịch vụ như ngân hàng, viễn thông, bảo hiểm... Thứ hai, cần xây dựng quy định về bảo vệ dữ liệu người dùng, định danh số, hoàn thiện quy định bảo mật giao dịch, an ninh thông tin.

Thùy Dung