Việt Nam và cuộc chạy đua chuyển đổi số

Trong khoảng thời gian bị dịch bệnh kìm hãm nề kinh tế, làn sóng công nghệ số đã mang lại tiềm năng chuyển đổi Việt Nam thành một nền kinh tế hoạt động với hiệu quả vượt trội của châu Á và mang lại mức sống cao hơn cho tất cả người dân Việt Nam trong những thập kỉ tới.

Tuy nhiên, để tin rằng cuộc chuyển đổi này sẽ diễn ra sự bùng nổ về xuất khẩu phần cứng và phần mềm số trong thời gian gần đây, lực lượng dân số trẻ của Việt Nam đang nhanh chóng tiếp cận các dịch vụ Internet di động và Chính phủ Việt Nam đang thực hiện những chính sách thực hiện cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) trên diện rộng để bắt đầu hiện đại hóa các ngành công nghiệp chủ đạo và phát triển hơn nữa các ngành công nghiệp mới.

Bên vạnh đó, để duy trì mức tăng trưởng cao, Việt Nam sẽ phải vượt qua rất nhiều thách thức. Lực lượng lao động cần nâng cao tay nghề, đặc biệt đối với các công việc có nguy cơ bị thay thế do tự động hóa trong lĩnh vực nông nghiệp và sản xuất chế tạo.

Nền kinh tế số là cơ hội lớn đối cho các nước đang phát triển như Việt Nam để thu hẹp khoảng cách với các nước giàu. Mặc dù vẫn còn gặp nhiều thách thức nhưng Việt Nam cũng có nhiều lợi thế trong việc thúc đẩy nền kinh tế số. 

Việt Nam đặt mục tiêu phát triển thị trường TMĐT đứng Top 3 ASEAN năm 2025

Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử (TMĐT) quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hôm 15/5.

Kế hoạch hướng tới mục tiêu hỗ trợ, thúc đẩy ứng dụng rộng rãi TMĐT trong doanh nghiệp và cộng đồng. Đồng thời thu hẹp khoảng cách giữa các thành phố lớn với các địa phương về mức độ phát triển TMĐT.

Đồng thời, xây dựng thị trường TMĐT lành mạnh, có tính cạnh tranh và phát triển bền vững. Kế hoạch cũng nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa Việt Nam trong và ngoài nước thông qua ứng dụng TMĐT, đẩy mạnh giao dịch TMĐT xuyên biên giới.

Bên cạnh đó, kế hoạch cũng nêu rõ các mục tiêu cụ thể cần đạt được vào năm 2025 cả về quy mô thị trường TMĐT, hạ tầng các dịch vụ phụ trợ cho TMĐT, tương quan phát triển TMĐT giữa các vùng kinh tế, ứng dụng TMĐT trong doanh nghiệp cũng như về phát triển nguồn nhân lực TMĐT.

Theo đó, về quy mô thị trường TMĐT, kế hoạch đặt mục tiêu vào năm 2025, 55% dân số tham gia mua sắm trực tuyến với giá trị mua hàng hóa và dịch vụ trực tuyến đạt trung bình 600 USD/người/năm.

Cùng với đó, doanh số TMĐT B2C (tính cho cả hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trực tuyến) tăng 25%/năm, đạt 35 tỷ USD, chiếm 10% so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

ICTNEWS cho biể, đối với hạ tầng các dịch vụ phụ trợ cho TMĐT, theo kế hoạch, đến năm 2025, thanh toán không dùng tiền mặt trong TMĐT sẽ đạt 50%, trong đó thanh toán thực hiện qua ác tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán chiếm 80%. Chi phí trung bình cho chuyển phát và hoàn tất đơn hàng chặng cuối chiếm 10% giá thành sản phẩm trong TMĐT.

Cũng vào năm 2025, 70% các giao dịch mua hàng trên website/ ứng dụng TMĐT có hóa đơn điện tử; xây dựng và đưa vào vận hành cở dữ liệu dùng chung về TMĐT.

Về tương quan phát triển TMĐT giữa các vùng kinh tế, kế hoạch mới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đặt mục tiêu: Đến năm 2025, các địa phương ngoài Hà Nội và TP.HCM chiếm 50% giá trị giao dịch TMĐT B2C của toàn quốc; 50% số xã và các đơn vị hành chính tương đương trên cả nước có thương nhân thực hiện hoạt động bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ trực tuyến.

Bên cạnh đó, kế hoạch còn đề ra nhiều mục tiêu cụ thể khác như: 80% website TMĐT có tích hợp chức năng đặt hàng trực tuyến; 70% các đơn vị cung ứng dịch vụ điện, nước, viễn thoogn và truyền thông triển khai hợp đồng điện tử với người tiêu dùng; 50% cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp triển khai đào tạo về TMĐT…

Để đạt được các mục tiêu đề ra, kế hoạch vạch rõ 6 nhóm giải pháp sẽ được tập trung triển khai trong thời gian tới, như: Hoàn thiện cơ chế, chính sách để đáp ứng nhu cầu phát triển TMĐT trong bối cảnh CMCN 4.0; Các giải pháp xây dựng thị trường và nâng cao lòng tin người tiêu dùng TMĐT; Tăng cường năng lực các hệ thống hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ cho TMĐT…

Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ đạo, kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2021 – 2025 phải được tổ chức thực hiện gắn kết và đồng bộ với các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển các lĩnh vực thuộc ngành công thương và các ngành kinh tế, đặc biệt là lĩnh vực xuất khẩu, phân phối và các ngành dịch vụ khác.

Việc tổ chức thực hiện kế hoạch này còn cần gắn kết và đồng bộ với các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đề án, chương trình phát triển và ứng dụng CNTT-TT; các chương trình cải cách hành chính và ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quan nhà nước.

Bộ Công Thương là cơ quan được giao chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2021 – 2025.

Sách trắng TMĐT Việt Nam 2019 được Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số thuộc Bộ Công Thương phát hành hồi trung tuần tháng 9/2019 cho hay, những năm gần đây, doanh thu TMĐT B2C của Việt Nam đã liên tục, từ mức doanh thu 4,07 tỷ USD vào năm 2015 lên 6,2 tỷ USD năm 2017 và đạt tổng doanh thu 8,06 tỷ USD trong năm 2018, tăng trưởng 30% so với năm trước.

Cùng với đó, thị trường TMĐT Việt Nam những năm gần đây cũng ghi nhận sự gia tăng về gia tăng về số người tham gia mua sắm trực tuyến, giá trị mua sắm trực tuyến của một người cũng như tỷ trọng doanh thu thương mại điện tử B2C so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Trong đó, số người tham gia mua sắm trực tuyến năm 2018 là 39,9 triệu người, tăng 6,3 triệu người so với năm 2017. Giá trị mua sắm trực tuyến của 1 người ước đạt 202 USD, tăng 16 USD so với năm trước đó.

Theo Báo cáo “Kinh tế Internet Đông Nam Á 2018” do Google - Temasek thực hiện và công bố, tốc độ tăng trưởng TMĐT của Việt Nam giai đoạn 2015 - 2025 được dự báo ở mức 43%, đưa Việt Nam trở thành nước có nền TMĐT tăng trưởng nhanh nhất khu vực.

Việt Nam đặt mục tiêu top 60 nước Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0

Trước đấy, Bộ KH&ĐT đang lấy ý kiến vào dự thảo Chiến lược quốc gia về CMCN lần thứ 4 đến năm 2030. Chiến lược được xây dựng nhằm thực hiện các mục tiêu Nghị quyết số 52-NQ/TW, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với thực hiện các đột phá chiến lược và hiện đại hóa đất nước; phát triển mạnh mẽ kinh tế số; phát triển nhanh và bền vững dựa trên KHCN, đổi mới sáng tạo và nhân lực chất lượng cao; nâng cao chất lượng cuộc sống, phúc lợi của người dân; bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường sinh thái.

Dự thảo Chiến lược quốc gia về CMCN lần thứ 4 đặt nhiều mục tiêu cụ thể: Đến năm 2025, nâng cao chất lượng môi trường thể chế kinh doanh, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, ứng dụng KHCN nhằm duy trì xếp hạng về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu thuộc top 3 trong khu vực ASEAN; vào top 50 nước dẫn đầu về chỉ số chất lượng pháp luật và đến năm 2030 thuộc nhóm 40 nước dẫn đầu.

Mục tiêu đưa Việt Nam vào top 60 nước đứng đầu trụ cột thể chế trong xếp hạng Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của Diễn đàn kinh tế thế giới WEF; Nhóm 40 nước đứng đầu về Chỉ số an ninh mạng toàn cầu của Liên minh viễn thông quốc tế (ITU). Đến năm 2030, Việt Nam phải nằm trong top 40 bảng xếp hạng của WEF và top 30 nước đứng đầu về Chỉ số an ninh mạng toàn cầu của ITU.

Đến 2025, đạt tối thiểu 20% số doanh nghiệp ứng dụng ít nhất một trong các công nghệ của CMCN 4.0. Trong các ngành ưu tiên, tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng ít nhất một trong các công nghệ của CMCN 4.0 đạt tối thiểu 30%. Dự thảo cũng đặt rõ mục tiêu đưa kinh tế số chiếm khoảng 20% GDP với năng suất lao động tăng bình quân trên 7%/năm. Tổng đầu tư xã hội cho nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt ít nhất 1,5% GDP.

Đến năm 2030, kinh tế số phải chiếm khoảng 30% GDP cả nước; năng suất lao động tăng bình quân trên 7,5%/năm và tổng đầu tư xã hội cho nghiên cứu và phát triển (R&D) đạt ít nhất 2% GDP.

Đồng thời, phát triển lực lượng lao động chất lượng, đáp ứng 90% nhu cầu của doanh nghiệp về lao động có kỹ năng cần thiết cho việc chuyển giao và ứng dụng các công nghệ của CMCN 4.0, nhất là kỹ năng CNTT vào năm 2025.

Về mục tiêu hoàn thành xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số; hoàn thiện hạ tầng kết nối, kỹ thuật số và chia sẻ dữ liệu, dự thảo Chiến lược đặt mục tiêu thuộc top 4 nước dẫn đầu khu vực ASEAN về Chính phủ điện tử theo xếp hạng của Liên hợp quốc; Trụ cột ứng dụng CNTT trong xếp hạng Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) thuộc nhóm 30 nước đứng đầu.

Ngoài ra, đến năm 2025, Việt Nam đảm bảo Internet băng thông rộng phủ 100% các xã; 90% người dân sử dụng Internet; 100% các cơ quan quản lý nhà nước hoàn thành chuyển đổi số và cung cấp dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4, áp dụng thanh toán không dùng tiền mặt. Đồng thời, có ít nhất 3 đô thị thông minh tại 3 vùng kinh tế trọng điểm.

Đến 2030, Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN về Chính phủ điện tử theo xếp hạng của Liên hợp quốc; Trụ cột ứng dụng CNTT trong xếp hạng Năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 của WEF phải thuộc nhóm 20 nước đứng đầu.

Thiên Thanh (t/h)