Việt Nam xếp top 5 châu Á về tỉ lệ vi phạm bản quyền

Việt Nam đang phải đối mặt với thực trạng vi phạm bản quyền nghiêm trọng, xếp top 5 châu Á về tỉ lệ vi phạm.

Với con số báo động 59% người dùng từng truy cập nội dung "chùa" và tỉ lệ vi phạm trong lĩnh vực sách, báo, băng đĩa lên tới 85-90%, nền kinh tế sáng tạo Việt Nam đang chịu thiệt hại ước tính 350 triệu USD mỗi năm.

Hội thảo "Xây dựng nền kinh tế sáng tạo: Thúc đẩy thực thi quyền sao chép" do Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam (Vietrro) tổ chức ngày 22/10 đã chỉ rõ những thách thức và đề xuất giải pháp trọng tâm, đặc biệt là mô hình cấp phép tập thể để hài hòa giữa bảo vệ tác giả và thúc đẩy đổi mới công nghệ, nhất là trong bối cảnh AI bùng nổ.

Lễ ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Vietrro với nhiều đối tác chiến lược đến từ các tổ chức quản lý quyền tác giả hàng đầu thế giới 

Thiệt hại 350 triệu USD/năm do vi phạm bản quyền số đang làm bào mòn sự sáng tạo và giảm sức cạnh tranh của các doanh nghiệp hợp pháp trong các ngành điện ảnh, âm nhạc và xuất bản. Điều này đi ngược lại xu hướng toàn cầu khi các ngành công nghiệp sáng tạo đóng góp đáng kể 3,1% GDP toàn cầu (UNESCO).

Tuy nhiên, ông Hoàng Trọng Quang, Chủ tịch Vietrro, cũng chỉ ra những bước tiến quan trọng trong công tác thực thi pháp luật thời gian gần đây:

Áp dụng Công nghệ Truy vết: Năm 2021-2022, trang web vi phạm lớn phimmoi.net đã bị triệt phá, lần đầu tiên áp dụng thành công công nghệ giám định số và truy vết dòng tiền.

Tiền lệ Xử lý Hình sự: Năm 2024 đánh dấu vụ xét xử hình sự đầu tiên về vi phạm bản quyền mạng tại Hà Nội, thay vì chỉ xử phạt hành chính như trước đây, tạo tiền lệ pháp lý mạnh mẽ và răn đe.  

Sự bùng nổ của Trí tuệ Nhân tạo (AI) tạo sinh đặt ra bài toán cấp thiết về nguồn dữ liệu huấn luyện. Bà Sarah Quỳnh Trần từ Liên hiệp quốc tế các tổ chức quyền sao chép (IFRRO) nhấn mạnh, các mô hình AI cần được huấn luyện trên nguồn dữ liệu hợp pháp, minh bạch. IFRRO và nhiều tổ chức quốc tế ủng hộ sự phát triển AI có trách nhiệm, nơi cấp phép chính là chìa khóa để hài hòa giữa đổi mới công nghệ và bảo vệ quyền tác giả.

Việt Nam đang phải đối mặt với thực trạng vi phạm bản quyền nghiêm trọng, xếp top 5 châu Á về tỉ lệ vi phạm

Ông Michael Healy, Giám đốc Điều hành từ Trung tâm Cấp phép Bản quyền Mỹ (CCC), khẳng định vai trò cầu nối của các Tổ chức Quản lý Tập thể (CMOs). Thay vì chờ đợi luật mới, CCC tập trung vào việc tôn trọng luật hiện hành kết hợp với giấy phép tập thể linh hoạt. Từ tháng 7/2024, CCC đã tích hợp quyền sử dụng nội dung cho AI vào "Giấy phép bản quyền hàng năm" của mình. Giấy phép này cho phép doanh nghiệp sử dụng hợp pháp nội dung có bản quyền cho các tác vụ AI nội bộ, mang lại an toàn pháp lý cho doanh nghiệp, đồng thời bảo đảm tác giả và nhà xuất bản được trả thù lao xứng đáng. Mô hình cấp phép tập thể do đó không chỉ bảo vệ quyền lợi của cộng đồng tác giả mà còn là chất xúc tác cho sự phát triển bền vững của cả hệ sinh thái sáng tạo lẫn công nghệ, cho phép doanh nghiệp công nghệ đổi mới mà không vi phạm pháp luật.

Với tiềm năng về nguồn nhân lực trẻ và văn hóa bản địa phong phú, bà Sarah Quỳnh Trần tin rằng Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng khung pháp lý và mô hình quản lý tập thể để thúc đẩy kinh tế sáng tạo.

Hội thảo đã kết thúc bằng việc VIETRRO ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác với nhiều đối tác chiến lược là các tổ chức quản lý quyền tác giả hàng đầu thế giới. Các thỏa thuận này nhằm: Mở rộng quan hệ đối tác và cấp phép sử dụng tác phẩm; Chia sẻ kinh nghiệm quản lý và chuyển giao công nghệ; Tăng cường kết nối mạng lưới toàn cầu; Những nỗ lực hợp tác quốc tế này khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc nâng cao ý thức tuân thủ bản quyền, bảo vệ quyền lợi cho cộng đồng tác giả và hướng tới mục tiêu dài hạn là kiến tạo một nền kinh tế sáng tạo bền vững tại Việt Nam.