Chuyển đổi số cho doanh nghiệp SME và giá trị thu về

Cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam đang trên con đường phát triển kinh tế số và hạ tầng số, nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường và cải thiện năng lực cạnh tranh của đất nước. Trong đó, chuyển đổi số của các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế số Việt Nam nhanh và bền vững.

Doanh nghiệp Vừa và Nhỏ (SMEs) và sự cần thiết của Chuyển đổi số

Chuyển đổi số là yếu tố quan trọng nhất trong chiến lược chuyển đổi doanh nghiệp tổng thể. Thông qua đổi mới kỹ thuật số giúp cải thiện tương tác với nhân viên, số hóa quy trình và hoạt động cho phép các tổ chức nhanh chóng phản ứng với những gián đoạn và nắm bắt cơ hội kinh doanh, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.

Theo các số liệu của Bộ Thông tin Truyền thông, Việt Nam hiện có khoảng 800.000 doanh nghiệp, trong đó doanh nghiệp SME chiếm gần 97%, sử dụng 51% lao động và đóng góp hơn 40%GDP. Với đóng góp như vậy, vai trò của doanh nghiệp SME ngày càng trở nên quan trọng trong cơ cấu kinh tế Việt Nam, thúc đẩy doanh nghiệp SME chuyển đổi số là sự trang bị cần thiết để doanh nghiệp phát triển trong kỷ nguyên số, kinh tế số tạo động lực mới để phát triển kinh tế đất nước.

Tuy nhiên, đặc thù của các doanh nghiệp SME, với quy mô hạn chế, trở nên yếu thế trước những biến động của môi trường kinh doanh, môi trường xã hội. Điển hình trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19, hàng loạt các doanh nghiệp SME đã không thể trụ vững, đặt ra vấn đề về phát triển bền vững doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp SME nói riêng. Ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số là chìa khóa để hướng tới mục tiêu này.

Một đặc điểm của doanh nghiệp SME là nguồn lực hạn chế. Đây là rào cản rất lớn, ảnh hưởng tới quyết định có chuyển đổi số hay không của họ. Theo khảo sát của Cục Phát triển doanh nghiệp - Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đa số doanh nghiệp SME gặp nhiều khó khăn trong chuyển đổi số. Cụ thể, 60,1% doanh nghiệp khó khăn về chi phí đầu tư, ứng dụng công nghệ số; 52,3% khó khăn trong thay đổi thói quen, tập quán kinh doanh cũng như thiếu nhân lực nội bộ để ứng dụng công nghệ số; 45,4% thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ số; 40,4% thiếu thông tin về công nghệ số; 38,5% khó khăn trong tích hợp các giải pháp công nghệ số; trên 32% thiếu sự cam kết, hiểu biết của ban lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp. Vậy doanh nghiệp SME phải làm gì để chuyển đổi số thành công?

 TS.Trần Quý (Viện trưởng - Viện kinh tế số Việt Nam) chia sẻ “Chuyển đổi số cho doanh nghiệp” với toàn thể lãnh đạo và nhân viên Công ty Hoàng Lam, Tp. Hồ Chí Minh.

Đổi mới phương thức kinh doanh và 3 yếu tố của chuyển đổi số 

Kinh doanh ngày nay phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng và nhu đòi hỏi của khách hàng ngày càng cao. Mục tiêu chính của các sáng kiến chuyển đổi số là giúp các nhà lãnh đạo và nhóm kinh doanh hoạt động hiệu quả hơn và có tính cạnh tranh cao hơn. Các công nghệ mới đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đổi mới, nhưng các quy trình kinh doanh và mô hình kinh doanh, văn hóa tổ chức và khả năng tiếp nhận cái mới cũng rất quan trọng đối với việc đổi mới. Các sáng kiến đổi mới của Doanh nghiệp nên xem xét ba yếu tố: 

Chuyển đổi Quy trình Kinh doanh: đề cập đến sự thay đổi và điều chỉnh các quy trình làm việc lâu đời, là chìa khóa để đáp ứng các mục tiêu kinh doanh đang thay đổi, môi trường cạnh tranh và yêu cầu của khách hàng. Mặc dù hai thuật ngữ này thường được sử dụng thay thế cho nhau, nhưng chuyển đổi số thực sự là một khái niệm phụ về chuyển đổi kinh doanh, xây dựng một khuôn khổ công nghệ được kết nối với nhau làm nền tảng và hỗ trợ thay đổi quy trình. Bằng chứng về đổi mới quy trình kinh doanh có thể được nhìn thấy trong các hoạt động kinh doanh khi quản lý quy trình làm việc được cải thiện. Ví dụ, việc triển khai hệ thống quản lý chuỗi cung ứng dựa trên đám mây được số hóa có thể giúp các công ty giảm thời gian chết, hợp lý hóa sản xuất và cải thiện lợi nhuận. 

Đổi mới mô hình kinh doanh: Trong khi đổi mới quy trình kinh doanh tập trung vào quy trình làm việc thì đổi mới mô hình kinh doanh tập trung vào yếu tố mang lại giá trị. Về cơ bản, các doanh nghiệp đang tận dụng chuyển đổi số để chuyển đổi mô hình kinh doanh hiện có của họ. Trong ngành công nghiệp, công nghệ kỹ thuật số cung cấp các mô hình kinh doanh dựa trên đăng ký và khả năng tập trung hóa và tự động hóa quy trình thanh toán. Cùng với sự thay đổi nhanh chóng của nhu cầu khách hàng và sự thay đổi về thói quen mua sắm, việc mua sản phẩm truyền thống đang chuyển sang mô hình dựa trên đăng ký. 

Chuyển đổi tổ chức và văn hóa: Chuyển đổi số thành công phải phù hợp với văn hóa và giá trị của tổ chức. Điều này là do sự suy giảm lòng tin nội bộ đối với văn hóa doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến năng suất, sự chủ động và hạnh phúc của nhân lực. Việc áp dụng công nghệ kỹ thuật số quá chậm hoặc theo hướng tiêu cực, doanh nghiệp có thể bỏ lỡ mục tiêu của mình và đánh mất khả năng cạnh tranh, doanh thu và giá trị thương hiệu. Việc chuyển đổi tổ chức đạt được hiệu quả tốt nhất thông qua sự hợp tác từ trên xuống và thảo luận cởi mở về tác động của chuyển đổi số đối với công việc và quy trình làm việc cũng như lý do tại sao ban lãnh đạo cảm thấy rằng những rủi ro và nỗ lực này đáng để thực hiện lâu dài.

Lợi ích của chuyển đổi số

Chuyển đổi số tạo ra sự thống nhất tất cả các cấp và chức năng của doanh nghiệp hiện đại. Công nghệ số thông minh cung cấp các công cụ mà doanh nghiệp cần để tồn tại và phát triển. Tác động tiềm tàng của chuyển đổi số bao gồm: 

Những hiểu biết sâu sắc cung cấp thông tin cho việc ra quyết định theo thời gian thực: Đối với nhiều công ty, việc đo lường hiệu suất và tỷ lệ lợi nhuận ròng trên tổng chi phí đầu tư (ROI - return on investment) đang sử dụng quy trình thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu thủ công là quá muộn để nắm bắt cơ hội. Thay vào đó, xử lý dữ liệu theo thời gian thực với hệ thống ERP hiện đại và phân tích tiên tiến, đồng thời tùy chỉnh các thuật toán phân tích mạnh mẽ để đưa ra quyết định tốt nhất vào đúng thời điểm. 

Tăng hiệu quả và năng suất: Các thiết bị và máy móc trong mạng lưới IoT (Internet of Things - kết nối vạn vật) liên tục truyền dữ liệu, nhật ký máy và báo cáo hiệu suất. Áp dụng phân tích nâng cao, doanh nghiệp có thể sử dụng dữ liệu này để hỗ trợ bảo trì dự đoán, giảm thời gian chết và có được thông tin chi tiết để xây dựng quy trình làm việc năng suất và hiệu quả hơn. 

Cải thiện trải nghiệm của khách hàng: Khách hàng mong đợi nhu cầu của họ được đáp ứng theo cách họ muốn. Truy cập đa kênh, kế hoạch dịch vụ được cá nhân hóa và quyền truy cập dữ liệu theo thời gian thực giúp đáp ứng kỳ vọng của khách hàng giúp tăng khả năng giữ chân và lòng trung thành của khách hàng. 

Thúc đẩy đổi mới mô hình kinh doanh: Không có nghi ngờ gì khi thay đổi nhu cầu của người tiêu dùng và thị trường đang ngày càng tập trung vào đổi mới mô hình kinh doanh như một phương tiện tạo ra giá trị. Nhưng để chuyển đổi và hiện đại hóa các mô hình kinh doanh cơ bản và trải nghiệm của khách hàng, các công ty cần thu thập và phân tích dữ liệu theo thời gian thực và cần khả năng phát triển các quy trình tự động, thông minh để quản lý các mô hình kinh doanh, thanh toán và dịch vụ mới. 

Hỗ trợ chiến lược tăng trưởng mạnh mẽ và cạnh tranh: Khi các doanh nghiệp số hóa cách họ vận hành và tối ưu hóa dịch vụ thông qua các công nghệ được kết nối, họ sẽ tìm ra những cách mới để kết nối, tích hợp và hợp lý hóa các chiến lược tăng trưởng kinh doanh trong tương lai của mình bằng việc: Phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, Cải thiện lợi nhuận và củng cố các kênh doanh thu, Thu hút và giữ chân khách hàng tiềm năng và khách hàng mới

Tăng khả năng phục hồi nhanh trước sự gián đoạn: Đại dịch covid-19 đã bộc lộ nhiều lỗ hỏng của các quy trình và mô hình kinh doanh hiện đại. Tuy nhiên, đây chỉ là một trong số rất nhiều thay đổi về văn hóa, kinh tế, chính trị và thị trường mà các doanh nghiệp liên tục phải đối mặt trong những năm qua. Giờ đây, các công ty hiện đại phải khám phá quá trình chuyển đổi số để trang bị cho họ các công cụ để phát triển nhanh chóng các sản phẩm và dịch vụ mới. Phân tích dự đoán phải có khả năng nhanh chóng xác định những gián đoạn sắp tới hoặc dự đoán những thay đổi và cơ hội của thị trường.

Trao đổi hợp tác Chuyển đổi số doanh nghiệp giữa Viện kinh tế số và Ban giám đốc Công ty Hoàng Lam (Tp.Hồ Chí Minh) 

 Những lợi ích từ việc chuyển đổi số có thể mang lại cho các doanh nghiệp SMEs thực sự rất lớn nhưng cũng không đơn giản; đó là một quá trình liên tục có sự kết hợp giữa chính sách, cơ sở hạ tầng, công nghệ, kỹ năng và sự tính toán. Có nhiều cơ hội được nắm bắt với sự hợp tác và phối hợp chặt chẽ hơn giữa cơ quan quản lý nhà nước và khu vực tư nhân, kết hợp sức mạnh quy hoạch của nhà nước với sự sáng tạo của các doanh nghiệp. Chuyển đổi số doanh nghiệp là thay đổi để thích nghi và phát triển trên môi trường thực và số.

Trần Qúy, Nguyễn Hữu tình - Viện phát triển kinh tế số Việt Nam

Theo Tạp chí in số tháng 4+5+6/2023