Giáo dục y học trong kỷ nguyên số: Có AI hỗ trợ, bác sĩ vẫn là trung tâm

Sáng 8/11, tại Cần Thơ, Hội Giáo dục y học Việt Nam phối hợp với Trường Đại học Y Dược Cần Thơ tổ chức Hội nghị Giáo dục y học toàn quốc lần thứ IX năm 2025 với chủ đề "Giáo dục y học trong kỷ nguyên số – Cơ hội và thách thức".

Hội nghị là diễn đàn để các nhà quản lý, nhà khoa học cùng trao đổi, đề xuất giải pháp phát triển bền vững nguồn nhân lực y tế Việt Nam - Ảnh: VGP/LS.

Hội nghị tập trung chia sẻ các ý tưởng đổi mới, những tiến bộ trong giáo dục y khoa và thảo luận giải pháp ứng dụng công nghệ, đặc biệt là công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI), để nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực y tế.

Áp lực nhân lực y tế và yêu cầu đổi mới giáo dục y khoa

Theo Ban Tổ chức, hệ thống giáo dục y tế tại Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ trước sức ép nhu cầu nhân lực y tế ngày càng tăng do dân số gia tăng, già hóa dân số, đô thị hóa nhanh, mô hình bệnh tật thay đổi; trong khi đó, phân bố nhân lực y tế chưa đồng đều, nhiều vùng nông thôn, miền núi vẫn thiếu nhân lực chất lượng cao.

Để đáp ứng yêu cầu mới, giáo dục y khoa Việt Nam đang từng bước đổi mới chương trình và phương pháp đào tạo, điều chỉnh chuẩn đầu ra, tăng cường các mô-đun học tập trực tuyến, ứng dụng công nghệ y tế và mở rộng hợp tác quốc tế. 

Phát biểu khai mạc, GS.TS Lê Quang Cường, Chủ tịch Hội Giáo dục y học Việt Nam, nhấn mạnh chủ đề "Giáo dục y học trong kỷ nguyên số – Cơ hội và thách thức" phản ánh xu thế phát triển của thời đại, trong đó trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và công nghệ mô phỏng đang thay đổi căn bản cách dạy, cách học và cách hành nghề y khoa. Công nghệ mở ra nhiều cơ hội để nâng cao chất lượng đào tạo, tiếp cận tri thức mới, đồng thời đặt ra thách thức về đạo đức, về chuẩn hóa năng lực và gìn giữ bản sắc nhân văn của người thầy thuốc.

Hội nghị năm nay quy tụ hơn 1.000 đại biểu, với hơn 300 báo cáo khoa học, trong đó có 133 báo cáo oral và 170 báo cáo poster, được tuyển chọn từ hàng trăm công trình gửi về từ các trường đại học và bệnh viện trên toàn quốc. Các phiên làm việc tập trung vào những nội dung trọng tâm: Đổi mới chương trình đào tạo; kiểm định chất lượng; kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề; phát triển đội ngũ giảng viên; ứng dụng trí tuệ nhân tạo; tăng cường hợp tác quốc tế trong giáo dục y học.

GS.TS Lê Quang Cường, Chủ tịch Hội Giáo dục y học Việt Nam phát biểu khai mạc Hội nghị - Ảnh: VGP/LS

Chuyển đổi số, thi năng lực hành nghề: Bước ngoặt chuẩn hóa đội ngũ

Theo TS. Nguyễn Ngô Quang, Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo (Bộ Y tế), trong Chiến lược quốc gia phát triển ngành y tế, phát triển nhân lực y tế luôn được Đảng và Nhà nước xác định là yếu tố then chốt, mang tính quyết định đến chất lượng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân. Vì vậy, giáo dục y học phải chuyển mình mạnh mẽ hơn bao giờ hết – từ mô hình truyền thống sang đào tạo dựa trên năng lực, chuẩn đầu ra, chuẩn nghề nghiệp; gắn chặt với thực hành lâm sàng và đạo đức người thầy thuốc.

 Theo Cục trưởng Nguyễn Ngô Quang, chuyển đổi số không còn là xu thế mà là động lực sống còn của giáo dục y khoa. Trí tuệ nhân tạo (AI), mô phỏng y học, thực tế ảo, hệ thống dữ liệu lớn đang dần thay đổi cách chúng ta dạy – học – lượng giá. Bộ Y tế đánh giá cao các cơ sở đào tạo đã tiên phong ứng dụng công nghệ số trong giảng dạy, mô phỏng ca bệnh, đào tạo kỹ năng và đánh giá năng lực thực hành; đồng thời khẳng định công nghệ không thể thay thế người thầy, công cụ để người thầy và người học cùng phát triển hiệu quả hơn.

Một điểm nhấn quan trọng trong tiến trình đổi mới giáo dục y học Việt Nam được nhắc đến tại Hội nghị là việc triển khai kỳ thi đánh giá năng lực hành nghề khám, chữa bệnh, được quy định trong Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) năm 2023. Đây là bước ngoặt mang tính chiến lược nhằm chuẩn hóa chất lượng nhân lực y tế, bảo đảm mọi cán bộ hành nghề đều có đủ kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp theo chuẩn quốc gia, đồng thời đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Bộ Y tế mong muốn các trường đại học y dược phối hợp chặt chẽ với Cục Khoa học Công nghệ và Đào tạo trong xây dựng ngân hàng câu hỏi, hoàn thiện chuẩn đầu ra gắn với chuẩn hành nghề, tăng cường thực hành lâm sàng tại bệnh viện, tạo điều kiện cho người học rèn luyện toàn diện. Bộ cũng kỳ vọng nhận được nhiều ý kiến đóng góp tâm huyết của các thầy cô trong việc triển khai Nghị quyết của Bộ Chính trị "Về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân", gắn với chiến lược chuyển đổi số trong đào tạo y học, phát triển nội dung học tập mở, đa nền tảng và thúc đẩy nghiên cứu về đạo đức, pháp lý, an toàn dữ liệu trong ứng dụng AI.

Kết nối Nhà nước – nhà trường – bệnh viện – doanh nghiệp trong đào tạo

Đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá, chuyển đổi số và công nghệ đang định hình lại mọi lĩnh vực, trong đó giáo dục y học là nơi tri thức, đạo đức và công nghệ cần được hòa quyện để phục vụ sức khỏe con người.

Giáo dục y học có vị trí đặc biệt trong hệ thống giáo dục đại học. Mỗi sinh viên y khoa không chỉ tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp mà còn được bồi dưỡng nhân cách, đạo đức và tinh thần cống hiến cho cộng đồng. Trong bối cảnh kỷ nguyên số, nhiệm vụ không chỉ là "dạy giỏi" mà còn là "dạy đúng" – đúng với chuẩn năng lực nghề nghiệp, với nhu cầu của xã hội và với định hướng phát triển của đất nước.

Bộ Giáo dục và Đào tạo luôn xác định đổi mới giáo dục đại học là nhiệm vụ trọng tâm để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đối với lĩnh vực y học, đổi mới không chỉ dừng lại ở chương trình hay phương pháp giảng dạy, mà cần diễn ra trong toàn bộ hệ sinh thái: Từ khung pháp lý, kiểm định chất lượng, cơ chế phối hợp với Bộ Y tế cho đến việc phát triển đội ngũ giảng viên có năng lực số và khả năng thích ứng với công nghệ mới.

Đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá cao những nỗ lực đổi mới của các trường đại học y dược thời gian qua: Triển khai các mô hình đào tạo tích hợp, đào tạo dựa trên năng lực; ứng dụng công nghệ mô phỏng, thực tế ảo, AI trong giảng dạy; tăng cường hoạt động đánh giá liên tục, lấy người học làm trung tâm và coi học tập suốt đời là nền tảng cốt lõi của người hành nghề y. Bộ khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành cùng Bộ Y tế và Hội Giáo dục y học Việt Nam trong việc chuẩn hóa chương trình, lan tỏa các mô hình tốt, sáng kiến đổi mới và hiện thực hóa các kết quả của Hội nghị, góp phần hoàn thiện hệ thống đào tạo nhân lực y tế của Việt Nam.

GS. Eric Holmboe (Đại học Yale, Hoa Kỳ): AI làm được nhiều điều nhưng chúng ta phải cẩn thận - Ảnh: VGP/LS

AI trong y học: Công cụ mạnh mẽ nhưng không thay thế bác sĩ

Đề cập đến việc áp dụng AI trong chăm sóc sức khỏe và giáo dục y học, GS. Eric Holmboe (Đại học Yale, Hoa Kỳ) cho biết AI có thể tham gia quá trình khám, chữa bệnh khi được con người huấn luyện kỹ càng. Từ đó, AI có thể phân tích diễn biến bệnh tật trong cuộc đời một con người, dự đoán những gì có thể xảy ra trong cơ thể và hỗ trợ lựa chọn can thiệp điều trị phù hợp.

Ông cho rằng mô hình "bác sĩ AI" khi được con người thật huấn luyện kỹ lưỡng đã cho thấy những bước tiến vượt trội  Tuy nhiên, cũng tồn tại những kỳ vọng bị thổi phồng về "bác sĩ AI", dẫn đến hiện tượng "ảo tưởng AI" và nguy cơ vỡ mộng nếu không kiểm soát tốt. Đối với giáo dục y học, việc hiểu đúng và sử dụng đúng AI lại đặc biệt quan trọng, vì nó gắn với cách tổ chức giảng dạy, trải nghiệm người học và đánh giá chương trình đào tạo bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng trong tương lai.

"AI làm được nhiều điều nhưng chúng ta phải cẩn thận", GS. Eric Holmboe khuyến cáo, đồng thời nhấn mạnh: "AI không thay thế được bác sĩ, nhưng bác sĩ sẽ tốt hơn khi có AI".

Thông điệp này cũng là tinh thần chung của Hội nghị: AI, dữ liệu lớn, mô phỏng, thực tế ảo… là những công cụ mới, đầy tiềm năng để nâng cao chất lượng đào tạo và hỗ trợ bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng trong học tập, thực hành; nhưng cốt lõi của y khoa vẫn là con người – người thầy thuốc với tri thức vững vàng, kỹ năng thành thạo và trái tim nhân ái.

Song song với hoạt động học thuật, Hội nghị còn tổ chức nhiều sự kiện gắn kết giữa học thuật, sáng tạo và nghề nghiệp: Phiên họp giả định sinh viên với chủ đề "Trí tuệ nhân tạo trong hoạt động dạy và học y khoa", nơi sinh viên các trường y trên toàn quốc hóa thân thành những "hiệu trưởng tương lai", thể hiện năng lực phản biện, tư duy lãnh đạo và tinh thần sáng tạo; Cuộc thi Tài năng sinh viên Y Dược toàn quốc; Ngày hội việc làm; Hội thảo chuyên đề "AI trong nghiên cứu khoa học và thực hành tiếp cận người bệnh"… Các hoạt động này tạo cầu nối giữa sinh viên, nhà trường, bệnh viện và doanh nghiệp, thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp, sáng tạo và hội nhập của sinh viên khối ngành sức khỏe.