Sử dụng AI có trách nhiệm trong truyền thông số: Yêu cầu tất yếu

Theo thông tin tại Hội thảo "Sử dụng AI có trách nhiệm trong truyền thông số", Hội Truyền thông số Việt Nam đã biên soạn Bộ Quy tắc sử dụng AI có trách nhiệm trong truyền thông số phiên bản 1.0 (DCC).

Sáng nay (30/9), tại Hà Nội đã diễn ra Hội thảo "Sử dụng AI có trách nhiệm trong truyền thông số" với sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp trong lĩnh vực truyền thông - công nghệ. Sự kiện do Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA) chủ trì và Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS) tổ chức.

Tin giả và những thách thức

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Nguyễn Minh Hồng, Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam nhấn mạnh: Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là AI tạo sinh đang mang đến những đột phá chưa từng có cho ngành truyền thông.

AI giúp giảm đáng kể thời gian và chi phí sản xuất, mở ra cơ hội sáng tạo cho cả những người không chuyên, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức lớn về tính minh bạch, độ tin cậy của thông tin và trách nhiệm của người sử dụng. Nếu chúng ta không đặt ra những chuẩn mực ngay từ đầu, hệ lụy về niềm tin xã hội sẽ rất khó khắc phục.

Ông Nguyễn Minh Hồng, Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam cũng dẫn chứng hàng loạt ví dụ cụ thể: Từ hình ảnh giả do AI tạo được trình chiếu trên bảng quảng cáo Nasdaq ở Mỹ cho đến những bức ảnh giả mạo xuất hiện tại Quảng Ninh hay Quảng Trị. Với độ chính xác chỉ khoảng 50% nhưng những hình ảnh này vẫn đủ sức đánh lừa dư luận.

“Điều này cho thấy, nếu thiếu hàng rào quản lý, nguy cơ sai lệch thông tin từ AI là vô cùng lớn và có thể gây ra tác động khó lường”, ông Nguyễn Minh Hồng cảnh báo.

Góc nhìn từ doanh nghiệp và chuyên gia

Tại Hội thảo, các diễn giả, chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đã cùng nhau chia sẻ quan điểm đa chiều về tác động của AI đối với hoạt động truyền thông số.

Ông Lê Tiên Long, Giám đốc Truyền thông, Bản quyền và Hợp tác quốc tế, Công ty Cổ phần Công nghệ và Truyền thông Đa phương tiện 5G, cho biết: AI đang hỗ trợ tuyệt vời cho việc sản xuất nội dung, từ viết kịch bản tin tức, phóng sự, chương trình, đến dựng video, sáng tác nhạc, làm podcast. Tuy nhiên, nếu quá tin tưởng vào AI, chúng ta sẽ phải đối diện với nhiều rủi ro, trong đó có sai lệch thông tin, hạn chế về bản quyền và cả những thách thức liên quan đến đạo đức nghề nghiệp.

Giải pháp, theo ông Long, là đào tạo kỹ năng cho đội ngũ sản xuất; kiểm tra, đối chiếu nội dung AI tạo ra; đề cao đạo đức và tính minh bạch khi ứng dụng AI.

Ông Lê Tiên Long, Công ty Cổ phần Công nghệ và Truyền thông đa phương tiện 5G phát biểu tại Hội thảo.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến khác tại Hội thảo lại tập trung phân tích những khoảng trống trong khung pháp lý. Việc AI tự động gợi ý nội dung giật gân, thiếu xác thực để tăng lượt xem hay thu thập dữ liệu người dùng mà không có sự đồng thuận rõ ràng đều tiềm ẩn nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư.

Mặt khác, khi AI khai thác dữ liệu có bản quyền để tạo ra sản phẩm mới mà thiếu sự cho phép, nguy cơ tranh chấp pháp lý là khó tránh khỏi. Đây không chỉ là thách thức với doanh nghiệp sáng tạo nội dung, mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc sớm bổ sung cơ chế bảo vệ quyền lợi tác giả trong môi trường số. Nếu không có khung pháp lý rõ ràng, việc xác định trách nhiệm giữa người phát triển AI, đơn vị cung cấp dịch vụ và người sử dụng sẽ trở nên mơ hồ, dễ dẫn đến xung đột quyền lợi kéo dài.

Hướng đi cho một môi trường truyền thông bền vững

Song song với các phân tích rủi ro, các diễn giả cũng đưa ra những đề xuất cụ thể. Một số ý kiến cho rằng, luật pháp cần đi song hành với các bộ quy tắc nghề nghiệp. Nếu luật pháp là hàng rào cứng để xử lý sai phạm, thì quy tắc là chuẩn mực mềm, tạo sự đồng thuận tự nguyện trong cộng đồng làm truyền thông.

Đại diện cơ quan quản lý cho biết, trong năm 2025, Quốc hội đã thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số quy định về cách thức sử dụng AI có trách nhiệm. Đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để xử lý các sai phạm, gắn trách nhiệm tương xứng với từng hành vi, bảo đảm môi trường mạng an toàn, minh bạch.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh cần sớm hình thành cơ chế kiểm định, chứng nhận hệ thống AI trong truyền thông, với sự tham gia của cả cơ quan quản lý, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Người dùng phải có quyền được biết lý do vì sao một nội dung xuất hiện trong dòng thông tin cá nhân của mình, và có quyền khiếu nại khi cảm thấy bị định hướng không công bằng.

Toàn thể khách mời cùng các diễn giả, chuyên gia tham dự Hội thảo chụp ảnh kỷ niệm.

Minh bạch và trách nhiệm - chìa khóa cho tương lai

Hội thảo đã chỉ ra rằng, AI là xu thế không thể đảo ngược. Vấn đề đặt ra không phải là có dùng AI hay không, mà là dùng như thế nào để công nghệ phục vụ xã hội.

Chính vì vậy, Hội Truyền thông số Việt Nam đã biên soạn Bộ Quy tắc sử dụng AI có trách nhiệm trong truyền thông số phiên bản 1.0 (DCC).

"Chúng tôi kỳ vọng Bộ Quy tắc 1.0 sẽ trở thành kim chỉ nam cho cộng đồng truyền thông số. Khi mỗi tòa soạn, mỗi doanh nghiệp và mỗi cá nhân ý thức được trách nhiệm của mình trong việc sử dụng AI, chúng ta mới có thể xây dựng một môi trường truyền thông minh bạch, tin cậy và bền vững", Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam Nguyễn Minh Hồng nhấn mạnh.

Cuối cùng, dù AI có thể tự động hóa nhiều khâu, nhưng sự giám sát và đạo đức nghề nghiệp của con người vẫn là yếu tố quyết định. “AI tốt không phải là AI mạnh nhất, mà là AI biết phục vụ cộng đồng một cách công bằng và có trách nhiệm”, thông điệp này như lời nhắc nhở cho toàn ngành truyền thông số Việt Nam trên chặng đường phía trước./.