RIAA tố trí tuệ nhân tạo của Suno và Udio vi phạm bản quyền âm nhạc

Các công cụ tạo nhạc bằng trí tuệ nhân tạo (AI) Suno và Udio đang đối mặt với các vụ kiện từ Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Hoa Kỳ (RIAA), với cáo buộc đã huấn luyện mô hình trên các bài hát có bản quyền mà không được phép.

Theo báo chí địa phương, các vụ kiện đòi bồi thường tới 150.000 USD cho mỗi hành vi vi phạm, nhằm thúc đẩy việc phát triển AI có trách nhiệm.

Về phía mình, các công ty này bảo vệ rằng hành vi trên thuộc phạm vi sử dụng hợp lý (fair use), nhấn mạnh yếu tố sáng tạo mang tính chuyển đổi, trong bối cảnh ngành công nghiệp kêu gọi minh bạch và cấp phép dữ liệu. Các vụ kiện này có thể tái định hình vai trò của AI trong âm nhạc, dung hòa giữa đổi mới công nghệ và quyền lợi của nghệ sĩ.

Các công cụ tạo nhạc bằng trí tuệ nhân tạo (AI) Suno và Udio đang đối mặt với các vụ kiện từ Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Hoa Kỳ (RIAA) 

Tranh chấp bản quyền cốt lõi 

Suno, thành lập năm 2023 và hợp tác với Microsoft để tích hợp vào các công cụ như Copilot, cho rằng việc sử dụng dữ liệu có bản quyền của mình thuộc sử dụng hợp lý, bởi AI đã biến đổi dữ liệu thành tác phẩm mới chứ không sao chép nguyên bản. Một báo cáo của Mashable cho thấy Suno thừa nhận có dùng tài liệu có bản quyền để huấn luyện, song vẫn khẳng định điều này được pháp luật bảo vệ, tương tự như các công cụ tìm kiếm hoặc phục vụ giáo dục. Udio – một startup tương tự – cũng bị cáo buộc với các bằng chứng rằng một số bản nhạc do AI tạo ra bắt chước phong cách và yếu tố đặc trưng của các tác phẩm được bảo hộ.

Các chuyên gia trong ngành nhận định rằng các vụ kiện này tương đồng với những căng thẳng trong lĩnh vực AI hình ảnh, như vụ kiện đối với Stable Diffusion. Theo tạp chí WIRED, động thái của RIAA phản ánh nỗi lo AI không kiểm soát sẽ làm xói mòn thu nhập của nghệ sĩ, khi các mô hình có thể tạo ra tràn lan các sản phẩm phái sinh.

Phản ứng của ngành và tác động tương lai 

Hàng nghìn nhạc sĩ, bao gồm nhiều tên tuổi lớn, đã ký vào các bức thư ngỏ yêu cầu minh bạch trong dữ liệu huấn luyện AI, theo thông tin từ Wikipedia về Suno. Suno hiện chưa công bố đầy đủ bộ dữ liệu huấn luyện, nhưng khẳng định có biện pháp ngăn ngừa đạo nhạc. Trong khi đó, các đối thủ như ElevenLabs lại chọn cách hợp tác với các đơn vị nắm giữ bản quyền, như Kobalt và Merlin, để xây dựng mô hình dữ liệu có cấp phép – tránh rơi vào tình cảnh tương tự, theo Music Business Worldwide.

Các vụ kiện cũng thúc đẩy những cuộc đàm phán cấp phép giữa các hãng thu âm lớn như Universal, Warner và Sony với các công ty AI, được Investopedia ghi nhận. Nếu thành công, các thỏa thuận này có thể thiết lập cơ chế chia sẻ doanh thu, mang lại lợi ích cho chủ sở hữu bản quyền.

Định hướng đổi mới và quản lý 

Với các lãnh đạo ngành công nghiệp, rủi ro và cơ hội đều rất lớn. Các công cụ như bản cập nhật Suno v4.5+ gần đây, được Music Business Worldwide mô tả là “năng lực lần đầu xuất hiện trên thị trường”, có thể cách mạng hóa quy trình sản xuất âm nhạc, hỗ trợ thử nghiệm thể loại và phát triển ý tưởng nhanh chóng. Tuy nhiên, chính điều đó lại làm dấy lên nhiều lo ngại về tính nguyên bản và quyền sở hữu.

Một số nền tảng như Deezer đã phản ứng bằng cách gắn nhãn nội dung do AI tạo ra nhằm chống gian lận, theo AP News, cho thấy xu hướng thúc đẩy minh bạch. Khi các tòa án cân nhắc, kết quả các vụ kiện này có thể xác định ranh giới cho AI trong âm nhạc, cân bằng giữa tiến bộ công nghệ và bảo vệ sáng tạo con người.

Những ý kiến trái chiều về vai trò của AI

Giới phê bình cho rằng nếu thiếu quy định chặt chẽ, AI có thể biến nghệ thuật thành hàng hóa, làm suy giảm giá trị tác phẩm gốc. Một bài viết trên The Conversation nhấn mạnh tính mập mờ trong quyền sở hữu của các ca khúc do AI tạo ra, khi nhiều ứng dụng tự động tuyên bố quyền khai thác nhưng pháp lý lại chưa rõ ràng. Động thái Suno tuyển dụng cựu giám đốc Atlantic Records, ông Paul Sinclair, làm giám đốc âm nhạc – theo The Hollywood Reporter – cho thấy nỗ lực dung hòa giữa công nghệ và ngành âm nhạc truyền thống.

Tóm lại, những thách thức pháp lý này phản ánh một bước ngoặt quan trọng: AI sẽ bổ trợ cho nghệ sĩ hay thay thế họ? Giới quan sát theo dõi sát sao, bởi các phán quyết có thể ảnh hưởng tới doanh thu hàng tỷ USD trong tương lai và định hình lại quá trình sáng tạo trong toàn bộ ngành giải trí.