Phần mềm biên tập video miễn phí (Phần I)

Ghi hình với chiếc máy quay video thì rất dễ, nhưng để nối những hình ảnh rời rạc ấy thành một đoạn phim xem được thì lại là một vấn đề khác. Nếu bạn làm việc đó với những phần mềm biên tập video chuyên nghiệp như Adobe Premiere Pro thì sẽ khá tốn chi phí và mất nhiều công sức để nắm được các thao tác.

Nếu bạn chỉ muốn biên tập một đoạn video thông thường để up lên YouTube thì bạn có thể sử dụng một số chương trình chi phí thấp sẵn có như  Adobe Premiere Elements (80 USD), Pinnacle Studio HD (50 USD) và Sony HD Movie Studio (40 USD). Tuy nhiên, bài viết này, tác giả sẽ giới thiệu ba chương trình miễn phí cài trên máy cho phiên bản Windows (Avidemux, Wax và Windows Live Movie Maker) và một trình chạy trên nền Web (JayCut) để có thể biên tập video một cách chuyên nghiệp nhưng lại hoàn toàn miễn phí.

Minh họa cho bài viết này là một đoạn video quay hình ảnh vui chơi tại sân golf bằng máy quay đời cũ, rẻ tiền là  ZR800 Canon.  Máy quay ZR800 ghi hình trên băng MiniDV  với chất lượng hình ảnh ở độ phân giải 640 x 480 pixel, và dung lượng vào khoảng 220MB cho một phút hình.

Sau đó, đoạn video trên sẽ được biên tập lần lượt bằng các công cụ khác nhau (chính là bốn ứng dụng miễn phí được giới thiệu trong bài viết này). Thay vì dựng 4 đoạn phim giống hệt nhau trên cả 4 phần mềm, tác giả đã cố gắng sử dụng lần lượt từng thế mạnh riêng biệt mà mỗi phần mềm đó cung cấp để cho ra đời 4 sản phẩm khác biệt. Tham khảo những đoạn video được biên tập tại đây.

1. Avidemux 2.5.2

Từ một chương trình chỉ viết riêng cho Linux, Avidemux được nâng cấp thành phiên bản dùng được cho cả Windows và Mac OS X. Chương trình rất nhỏ gọn, cài đặt dễ dàng và nhanh chóng chỉ từ một file nén.
Tải chương trình về từ địa chỉ: http://avidemux.berlios.de/download.html

Giao diện chương trình thân thiện đáp ứng đúng những mong đợi của bạn về một phần mềm dựng phim cơ bản : một timeline chạy dọc phía dưới cho phép bạn di chuyển thanh chọn tới lui suốt dữ liệu hình ảnh; một màn hình hiển thị phía trên bên phải cho bạn thấy hình ảnh ở vị trí thanh chọn trên timeline. Kích cỡ của màn hình này có thể được tuỳ biến và bạn cũng có thể gọi thêm ra một màn hình khác để hiện thị phần hình ảnh sau khi được chỉnh sửa hoặc xem trước kết quả của các kỹ xảo mà bạn đưa vào hình.

Avidemux biên tập hình ảnh theo dạng định tính, một chiều. Bạn nhập đoạn hình thứ nhất, sau đó bạn nhập đoạn hình thứ hai, Avidemux sẽ ghép đoạn hình thứ hai vào đúng điểm kết của đoạn hình thứ nhất chứ không cho phép bạn ngay lập tức đặt đoạn hình tiếp theo ở đầu đoạn thứ nhất hoặc chen vào giữa hai đoạn đã có.

Tuy thế, Avidemux vẫn cho phép bạn sắp xếp lại trình tự các đoạn phim bằng cách cắt dán (cut/paste). Sau khi nhập tất cả các đoạn hình vào chương trình, bạn chọn điểm đầu và điểm cuối của cảnh muốn di chuyển rồi cắt hoặc copy, di chuyển thanh chọn đến vị trí mong muốn trên timeline và dán (paste) cảnh đó vào.

Đây hẳn nhiên không phải là cách dựng phim mang tính trực quan. Bởi lẽ, mỗi đoạn hình được nhập vào chương trình đều phải được gắn với một đoạn hình đã có trước trên cùng một timeline, điều này gây khó khăn cho việc thử nghiệm và thấy ngay kết quả với những cách dựng hình khác nhau.(Trong khi với các trình dựng phim chuyên nghiệp như Apple Final Cut Pro hay Adobe Premiere Pro , bạn nhập dữ liệu hình ảnh vào một khu vực lưu trữ riêng và sau đó có thể lựa chọn bất kỳ đoạn hình nào trong số dữ liệu đó và kéo-thả vào bất kỳ vị trí nào trên một timeline truy xuất dữ liệu riêng).

Avidemux cung cấp cho bạn một số công cụ chỉnh sửa hình ảnh – bạn có thể chỉnh cường độ sáng tối, độ tương phản, màu sắc cũng như độ phân giải và sắc nét của hình ảnh. Về mặt này thì Avidemux lại khá trực quan khi cho bạn thấy ngay sự khác biệt của hình ảnh khi chỉnh sửa so với hình gốc.

Việc xuất đoạn phim sau khi biên tập sẽ tạo ra các chuẩn hình ảnh nén gồm MPEG-4, MPEG-2, FLV và thậm chí có sẵn các thiết lập để ra hình ở chuẩn chạy trên các thiết bị cầm tay như iPhone, iPod, Zune và PSP. Bạn có thể tự thiết lập thông số cho mỗi chuẩn hình ảnh xuất ra. Tuy nhiên, muốn nhanh chóng và đơn giản nhất là chọn ngay những thiết lập theo mặc định.

Hạn chế:

 

Avidemux hoạt động không được ổn định lắm. Phần mềm thường xuyên bị treo hoặc trễ hình khi thao tác dịch chuyển hình ảnh tới-lui theo từng khung hình (frame) bằng công cụ mũi tên, hiện tượng này càng gia tăng khi người dùng càng nhập thêm nhiều dữ liệu hình ảnh vào timeline. Tuy nhiên, chương trình lại không gặp vấn đề gì khi dịch chuyển hình ảnh bằng chuột hoặc bằng thanh chọn. Việc sử dụng công cụ mũi tên lại rất cần thiết để thực hiện chỉnh sửa chính xác một frame hình cụ thể. Vì vậy, vấn đề này đã được kiến nghị lên diễn đàn hỗ trợ của Avidemux và chờ việc cải tiến từ nhà phát triển trong những phiên bản kế tiếp. 

Kết luận:

Avidemux có ưu thế trong việc đơn giản hoá và hỗ trợ bạn những chức năng để chỉnh sửa hình ảnh – công việc thường làm mất nhiều thời gian. Tuy nhiên, phương pháp dựng hình định tính một chiều của phần mềm lại khiến người dùng bị hạn chế những thử nghiệm và sáng tạo về cách dựng, thứ tự hình ảnh.

2. JayCut 2.0

JayCut là trình dựng phim chạy trên nền web được phát triển từ tháng 2 năm 2007 bởi công ty Stockholm-based. Chương trình vừa ra mắt phiên bản mới của trình ứng dụng web này với những chỉnh sửa và nâng cấp đáng kể. Trải nghiệm ứng dụng tại địa chỉ: http://jaycut.com/

Giao diện sử dụng của JayCut đặc trưng với 2 đường hiển thị riêng biệt (line đại diện cho các đoạn hình trên timeline). Đây là tiêu chuẩn chung và cơ bản của các phần mềm biên tập phim chuyên nghiệp như Premiere hoặc Final Cut. Với những người dùng nhiều kinh nghiệm, JayCut chắc chắn sẽ gây được thiện cảm cho bất kỳ ai đã từng ít nhiều sử dụng những phần mềm dựng phim cao cấp hơn.

Một trong những lợi thế của dạng 2 đường (line) hiển thị trên timeline là nó giúp bạn có những hình dung tốt hơn để áp dụng đa dạng các cách thức chuyển cảnh. Bạn đặt hình thứ nhất trên line trên (mặc định với tên line “A”) và hình thứ 2 trên line dưới (line B) thì xen giữa và chạy song song với 2 line này là một line nhỏ hơn nơi bạn chèn các thiết lập chuyển cảnh. Kết quả cuối cùng là sự hiển thị hình ảnh theo quy trình: chạy và lấy hết đoạn hình trên line A cho đến khi gặp thiết lập chuyển cảnh trên line nhỏ ở giữa thì bắt đầu chuyển sang lấy hình trên line B.

Sau khoảng gần 1 giờ để tải dữ liệu hình lên server của JayCut thì công việc còn lại của tác giả chỉ còn là đặt hình ảnh lần lượt lên line A và B với thao tác kéo-thả hết sức đơn giản. Tác giả đã chạy thử JayCut trên các phiên bản mới nhất của các trình duyệt web Firefox và Chrome, kết quả là chương trình đều chạy nhanh, ổn định, thuận tiện không khác gì một chương trình được cài trên máy.

Bạn có thể sử dụng nhiều hiệu ứng chuyển cảnh mà JayCut cung cấp chỉ đơn giản bằng cách chọn và kéo – thả. Các hiệu ứng bao gồm cả những hiệu ứng tiêu chuẩn như mờ chồng, gạt hình cũng như những hiệu ứng khác kiểu như chuyển từ cảnh này sang cảnh kia bằng hình lồng trái tim chẳng hạn. Tuy thế, JayCut cũng có một kỹ xảo khá nổi bật là “hình-trong-hình”. Với kỹ xảo này, bạn có thể đồng thời cho hiển thị cả cảnh ở Line A và Line B với 1 khuôn hình nhỏ (hiển thị cảnh của line B, chẳng hạn) xuất hiện ở góc dưới bên phải của khuôn hình lớn (hiển thị hình của line A).

Thao tác tinh chỉnh hình ảnh với JayCut cũng rất dễ dàng, ví dụ, khi muốn bạn chỉ cần kéo-thả thiết lập chỉnh sửa độ sáng lên timeline. Tương tự thế, cũng rất đơn gian, bạn chỉ cần sử dụng chuột để chèn chữ vào hình hoặc thậm chí có thể làm bảng chữ chạy ở cuối phim.

JayCut chạy trên nền web cho nên bạn phải tải dữ liệu hình ảnh của mình lên server, vì vậy cũng cần lưu tâm đến kích cỡ và dung lượng của dữ liệu hình ảnh. Khi quay video bằng máy Cannon, hình ảnh thu được ở định dạng DV AVI với dung lượng khoảng 220MB cho 1 phút hình ở độ phân giải 640-480 pixel. Nhưng nếu bạn có một máy quay cho ra hình ở định dạng khác với chuẩn nén nhiều hơn – ví dụ như MPEG4, một chuẩn nén khá phổ biến – thì dung lượng hình ảnh của bạn sẽ giảm nhiều. Cùng một hình ảnh ở độ phân giải 640-480 pixel thì dung lượng ở định dạng MPEG4 chỉ bằng 1/10 dung lượng của định dạng AVI DV.

Vấn đề lớn nhất của JayCut ở chỗ không thể cho bạn xem kết quả của mình một cách tức thời ở một đoạn nhất định nào đó. Điều này khiến cho việc thao tác biên tập video không được trực quan. Nhưng thay vì xử lý để cho xem ngay đoạn ngắn mà bạn vừa cắt dựng hoặc xem lại 1 đoạn nào đó mà bạn muốn (có khi chỉ vài giây hình), JayCut lại nhất định chỉ xử lý toàn bộ những gì đang có trên timeline. Điều này gây mất nhiều thời gian, phần vì các cảnh trong phần dựng lại được tải ngược từ server về trình duyệt để phát lại trên màn hình hiển thị của JayCut. Trong khi, quá trình xử lý và tải hình tham chiếu về là quá trình tự động, mặc định ngầm trong hệ thống khi chương trình nhận lệnh, chúng ta hoàn toàn không tác động và quyết định được gì.

Với quá trình tải hình lên, server thực thi các lệnh hiệu chỉnh từ xa rồi tải bản hoàn thiện về như thế, tác giả đã mất vài giờ đồng hồ chỉ để xử lý với 1 đoạn phim dài 2 phút. Với Avidemux tác giả cũng mất từng đó thời gian, nhưng là thời gian để cắt, chuyển và dán các đoạn hình từ vị trí này sang vị trí khác trên timeline.

Khi thử nghiệm chương trình bằng một vài hiệu ứng chuyển cảnh, chèn chữ, cắt gọt độ dài các cảnh và sắp đặt chúng theo trình tự mong muốn thì mỗi lần chỉnh sửa lại một thao tác nào ở trên đều cần 1 lần xem lại, tức là cần rất nhiều lần xem lại và như vậy, chương trình cứ quay vòng với quy trình mất thời gian của nó:  xử lý, tải về, xử lý lại, tải về lần nữa…Ngoài ra, tính năng cho phép người dùng lưu bản dựng hoàn thiện về máy tính cá nhân dưới dạng file WMV ở chuẩn có độ phân giải 640 – 480 của JayCut cũng được trang bị.

Kết luận:

Phần mềm biên tập phim trên nền web JayCut có hình thức như một trình cài trên máy với giao diện như phần mềm dựng phim chuyên nghiệp nhưng thực tế thử nghiệm cho thấy: JayCut chỉ thích hợp để biên tập một đoạn phim ngắn không yêu cầu nhiều về cắt cảnh và chuyển cảnh.