Trump ra lệnh lên kế hoạch áp thêm thuế quan dù lạm phát đang gia tăng

Tổng thống Donald Trump tiếp tục thúc đẩy chính sách thương mại cân bằng hơn khi ngày 15/2 ông yêu cầu các cơ quan chính phủ nghiên cứu kế hoạch áp thuế đối ứng mới. Động thái này có thể giúp tăng nguồn thu cho Mỹ nhưng cũng có nguy cơ châm ngòi một cuộc chiến thương mại toàn cầu và làm trầm trọng thêm vấn đề lạm phát đang gia tăng.

Howard Lutnick, ứng viên Bộ trưởng Thương mại do Trump đề cử, cho biết cuộc điều tra dự kiến hoàn tất vào ngày 1/4. Sau đó, Tổng thống Trump sẽ quyết định có thực hiện các mức thuế mới được đề xuất hay không, kể từ ngày 2/4.

Thuế đối ứng là một trong những cam kết trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của Trump, nhằm cân bằng mức thuế giữa Mỹ và các nước khác. “Họ đánh thuế chúng ta, chúng ta sẽ đánh thuế họ y hệt như vậy”, ông Trump tuyên bố tại Phòng Bầu dục khi ký một bản ghi nhớ có tên “Kế hoạch công bằng và đối ứng”.

Trump cũng đề cập đến vấn đề thuế giá trị gia tăng (VAT) của nhiều quốc gia, cho rằng đây là một hình thức đánh thuế “còn nghiêm trọng hơn cả thuế quan”. Theo một tài liệu từ Nhà Trắng, “Mỹ là một trong những nền kinh tế mở nhất thế giới, nhưng các đối tác thương mại lại hạn chế thị trường đối với hàng xuất khẩu của chúng ta. Điều này không công bằng và góp phần làm thâm hụt thương mại kéo dài của Mỹ”.

Thông báo này được đưa ra ngay trước cuộc gặp giữa Trump và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi. Khi ký bản ghi nhớ, Trump đặc biệt nhấn mạnh Ấn Độ là nước áp thuế cao nhất đối với hàng hóa Mỹ. Ông đề cập cụ thể đến mức thuế 100% của Ấn Độ đối với xe mô tô nhập khẩu từ Mỹ, trong khi Mỹ chỉ áp thuế 2,4% đối với xe mô tô từ Ấn Độ. Trump cho biết nếu Ấn Độ chuyển thêm sản xuất sang Mỹ, họ có thể tránh được thuế quan mới.

Tại sao Trump theo đuổi chính sách thuế đối ứng?

Theo Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), thuế nhập khẩu trung bình theo trọng số của Mỹ đối với hàng hóa công nghiệp là 2%. Trong khi đó, nhiều nước đang áp mức thuế cao hơn đáng kể đối với hàng xuất khẩu của Mỹ.

Nhà Trắng khẳng định: “Công nhân và ngành công nghiệp của chúng ta đang chịu thiệt thòi vì các chính sách bất công và sự hạn chế tiếp cận thị trường nước ngoài. Đây là tình trạng không thể chấp nhận được.”

Ngoài ra, Trump coi thuế quan là một công cụ để tăng nguồn thu, giúp bù đắp chi phí kéo dài chính sách cắt giảm thuế năm 2017 và các khoản cắt giảm thuế khác mà ông cam kết. Tuy nhiên, các nhà kinh tế cảnh báo thuế quan có thể đẩy giá cả hàng hóa tăng cao, gây thêm áp lực lạm phát cho người tiêu dùng Mỹ.

“Nếu thuế quan được áp dụng, các nhà nhập khẩu sẽ phải trả thêm chi phí và họ có thể chuyển gánh nặng này sang người tiêu dùng”, Justin Weidner, chuyên gia kinh tế tại Deutsche Bank, nhận định. Tuy nhiên, mức độ tác động còn phụ thuộc vào việc các nhà sản xuất và nhà bán lẻ có thể hấp thụ một phần chi phí này hay không.

Những quốc gia có thể chịu ảnh hưởng nặng nề nhất

Kế hoạch thuế quan mới của Trump nhắm đến các quốc gia có mức thâm hụt thương mại lớn với Mỹ và mức thuế nhập khẩu không cân xứng. Những nước có thể bị ảnh hưởng mạnh bao gồm Ấn Độ, Brazil, Việt Nam và một số quốc gia Đông Nam Á, châu Phi.

Ví dụ, theo dữ liệu Ngân hàng Thế giới, vào năm 2022, mức thuế trung bình của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ Ấn Độ là 3%, trong khi Ấn Độ áp mức thuế 9,5% đối với hàng Mỹ. Tuy nhiên, cuộc gặp giữa Trump và Modi có thể dẫn đến một thỏa thuận tránh hoặc trì hoãn các mức thuế mới đối với hàng hóa Ấn Độ xuất khẩu sang Mỹ.

Ngoài ra, việc Trump nhắm đến các quốc gia có thuế VAT đồng nghĩa với việc Liên minh châu Âu (EU) cũng có thể bị ảnh hưởng. Những nước như Đức, Ireland và Ý – các đối tác thương mại lớn của Mỹ – có thể phải chịu mức thuế cao hơn. Điều này có thể đẩy giá các mặt hàng như dược phẩm, thiết bị y tế, ô tô và phụ tùng ô tô nhập khẩu từ EU lên cao.

Aaron Klein, cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ, cảnh báo rằng chính sách thuế đối ứng của Trump có thể dẫn đến một cuộc chiến thương mại toàn diện. “Áp thuế để đối phó với thuế VAT chỉ khiến chiến tranh thương mại leo thang,” ông nói.

Thị trường tài chính phản ứng ra sao?

Thông báo của Trump về việc nghiên cứu thuế đối ứng không khiến thị trường chứng khoán Mỹ quá hoảng loạn. Ngược lại, Phố Wall đã phục hồi khi các nhà đầu tư cho rằng Trump có thể chỉ đang tạo sức ép thay vì thực sự thực hiện ngay lập tức.

Chỉ số Dow Jones tăng 343 điểm (0,8%), Nasdaq Composite tăng 1,5% và S&P 500 tăng 1%. “Ông ấy luôn nói những điều mạnh mẽ, rồi sau đó rút lại,” Michael Block, chiến lược gia thị trường tại Third Seven Capital, nhận xét.

Dù vậy, ngay cả những lời đe dọa về thuế quan cũng có thể gây ra sự bất ổn, làm giảm đầu tư kinh doanh và khiến Cục Dự trữ Liên bang (Fed) trì hoãn việc cắt giảm lãi suất.