"Điểm mù" với ô tô cỡ nhỏ ở thị trường lớn thứ 2 thế giới

Những chiếc xe đô thị siêu nhỏ đã tìm được chỗ đứng tại các thành phố châu Âu và châu Á. Nhưng vấn đề hoàn toàn trái ngược xảy ra tại Mỹ, các nhà hoạch định chính sách liên bang và tiểu bang dường như quyết tâm ngăn chặn những chiếc xe nhỏ.

Người lái xe ở Nhật Bản thường được coi là bậc thầy về xe mini. Trong 75 năm, đất nước này là quê hương của những chiếc xe kei và xe tải cỡ nhỏ - những phương tiện đô thị nhỏ có phân loại theo quy định riêng, giới hạn kích thước đã được thiết lập và các quy tắc an toàn. Hiện chiếm khoảng một phần ba doanh số bán ô tô mới của Nhật Bản, xe kei cung cấp một lựa chọn thay thế ít tốn kém hơn và dễ điều khiển hơn so với xe ô tô và xe bán tải cỡ lớn. Xe ô tô nhỏ cũng tìm thấy những người mua háo hức ở các quốc gia châu Á như Trung Quốc, nơi Wuling Mini EV, có giá dưới 10.000 USD, từng là xe điện phổ biến nhất của Trung Quốc.

Với những con phố hẹp và giới hạn tốc độ đô thị thấp, châu Âu cũng là một thị trường hấp dẫn đối với những chiếc xe ô tô nhỏ nhanh nhẹn, đặc biệt là khi các thành phố như Paris và Amsterdam chuyển đổi hàng nghìn chỗ đậu xe trên phố thành làn đường dành cho xe đạp và không gian công cộng.

Annick Roetynck, người đứng đầu LEVA-EU, một hiệp hội thương mại châu Âu đại diện cho các nhà sản xuất xe điện hạng nhẹ, cho biết: "Việc vào các thành phố có ô tô lớn ngày càng trở nên khó khăn hơn do thiếu chỗ đậu xe. Ở châu Âu, chính các thành phố đang thúc đẩy các chính sách về khả năng di chuyển. Họ đang chán ngấy với quá nhiều ô tô và những chiếc ô tô này lại quá lớn. Chúng gây ra mối nguy hiểm lớn hơn cho trẻ em".

Roetynck nói thêm rằng xe mini cũng có thể phù hợp "với những người sống ở làng quê và cần di chuyển một quãng đường xa trong vùng nông thôn”, sử dụng những con đường quanh co nơi lưu lượng giao thông hiếm khi vượt quá 70 km một giờ.

Liên minh Châu Âu đã thiết lập hai loại quy định cho "xe bốn bánh" được giới hạn ở mức 45 km một giờ và 90 km một giờ tương ứng. Những loại xe như vậy phải tuân theo các quy tắc và yêu cầu an toàn ít nghiêm ngặt hơn so với xe ô tô cỡ lớn. Ví dụ, giấy phép lái xe thường không cần thiết để vận hành loại xe bốn bánh chậm hơn, mở ra việc sử dụng cho những người lái xe trẻ tuổi từ 14 tuổi trở lên.

Cơ quan quản lý phương tiện của Mỹ trong khi đó cung cấp ít sự linh hoạt hơn. Cục Quản lý An toàn Giao thông Đường bộ Quốc gia, một bộ phận của Bộ Giao thông Vận tải, yêu cầu những chiếc ô tô mới được bán tại Mỹ phải tuân thủ Tiêu chuẩn An toàn Xe cơ giới Liên bang đầy đủ, bao gồm mọi thứ từ kính chắn gió đến dây an toàn. Không giống như Châu Âu, NHTSA chỉ thiết lập một loại cho những chiếc ô tô bốn bánh nhỏ hơn không thể đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn đó: Xe tốc độ thấp (LSV), chỉ giới hạn ở mức 25 dặm một giờ. Ở cấp tiểu bang, các sở xe cơ giới thường yêu cầu xe phải được phân loại là ô tô hoặc LSV để được cấp giấy phép cho phép xe được phép lưu hành hợp pháp trên đường công cộng. Vào năm 2016, chính quyền liên bang đã tạo ra một ngoại lệ cho "xe máy tự động", loại xe ba bánh thường được coi là xe máy.

Sự cứng nhắc trong các phân loại của NHTSA đối với xe bốn bánh - ô tô, LSV hoặc không có gì - khiến nhiều xe mini phổ biến ở nước ngoài không có nhiều chỗ. Bên ngoài nước Mỹ, hầu hết các xe mini có thể vượt quá tốc độ tối đa 25 dặm/giờ của LSV và chúng thường không có túi khí và các thiết bị an toàn đắt tiền khác cần thiết để đáp ứng các tiêu chuẩn va chạm của liên bang. Một ngoại lệ hiếm hoi, Smart ForTwo, đã rời khỏi thị trường Mỹ vào năm 2019. Vào năm 2008, NHTSA đã bác bỏ một bản kiến nghị tạo ra một danh mục mới là "xe tốc độ trung bình" di chuyển với tốc độ lên tới 35 dặm/giờ, có thể phù hợp với nhiều xe bốn bánh phổ biến ở Châu Âu.

Các nhà sản xuất xe mini vẫn có thể bán các mẫu xe của họ tại Hoa Kỳ nếu họ giới hạn tốc độ ở mức 25 dặm/giờ, một động thái mà các nhà sản xuất như Microlino và Ami đã báo hiệu có thể đang được thực hiện. Nhưng làm như vậy sẽ cản trở tính hữu dụng của xe và khả năng an toàn của chúng, đặc biệt là trên những con phố rộng hơn, nơi những chiếc xe lớn hơn và nặng hơn di chuyển nhanh hơn nhiều.

Mỹ cung cấp một giải pháp thay thế cho những người hâm mộ xe mini trung thành. Theo Đạo luật tuân thủ an toàn xe cộ năm 1988, những chiếc xe nước ngoài có tuổi đời trên 25 năm có thể được nhập khẩu hợp pháp vào Mỹ mà không cần tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn của liên bang. Chính sách đó được thiết kế để loại bỏ những mẫu xe không an toàn và gây ô nhiễm ra khỏi đất nước, đồng thời vẫn cho phép những người đam mê sở thích có được những mẫu xe "cổ" cho bộ sưu tập của họ.

Ngưỡng 25 năm đã thúc đẩy thị trường trong nước phát triển mạnh mẽ đối với xe kei Nhật Bản cũ, loại xe này dường như đang ngày càng được ưa chuộng, đặc biệt là đối với những người muốn có một chiếc xe tải nhỏ có thùng xe rộng rãi như xe bán tải cỡ lớn.

Nhưng cánh cửa sau về mặt quy định đó hiện đang bị đe dọa. Trong những tháng gần đây, một số cơ quan quản lý nhà nước đã nhắm vào xe kei, từ chối cấp đăng ký mới cho chúng và thậm chí hủy bỏ những đăng ký đã cấp, gây ra sự lo lắng đáng kể trong cộng đồng những người đam mê kei. Các động thái chống kei đã được báo cáo ở các tiểu bang bao gồm Massachusetts, Michigan, Rhode Island, Texas và Georgia, nơi các quan chức của sở xe cơ giới dường như đã quyết định rằng xe kei là không an toàn. Các nhóm công dân ở Texas và Massachusetts đã vận động thành công việc đảo ngược hướng đi và khẳng định tính hợp pháp của xe kei và xe tải.

Quan điểm kỳ thị với xe kei cho thấy sự vấn đề bất cập khá lâu trong chính sách ô tô của Mỹ, nơi các quy tắc an toàn trong nhiều thập kỷ chỉ xoay quanh người lái xe và hành khách.

Xe mini có thể không đáp ứng các quy định về va chạm của Mỹ, nhưng chúng có vẻ an toàn cho người ngồi trong xe ở các khu dân cư thành thị, nơi đường bộ bị giới hạn ở tốc độ 30 dặm/giờ trở xuống. Những loại xe như xe golf - thậm chí còn chậm hơn cả xe tốc độ thấp và hoàn toàn thoát khỏi sự giám sát của NHTSA - đang ngày càng phổ biến trên các con đường công cộng ở các thành phố như New Orleans và các khu vực như Trung Oregon, xa các cộng đồng nghỉ dưỡng và nghỉ hưu nơi chúng đã được sử dụng từ lâu.

Nếu xe mini có vẻ nguy hiểm hơn trên các tuyến đường chính và đường cao tốc nhanh hơn, có vẻ “oan” khi đổ lỗi cho các loại xe mini, hãy nhìn vào những chiếc SUV và xe bán tải khổng lồ thống trị các đội xe của Mỹ và có thể san phẳng những chiếc máy nhỏ hơn (chưa kể đến người đi xe đạp hoặc người đi bộ) trong một vụ va chạm tốc độ cao. So với ô tô thông thường của Mỹ, xe mini là phương tiện di chuyển trong đô thị vô cùng lành tính khi xem xét sự an toàn của những người bên ngoài, điều mà các cơ quan quản lý của Mỹ thực tế không mấy qua tâm.

Thật trớ trêu khi các viên chức nhà nước coi xe mini là cái bẫy chết người nhưng vẫn vui vẻ ghi nhận những con quái vật như Hummer nặng tới 9.600 pound - tương đương với ba chiếc Toyota Corolla, đe dọa bất kỳ ai cố gắng đi bộ, đạp xe hoặc điều khiển một chiếc xe nhỏ hơn. Trong khi đó, số người đi bộ và đi xe đạp ở Mỹ tử vong gần đây đều đạt mức cao nhất trong 40 năm, một xu hướng mà các nhà nghiên cứu đã liên kết với tình trạng xe hơi quá khổ.

Sự vô lý khi coi xe mini là không an toàn trong khi bỏ qua mối nguy hiểm của những chiếc SUV và xe tải khổng lồ phản ánh một điểm mù đáng tiếc trong các quy định về ô tô của Mỹ, trong nhiều thập kỷ đã gộp chung "an toàn ô tô" với "an toàn cho người ngồi trong xe". Kết quả là một cuộc chạy đua về kích thước xe, cũng như sự từ chối cho phép người Mỹ tận hưởng vô số lợi thế mà xe mini mang lại cho cư dân thành thị trên khắp Châu Âu và Châu Á.