Sớm xây dựng, ban hành Luật Thương mại điện tử

Sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, cùng với sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới, đa dạng về chủ thể, phức tạp về bản chất đã dẫn tới nhiều thách thức trong công tác quản lý nhà nước về thương mại điện tử. Vì vậy, việc sớm xây dựng và ban hành Luật Thương mại điện tử là yêu cầu cấp thiết...

Tại Hội nghị tham vấn về Luật Thương mại điện tử, diễn ra ngày 9/4/2025, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, thương mại điện tử đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường Việt Nam.

Trong những năm gần đây, thương mại điện tử Việt Nam phát triển rất mạnh mẽ. Quy mô thị trường bán lẻ thương mại điện tử hiện đứng thứ 3 tại khu vực Đông Nam Á, đạt khoảng 25 tỷ USD.

Trong tổng quy mô 36 tỷ USD của nền kinh tế số Việt Nam, thương mại điện tử chiếm tới 2/3. Đặc biệt, về tốc độ tăng trưởng, Việt Nam hiện đang xếp thứ 5 trên toàn thế giới.

Để quản lý lĩnh vực này, thời gian qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 52/2013/NĐ-CP ngày 16/5/2013 về thương mại điện tử và Nghị định số 85/2021/NĐ-CP ngày 25/9/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 52/2013/NĐ-CP.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, cùng với sự xuất hiện của các mô hình kinh doanh mới, đa dạng về chủ thể, phức tạp về bản chất đã dẫn tới nhiều thách thức trong công tác quản lý nhà nước về thương mại điện tử.

Trong tổng quy mô 36 tỷ USD của nền kinh tế số Việt Nam, thương mại điện tử chiếm tới 2/3.

Các chính sách và quy định hiện hành đã bộc lộ những vấn đề cần khắc phục, như: Tính pháp lý của các văn bản quy phạm pháp luật còn chưa cao và thiếu chế tài xử lý các hành vi vi phạm; chưa có quy định điều chỉnh các mô hình thương mại điện tử mới, trong đó có các nền tảng dựa trên dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, và thương mại qua mạng xã hội; thiếu cơ chế cụ thể đối với các chủ thể tham gia thương mại điện tử, đặc biệt trong việc xác định quyền và nghĩa vụ. Điều này gây khó khăn trong việc xử lý vi phạm, tạo nguy cơ gia tăng gian lận thương mại và trốn thuế.

"Vì vậy, Bộ Công Thương thấy rằng cần thiết phải kiến nghị Quốc hội, Chính phủ và các cấp có thẩm quyền sớm xây dựng và ban hành Luật Thương mại điện tử để điều chỉnh, quản lý lĩnh vực này", Bộ trưởng Nguyền Hồng Diên nhấn mạnh.

Báo cáo tại hội nghị, bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), cho biết thời gian qua, Bộ Công Thương đã khẩn trương xây dựng 5 bộ tài liệu liên quan đến hồ sơ Đề nghị xây dựng Luật Thương mại điện tử, gồm: Hồ sơ xây dựng luật; báo cáo đánh giá tác động; báo cáo tổng kết thực thi pháp luật hiện hành; báo cáo đề xuất chính sách. Các tài liệu này đã được đăng công khai trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ và Cổng thông tin điện tử Bộ Công Thương từ ngày 17/01/2025 để lấy ý kiến rộng rãi của các tổ chức, cá nhân theo quy định.

Trên cơ sở đánh giá thực tiễn thi hành, xác định các nội dung cần thiết cần bổ sung hoàn thiện để hoạch định chính sách về thương mại điện tử trong thời gian tới, Bộ Công Thương xác định 5 nhóm chính sách lớn, gồm: (I) Bổ sung và thống nhất các khái niệm theo các quy định pháp luật hiện hành; (II) Quy định các hình thức hoạt động thương mại điện tử, các chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại điện tử; đảm bảo minh bạch về thẩm quyền, rõ ràng về giới hạn trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước các cấp; (III) Trách nhiệm của các đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử; (IV) Quy định về dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử trong thương mại với mục tiêu đối xử công bằng đối với các loại hình cung cấp dịch vụ tin cậy; nhanh chóng phát hiện, xử lý các vi phạm pháp luật liên quan đến hợp đồng điện tử; (V) Quy định về xây dựng, phát triển thương mại điện tử nhằm thể chế hóa các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, Chính phủ về thúc đẩy phát triển thương mại điện tử; thúc đẩy thương mại điện tử phát triển xanh, bền vững, góp phần phát triển kinh tế hiệu quả, tạo giá trị cho cộng đồng, góp phần xây dựng xã hội công bằng và giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường

Theo bà Oanh, trước khi tổ chức hội nghị, Bộ Công Thương đã thực hiện lấy ý kiến các bộ, ngành và UBND tỉnh, thành phố đối với hoạt động tổng kết thi hành pháp luật thương mại điện tử, đánh giá toàn diện tác động chính sách Luật Thương mại điện tử, rà soát pháp luật quốc tế và cam kết quốc tế có nội dung liên quan đến lĩnh vực thương mại điện tử.

Về cơ bản, các ý kiến đóng góp thống nhất với 5 chính sách được đề xuất trong hồ sơ xây dựng Luật Thương mại điện tử.

Góp ý tại hội nghị, nhiều ý kiến cũng nhấn mạnh sự cần thiết sớm ban hành Luật Thương mại điện tử và các nhóm chính sách lớn trong dự thảo Luật. Đồng thời cho rằng những khó khăn, hạn chế trong thực thi pháp luật về thương mại điện tử cần được giải quyết.

Nhiều nội dung cần tiếp tục nghiên cứu để bổ sung vào dự thảo Luật, như: Quản lý hoạt động thương mại điện tử trên các mô hình đặc thù, thương mại điện tử xuyên biên giới; vai trò, trách nhiệm của đơn vị cung cấp dịch vụ trung gian hỗ trợ hoạt động thương mại điện tử…

Kết luật hội nghị, lãnh đạo Bộ Công Thương một lần nữa nhấn mạnh sự cấp thiết phải sớm xây dựng và ban hành Luật Thương mại điện tử; tên gọi của dự thảo Luật; các cơ sở chính trị, pháp lý và cơ sở thực tiễn của dự thảo Luật; các nhóm chính sách lớn cần quy định trong dự thảo Luật; kết cấu, bố cục của dự thảo Luật...