Bảo vệ người tiêu dùng trên không gian mạng

Với sự phát triển của thương mại điện tử, người tiêu dùng ngày càng có nhiều lựa chọn hơn khi mua sắm trực tuyến. Tuy nhiên, đi kèm với đó là hàng loạt rủi ro như hàng hóa kém chất lượng, không đúng mô tả;… Điều này đặt ra nhiều thách thức đối với cơ quan chức năng trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên không gian mạng.

Vẫn còn nhiều rủi ro khi mua hàng qua mạng

Những năm gần đây, các khiếu nại của người tiêu dùng trong lĩnh vực thương mại điện tử gia tăng liên tục. Một số hành vi bị phản ánh, khiếu nại thường xuyên vẫn là chất lượng kém so với quảng cáo hay khó kiểm định chất lượng hàng hóa.

Các vấn đề người tiêu dùng gặp nhiều trở ngại khi mua sắm trực tuyến gồm chất lượng kém so với quảng cáo (42%), vận chuyển và giao nhận kém (25%), dịch vụ chăm sóc khách hàng kém (22%).

Để qua mắt lực lượng chức năng, các đối tượng sản xuất hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ không có kho hay cửa hàng, chỉ tiếp nhận đặt mua online. Đáng nói, hình thức livestream bán hàng nở rộ khiến nhiều mặt hàng làm giả, nhập lậu, kém chất lượng còn được chào bán trực tiếp bởi những người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng.

Người tiêu dùng dễ dàng mua hàng online chỉ với một click chuột. Ảnh: VGP/Thùy Linh

Thời gian qua thương hiệu kẹo rau Kera đã được một số người nổi tiếng như hoa hậu Thùy Tiên, Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục quảng cáo "1 viên kẹo bằng một đĩa rau" đã bị dư luận phản ứng vì quảng cáo sai sự thật là ví dụ về hiện tượng này.

Ngoài ra, vấn đề bảo mật thông tin cá nhân khi mua sắm trực tuyến cũng đặt ra nhiều lo ngại. Không ít người tiêu dùng phản ánh việc bị rò rỉ thông tin, dẫn đến tình trạng bị spam tin nhắn, cuộc gọi quảng cáo hay thậm chí bị lợi dụng cho các hành vi lừa đảo.

Đáng ngại hơn, gần đây còn xảy ra tình trạng thông tin giao dịch của người tiêu dùng bị bên thứ ba lợi dụng để mạo danh giao hàng. Nhiều người tiêu dùng nhận được điện thoại của người tự xưng là nhân viên giao hàng đến nhà trong giờ hành chính, đọc đúng thông tin sản phẩm mua và địa chỉ giao nên đã chuyển khoản tiền hàng. Tuy nhiên, do không ở nhà để nhận hàng trực tiếp nên khi phát hiện không có đơn hàng nào được chuyển đến thì đã quá muộn…

Trách nhiệm của cả cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và toàn xã hội

Cơ quan chức năng cần thường xuyên kiểm tra, kiểm soát các sản phẩm hàng hóa để bảo vệ người tiêu dùng. Ảnh: VGP/Thùy Linh

Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển mạnh mẽ, các giao dịch trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, mang lại nhiều tiện ích cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, đi kèm với đó là những rủi ro tiềm ẩn, đòi hỏi các biện pháp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hiệu quả hơn.

Đây cũng là một trong những nội dung trọng tâm được quy định rõ tại Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (sửa đổi) được Quốc hội thông qua ngày 20/6/2023, chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024.

Ông Phan Thế Thắng, Phó trưởng Ban Bảo vệ người tiêu dùng, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho biết, Luật Bảo vệ quyền lợi người dùng năm 2023 đã quy định rất cụ thể liên quan đến trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân kinh doanh trong cung cấp thông tin cho người tiêu dùng.

Cụ thể, tổ chức, cá nhân kinh doanh phải có trách nhiệm cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ cho người tiêu dùng, liên quan đến sản phẩm, hàng hóa, liên quan đến tổ chức, cá nhân kinh doanh, liên quan đến các đánh giá của người tiêu dùng đối với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ và cũng như đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh.

Đặc biệt, khi một tổ chức, cá nhân kinh doanh sử dụng một bên thứ ba để cung cấp thông tin, thì bên thứ ba cũng phải chịu trách nhiệm liên quan đến hoạt động cung cấp thông tin này.

Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, lâu dài. Ở góc độ doanh nghiệp, ông Satoshi Nishikawa, Giám đốc cao cấp Đại diện khu vực phía Bắc và văn phòng Hà Nội AEON Việt Nam thông tin, là nhà bán lẻ bền vững, doanh nghiệp nhận thức rõ vai trò của mình trong việc bảo đảm cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về sản phẩm và dịch vụ, đồng thời, khuyến khích hành vi tiêu dùng có trách nhiệm trong cộng đồng.

"Chúng tôi luôn nỗ lực cải tiến để tạo thêm những giá trị mới cho khách hàng và cộng đồng; cung cấp sản phẩm chất lượng với giá cả hợp lý, nâng tầm trải nghiệm mua sắm và phong cách sống của khách hàng. Bên cạnh đó, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, AEON Việt Nam luôn tích cực đưa ra các giải pháp, kịp thời đáp ứng nhu cầu và kỳ vọng của khách hàng dù trong hoàn cảnh nào", ông Satoshi Nishikawa thông tin.

Cùng với đó, doanh nghiệp luôn sẵn sàng tiếp nhận và xử lý mọi ý kiến của khách hàng và thực hiện có hiệu quả hoạt động tri ân, chăm sóc người tiêu dùng thông qua cả trực tiếp và online nhằm mang đến trải nghiệm mua sắm ngày càng cải thiện cho người tiêu dùng.

Đại diện cho người tiêu dùng, ông Võ Văn Chung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho hay, việc bảo vệ người tiêu dùng không chỉ trên nền tảng thương mại truyền thống mà còn trên thương mại điện tử. Việc vào cuộc của các cơ quan nhà nước sẽ giúp kịp thời phát hiện ra những vi phạm nhất là trên môi trường không gian mạng ở cả trong nước và nước ngoài, từ đó, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.

Để công tác bảo vệ quyền lợi được triển khai đồng bộ, thường xuyên, liên tục, về phía cơ quan chức năng, ông Võ Nguyên Phong, Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội đề nghị các sở, ngành, UBND quận, huyện, thị xã và các đơn vị cần tăng cường công tác quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc để triển khai có hiệu quả chỉ đạo của Ban Bí thư, Chính phủ, Bộ Công Thương và thành phố trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, tư vấn hỗ trợ, giải đáp cho người tiêu dùng về Luật Bảo vệ người tiêu dùng với nhiều nội dung, hình thức đa dạng, phong phú.

Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra (nhất là kinh doanh trên môi trường mạng), hướng dẫn nhận biết hàng thật, hàng giả cho người tiêu dùng, giải đáp kịp thời, chính xác các thắc mắc, hỏi đáp về quyền của người tiêu dùng.

Ngoài ra, cần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân, doanh nghiệp, xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, xây dựng nét đẹp văn hóa trong tiêu dùng để thực thi có hiệu quả Luật Bảo vệ người tiêu dùng, góp phần xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh.