Chuyển đổi số báo chí: Không chỉ hội tụ, phải là tòa soạn số và tư duy mới

Ngày 17/10, tại TP Huế, Hội Nhà báo Việt Nam đã tổ chức tọa đàm chuyên đề, quy tụ lãnh đạo các cơ quan báo chí địa phương, nhằm phân tích sâu sắc những thách thức và định hướng phát triển tất yếu của báo chí trong kỷ nguyên số.

Các chuyên gia thống nhất quan điểm: báo chí cần vượt qua mô hình "hội tụ truyền thông" bán thủ công để tiến tới "Tòa soạn số" toàn diện, lấy công nghệ làm động lực thay đổi tư duy và quản trị.

Áp lực kép: Công nghệ và Chất lượng Nhân sự 

Phát biểu tại tọa đàm "Tổ chức tòa soạn đa loại hình và quản lý chất lượng nội dung báo chí trong bối cảnh hiện nay", ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nhấn mạnh báo chí đang đối mặt với một áp lực kép. Một mặt, công nghệ số và Trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển quá nhanh, tạo cơ hội nhưng cũng buộc các cơ quan báo chí phải đổi mới liên tục. Mặt khác, ngành báo chí đang phải vật lộn với những biến động về tổ chức sau hợp nhất, thiếu hụt nhân sự chất lượng cao và hạn chế trong quản trị mô hình đa phương tiện.

Thách thức lớn nhất là làm thế nào để đổi mới mạnh mẽ mà vẫn phải giữ vững tôn chỉ, đảm bảo tính chính xác và tin cậy, đặc biệt khi nội dung tin tức đang bị chi phối bởi môi trường số.

Toàn cảnh tọa đàm 

Vượt qua giới hạn của "Hội tụ" 

Tọa đàm đã đi sâu vào ba phiên thảo luận: Xu hướng tổ chức tòa soạn hiện đại đa nền tảng; Tái cấu trúc và bài toán quản lý hiệu quả; Mô hình sản xuất – phân phối nội dung số. Điểm nhấn trong các tham luận là sự phân biệt rõ ràng giữa các mô hình toà soạn hiện nay.

Theo phân tích của ông Lê Cao Cường, Phó Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, Tòa soạn đa phương tiện chỉ dừng lại ở việc sản xuất nhiều loại hình nội dung (in, điện tử, video, audio). Tòa soạn hội tụ có bước tiến hơn khi các bộ phận phối hợp, chia sẻ dữ liệu và đề tài. Tuy nhiên, cả hai mô hình này vẫn vận hành bán thủ công, thiếu nền tảng dữ liệu số, chưa tận dụng tối đa AI và chưa tối ưu quy trình bằng công nghệ.

Ông Cường khẳng định, sự xuất hiện của AI thôi thúc các cơ quan báo chí phải chuyển đổi mạnh mẽ, xây dựng Tòa soạn số – mô hình không chỉ thay đổi cách làm báo mà còn thay đổi cách tư duy, cách quản trị và mô hình vận hành của toàn bộ cơ quan báo chí.

Định hướng Tái cấu trúc: Tinh gọn và Tự chủ 

Đề xuất hướng đi cho mô hình Báo, phát thanh, truyền hình tại địa phương, bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí (Bộ VH-TT-DL), khuyến nghị các cơ quan báo chí phải thực hiện đổi mới toàn diện theo hướng: Hội tụ truyền thông và tinh gọn bộ máy; Thực hiện tự chủ tài chính từng phần; Nội dung phải lấy công chúng làm trung tâm, đa dạng hình thức thể hiện nhưng phải giữ vững bản sắc địa phương; Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số và đào tạo đội ngũ nhà báo đa năng.

Bà Thảo nhấn mạnh sự thay đổi về vai trò: Báo chí cần chuyển từ vai trò "tuyên truyền" sang "người bạn tin cậy" của công chúng, qua đó xây dựng thương hiệu uy tín trong môi trường số đầy nhiễu loạn.

Có thể thấy, trong kỷ nguyên AI, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà là sự sống còn đối với báo chí. Việc xây dựng Tòa soạn số chính là chìa khóa để cơ quan báo chí địa phương vượt qua những thách thức hiện tại, tối ưu hóa quy trình, và cung cấp nội dung chất lượng, kịp thời đến công chúng.