Xây dựng hệ thống dữ liệu đồng bộ tạo nền tảng cho chính quyền số

Trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện đang diễn ra mạnh mẽ trên cả nước, việc xây dựng hệ thống dữ liệu hành chính đồng bộ, chính xác và an toàn trở thành nhiệm vụ cấp thiết đối với chính quyền địa phương 2 cấp. Không chỉ là công cụ hỗ trợ quản lý, dữ liệu hành chính còn là yếu tố chiến lược, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước, đồng thời phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp.

Dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống và kết nối được”

Một nền hành chính số muốn hoạt động hiệu quả trước hết phải có một hệ thống dữ liệu hành chính mạnh, được tổ chức bài bản. Theo các chuyên gia, dữ liệu hành chính hiện đại phải đáp ứng các tiêu chí “đúng, đủ, sạch, sống và kết nối được”, tức là đảm bảo tính chính xác, toàn diện, có thể cập nhật thường xuyên và chia sẻ hiệu quả giữa các cấp, các ngành.

Dữ liệu chất lượng cao là cơ sở để các thủ tục hành chính được xử lý trực tuyến, nhanh chóng và minh bạch. Người dân không còn phải đi lại nhiều nơi, nộp lại cùng một loại giấy tờ cho nhiều cơ quan khác nhau. Doanh nghiệp cũng được hưởng lợi từ việc rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, giảm chi phí hoạt động và tăng độ tin cậy trong các giao dịch với cơ quan công quyền.

Ông Nguyễn Quang Đồng - Viện trưởng Viện nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông đánh giá cao vai trò của hệ thống dữ liệu lớn, toàn diện.

Tuy nhiên, trên thực tế, tại nhiều địa phương, hệ thống dữ liệu vẫn còn thiếu đồng bộ, phân tán và chồng chéo giữa các lĩnh vực như đất đai, dân cư, đăng ký kinh doanh… Việc thiếu liên thông dữ liệu khiến nhiều thủ tục hành chính dù đã được số hóa nhưng vẫn phải xử lý thủ công, ảnh hưởng đến tiến trình cải cách hành chính.

Chia sẻ tại Tọa đàm: Chuyển đổi số - Cầu nối “sống còn” giữa hai cấp chính quyền địa phương do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ phối hợp với Văn phòng Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tổ chức, ông Nguyễn Quang Đồng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS) - nhận định: “Hệ thống dữ liệu lớn, toàn diện và thống nhất chính là nền tảng để xây dựng chính quyền số, giúp giảm chi phí, tăng tính minh bạch và hiệu quả quản lý Nhà nước. Đó cũng là một lợi thế cạnh tranh, thu hút đầu tư và phát triển kinh tế số tại địa phương”.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, trong thời đại số, dữ liệu không chỉ là công cụ hỗ trợ điều hành mà còn là nguồn tài nguyên chiến lược. Việc khai thác dữ liệu hành chính một cách bài bản giúp chính quyền địa phương phản ứng nhanh trong các tình huống khẩn cấp như thiên tai, dịch bệnh, đồng thời đưa ra các chính sách kinh tế - xã hội phù hợp với thực tiễn.

Tại Việt Nam, định hướng xây dựng hạ tầng dữ liệu quốc gia đã được Chính phủ xác định là một trong những trọng tâm của chương trình chuyển đổi số. Các địa phương cần chủ động tham gia bằng việc chuẩn hóa, liên thông dữ liệu, đồng thời đảm bảo an toàn thông tin và quyền riêng tư của công dân - yếu tố then chốt để người dân yên tâm sử dụng các dịch vụ số do chính quyền cung cấp.

Bên cạnh việc phục vụ công tác quản lý, một hệ thống dữ liệu hành chính minh bạch còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của địa phương, thu hút các nhà đầu tư nhờ môi trường kinh doanh thông thoáng, thủ tục rõ ràng, thuận tiện.

Xây dựng dữ liệu từ nhu cầu thực tế

Tại Hà Nội, nhiều địa phương đã chủ động triển khai công tác số hóa dữ liệu hành chính gắn với thực tiễn quản lý. Điển hình như phường Cửa Nam nơi đã sớm xác định dữ liệu là nhiệm vụ trọng tâm trong tiến trình xây dựng mô hình chính quyền hiện đại.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Cửa Nam, bà Trịnh Ngọc Trâm, chia sẻ: “Sau khi sáp nhập địa giới hành chính, chúng tôi tập trung rà soát, thống kê toàn bộ nguồn dữ liệu trên địa bàn. Dữ liệu dân cư, hộ tịch, tạm trú, đất đai… đều được chuẩn hóa và số hóa, tạo nền tảng cho việc quản lý liên thông và xử lý thủ tục hành chính nhanh chóng, chính xác. Ngoài việc tổng hợp dữ liệu, phường cũng quan tâm đến việc bảo vệ thông tin cá nhân, đảm bảo quyền riêng tư và an toàn cho người dân trong các giao dịch hành chính”.

Nhiều địa phương tại Hà Nội đã chủ động triển khai công tác số hóa dữ liệu hành chính gắn với thực tiễn quản lý.

Nhờ có hệ thống dữ liệu tập trung, nhiều thủ tục hành chính tại phường được xử lý hoàn toàn trực tuyến, giảm đáng kể thời gian chờ đợi và phiền hà cho người dân. Đồng thời, dữ liệu được sử dụng trên nguyên tắc “đúng, đủ, sạch, sống”, đảm bảo tính bảo mật và quyền riêng tư trong quá trình xử lý hồ sơ.

Không chỉ dừng lại ở đó, phường còn phối hợp với các chuyên gia công nghệ để từng bước hoàn thiện hệ thống dữ liệu theo hướng hiện đại, cập nhật liên tục và có khả năng chia sẻ hiệu quả với các cơ quan cấp trên. Đây là một minh chứng rõ ràng cho thấy việc làm chủ dữ liệu từ cấp cơ sở là hoàn toàn khả thi nếu có quyết tâm và lộ trình cụ thể.

Có thể khẳng định, xây dựng và phát triển hệ thống dữ liệu hành chính không còn là nhiệm vụ riêng của các cơ quan công nghệ thông tin, mà là yêu cầu tất yếu đặt ra với toàn bộ hệ thống chính quyền - đặc biệt là chính quyền địa phương hai cấp. Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là nhiệm vụ chính trị, nhằm phục vụ nhân dân tốt hơn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Để đạt được mục tiêu đó, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành; sự chỉ đạo quyết liệt từ Trung ương và quan trọng hơn cả là sự chủ động, linh hoạt của chính quyền cơ sở. Một hệ sinh thái dữ liệu hành chính hiện đại, nơi thông tin được chia sẻ an toàn, sử dụng hiệu quả và minh bạch sẽ là nền tảng vững chắc để hiện thực hóa khát vọng xây dựng chính quyền số, xã hội số và công dân số trong thời đại mới.