Trận chiến lịch sử bảo vệ đảo Gạc Ma

Năm 1988, Trung Quốc cho quân đánh chiếm đảo Gạc Ma (Trường Sa). Nhiều chiến sỹ Việt Nam đã anh dũng hy sinh nhằm cố giữ chủ quyền biển, đảo của Việt Nam.

Năm 1975, cùng với chiến thắng miền Nam, quân đội ta cũng tiến đánh ra khu vực quần đảo Trường Sa, do lực lượng quân đội Sài Gòn chiếm giữ. Thế nhưng chưa đầy 10 năm sau, Trung Quốc “đang tâm” cho quân đánh chiếm các đảo này, trong lúc quần đảo Hoàng Sa họ đã đánh đuổi quân đội Sài Gòn và chiếm đóng từ trước.

Thời điểm trước đó, Trung Quốc chưa từng chiếm đóng được vị trí nào trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam (trừ  Đài Loan đã chiếm đóng trái phép đảo Ba Bình từ năm 1956), trong khi hầu hết các đảo nổi chủ yếu của quần đảo Trường Sa đều do các lực lượng của Việt Nam đóng giữ, bảo vệ với tư cách là chủ nhân thật sự. Ngoài ra, còn có sự chiếm đóng của Philippinnes, Malaysia trên một số đảo nhỏ ở phía Đông và Nam của quần đảo này.

Đảo đá Cô Lin luôn sừng sững trên biển sau trận chiến Trường Sa năm 1988.

Theo thượng tá Hoàng Hoan, nguyên Chỉ huy phó chính trị Trung đoàn Công binh 83 - Quân chủng Hải quân, khoảng cuối năm 1987, Trung Quốc đơn phương đưa tàu chiến hoạt động ở vùng biển Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Bộ Quốc phòng Việt Nam chỉ đạo Bộ Tư lệnh Hải quân tăng cường bảo vệ quần đảo Trường Sa, bao gồm cả việc củng cố, xây dựng các hạng mục công trình chiến đấu, sinh hoạt cho bộ đội.

Sau Tết Nguyên đán năm đó, các chiến sĩ Trung đoàn công binh 83 nhận lệnh từ Sơn Trà (Đà Nẵng) vào Cam Ranh (Khánh Hòa) cùng với lực lượng bảo vệ đảo thuộc Lữ đoàn 146 (Vùng 4 - Hải quân) ra Trường Sa cắm mốc chủ quyền và xây dựng cơ sở tại các đảo chìm ở Trường Sa theo chiến dịch CQ-88.

Ngày 11/3/1988, tàu 604 của thuyền trưởng Vũ Phi Trừ nhổ neo từ Cam Ranh chở theo các công binh của Trung đoàn 83 và lực lượng giữ đảo (Lữ đoàn 146) ra xây dựng cụm đảo Gạc Ma, Cô Lin (thuộc cụm đảo Sinh Tồn) - cách đất liền khoảng 500km. Đảo Gạc Ma lúc đó là một hòn đảo chìm, với những bãi san hô nổi lên giữa biển, nhưng có tên trên Bản đồ Việt Nam.

Ngày 12/3, nhận thấy nhiều diễn biến bất thường, Tư lệnh Quân chủng điều thêm tàu HQ 605 cùng HQ 604 tăng cường xây dựng đảo Gạc Ma và Len Đao. Tàu 505 đang làm nhiệm vụ trực tại Trường Sa cũng nhận lệnh chuyển đến Cô Lin.

Sau hai ngày đêm, HQ 604 và HQ 605 có mặt tại Gạc Ma vào tối 13/3. Đêm đó, Sở chỉ huy Quân chủng lệnh cho bộ phận giữ đảo quyết tâm phải giữ vững các mục tiêu đã xác định là Cô Lin, Len Đao và Gạc Ma. "Xuồng vận tải chở vật liệu xây dựng được chuyển xuống đảo. Một nhóm 5 chiến sĩ nhận lệnh vào đảo cắm cờ Tổ quốc, khẳng định chủ quyền của Việt Nam tại đảo”, ông Hoan thuật lại.

Vừa bước xuống nước chừng 5 phút, các chiến sĩ đã tiếp cận bãi san hô đang lộ dần khi thủy triều rút. Phía xa, 3 tàu Trung Quốc bắt đầu di chuyển đội hình áp sát đảo. Tuy nhiên, các chuyến vật liệu vẫn được hối hả chuyển vào đảo.

6h30 ngày 14/3, tàu Trung Quốc bắt đầu thả xuồng máy chuyển từng tốp lính lên đảo Gạc Ma. Chúng bao vây theo thế vòng cung men theo bãi san hô, những chỗ vòng vây gần nhất, hai bên cách nhau chỉ chừng một mét. Các chiến sĩ hải quân Việt Nam đã đứng thành vòng tròn xung quanh lá cờ Tổ quốc mới cắm trước đó.

Sau một hồi giằng cờ và uy hiếp tinh thần, viên sĩ quan chỉ huy Trung Quốc bắn súng chỉ thiên phát lệnh, rồi chĩa thẳng súng vào bụng trung úy Phương (chỉ huy tốp 5 người cắm cờ) và bóp cò. Anh Phương ngã xuống, tay vẫn giữ chặt cán cờ Tổ quốc. Một lính Trung Quốc khác cũng xông lên, chĩa thẳng súng vào đầu trung úy Phương nhả đạn.

Bên ngoài, 3 tàu chiến Trung Quốc tiếp tục tăng tốc áp sát đảo, cách tàu HQ 604 chừng 300 mét. Giữa vòng vây của đối phương, binh nhất Nguyễn Văn Lanh vừa đỡ lá cờ trên tay trung úy Phương, vừa đá văng khẩu súng trên tay viên sĩ quan Trung Quốc. Một lính Trung Quốc gần đó liền đâm lưỡi lê vào binh nhất Lanh. Anh gục xuống nhưng tay vẫn ghì chặt cán cờ. Liền sau đó, nhiều tiếng nổ chát chúa, các lính Trung Quốc dùng AK bắn xối xả vào các chiến sĩ trên đảo.

Cùng lúc, các tàu chiến Trung Quốc đồng loạt nã pháo vào tàu HQ 604 tại Gạc Ma, tàu HQ 505 phía đảo Cô Lin (cách đó 5km) và HQ 605 phía đảo Len Đao (cách 12km). Vì ở gần, HQ 604 hứng trọn làn đạn 12 ly 7, thuyền tưởng tàu HQ 604 Vũ Phi Trừ vừa chỉ huy chiến sĩ xuống nhanh chóng chuyển xuống các xuồng dùng súng chiến đấu tự vệ, vừa băng bó cho đồng đội bị thương. Thuyền trưởng Trừ đứng ở mũi tàu dùng AK và B40 bắn trả tàu Trung Quốc.

Thấy HQ 604 trúng đạn rồi chìm dần, rồi HQ 605 cũng bị trúng đạn, thuyền trưởng tàu HQ 505 Vũ Huy Lễ quyết định lao thẳng con tàu của mình bị bắn cháy phần đuôi lên bãi cạn Cô Lin, cắm cờ chủ quyền. Ba tàu của ta lúc đó tạo thành hình tam giác trên biển. Anh em muốn quay lại Gạc Ma nhưng không thể vì tàu HQ 505 khi đó đã bị hư hỏng nặng, nên chỉ huy tàu HQ 505 lệnh hạ xuồng máy ra cứu hộ đồng đội ở tàu 605 và 604.

Khi trời sáng, Trung Quốc rút khỏi đảo Gạc Ma, kết thúc một trận chiến không cân sức.

Trong chiến dịch này, Trung Quốc đã huy động một liên đội tàu gồm 9 đến 12 tàu chiến. Trong đó có 1 tàu khu trục tên lửa, 7 tàu hộ vệ tên lửa, 2 tàu hộ vệ pháo, 2 tàu đổ bộ, 3 tàu vận tải hỗ trợ. Ngoài ra, còn có tàu đo đạc, tàu kéo...

Trong khi đó, Việt Nam chỉ có 3 tàu vận tải, chủ yếu là lực lượng Công binh Hải quân ra xây dựng đảo, với 2 phân đội công binh gồm 70 người và 4 tổ chiến đấu. Các tàu vận tải của Việt Nam gồm HQ-604, HQ-505, HQ- 605, đều là những tàu không trang bị vũ khí, ngoại trừ những khẩu AK của các chiến sỹ công binh để tự vệ khi cần thiết.

Sự kiện ngày 14/3/1988 tại Gạc Ma đã trở thành một dấu mốc lịch sử quan trọng của dân tộc Việt, của Nhà nước Viêt Nam qua các thời kỳ, về cuộc chiến đấu bảo vệ sự toàn vẹn của lãnh thổ trên Biển Đông.

Thanh Trà (tổng hợp)