Apple đối mặt vụ kiện bản quyền AI: Cáo buộc dùng sách lậu huấn luyện Apple Intelligence
Tập đoàn công nghệ Apple đang phải đối mặt với một vụ kiện tụng bản quyền nghiêm trọng tại tòa án liên bang California (Mỹ), trở thành mục tiêu mới nhất trong làn sóng tranh chấp pháp lý ngày càng gay gắt giữa giới chủ sở hữu bản quyền và các "ông lớn" phát triển Trí tuệ nhân tạo (AI).
Cụ thể, hai nhà khoa học đã cáo buộc Apple sử dụng hàng nghìn cuốn sách vi phạm bản quyền để huấn luyện mô hình cốt lõi của Apple Intelligence – bộ tính năng AI mới được tích hợp sâu vào iPhone và iPad.
Hai nguyên đơn trong vụ kiện tập thể này là Susana Martinez-Conde và Stephen Macknik, giảng viên tại Đại học Y khoa SUNY Downstate (New York). Trong đơn kiện, họ khẳng định Apple đã khai thác dữ liệu từ một "thư viện ngầm" chứa các tác phẩm lậu, còn được gọi là "shadow libraries", để phục vụ quá trình huấn luyện hệ thống AI của hãng.
Apple đối mặt vụ kiện bản quyền AI: Cáo buộc dùng sách lậu huấn luyện Apple Intelligence
Các tác phẩm bị cáo buộc sử dụng trái phép, do chính hai giáo sư này đồng tác giả, bao gồm:
"Champions of Illusion: The Science Behind Mind-Boggling Images and Mystifying Brain Puzzles"
"Sleights of Mind: What the Neuroscience of Magic Reveals About Our Everyday Deceptions"
Đơn kiện yêu cầu Apple bồi thường thiệt hại (mức cụ thể chưa được công bố) và buộc công ty chấm dứt việc sử dụng các tác phẩm có bản quyền trong quá trình phát triển hệ thống AI của mình. Vụ kiện này chỉ ra một tiêu chuẩn kép tiềm ẩn khi cáo buộc Apple đã sử dụng bản sao lậu của sách để đào tạo AI, ngay cả khi dịch vụ Apple Books của họ có quyền hợp pháp để bán những cuốn sách đó.
Apple Intelligence là bộ tính năng AI được kỳ vọng sẽ làm thay đổi trải nghiệm người dùng trên các thiết bị của Apple. Tầm quan trọng của nó được thể hiện rõ nét chỉ một ngày sau khi công bố: vốn hóa thị trường của Apple đã tăng thêm hơn 200 tỷ USD, được mô tả là "ngày mang lại giá trị lớn nhất trong lịch sử công ty". Con số này nhấn mạnh giá trị thương mại khổng lồ mà hoạt động kinh doanh AI mang lại cho Apple, đồng thời khiến các cáo buộc vi phạm bản quyền trở nên nghiêm trọng hơn.
Hiện tại, Apple vẫn chưa đưa ra phản hồi chính thức về vụ kiện.
Vụ kiện chống lại Apple không phải là trường hợp cá biệt. Nó là diễn biến mới nhất trong một loạt tranh chấp pháp lý có tính chất tương tự, nơi các chủ sở hữu bản quyền — bao gồm tác giả, hãng tin và nhãn hiệu âm nhạc — đang kiện các công ty công nghệ hàng đầu như OpenAI, Microsoft, và Meta về việc sử dụng dữ liệu có bản quyền để huấn luyện các mô hình AI tạo sinh (Generative AI), vốn cần khối lượng dữ liệu khổng lồ.
Một ví dụ điển hình là trường hợp của Anthropic, một startup AI nổi bật. Vào tháng 8, công ty này đã phải đồng ý chi 1,5 tỷ USD để dàn xếp vụ kiện tương tự từ một nhóm tác giả khác liên quan đến việc huấn luyện chatbot Claude.
Các tập đoàn công nghệ lớn thường viện dẫn học thuyết "fair use" (sử dụng hợp lý) trong luật pháp Mỹ để phản bác các vụ kiện này. Tuy nhiên, ranh giới pháp lý giữa việc "sử dụng hợp lý" và vi phạm bản quyền trong lĩnh vực huấn luyện AI vẫn còn nhiều mơ hồ và đang được định hình qua từng phán quyết của tòa án.
Các chuyên gia pháp lý nhận định vụ kiện này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược AI của Apple. Trong bối cảnh làn sóng kiện tụng về bản quyền đang gia tăng mạnh mẽ, các công ty công nghệ đang phải đối mặt với một thách thức lớn: làm thế nào để cân bằng giữa tốc độ phát triển AI với việc tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ và quyền lợi hợp pháp của tác giả, nhà xuất bản. Kết quả của vụ kiện Apple sẽ là một tiền lệ quan trọng, có thể định hình lại cách thức các mô hình AI được đào tạo trong tương lai.
