Được dự báo tiếp tục bùng nổ, xu hướng nào dẫn đầu thương mại điện tử năm 2024?

10:18, 20/02/2024

Theo dự báo, năm 2024 tiếp tục là năm bùng nổ của thương mại điện tử. Theo đó, doanh số thương mại điện tử (TMĐT) thế giới đạt 6.300 tỷ USD, tăng 9,4%; còn tại Việt Nam, doanh thu và sản lượng bán ra trên các sàn bán lẻ trực tuyến tiếp tục tăng mạnh có thể đạt hơn 310.000 nghìn tỷ đồng, tăng trưởng 35%. Vậy xu hướng nào sẽ dẫn đầu thương mại điện tử năm 2024?

Tốc độ tăng trưởng 25%/năm, trở thành kênh phân phối quan trọng

Theo thông kê của Bộ Công Thương, trong năm 2023, thị trường tiêu dùng trong nước vẫn giữ được mức tăng trưởng tích cực trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu gặp nhiều khó khăn và có dấu hiệu suy giảm, doanh số bán lẻ tại một số nền kinh tế lớn trên thế giới như các nước châu Âu đều tăng chậm.

Theo đó, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2023 ước đạt 683 tỷ USD, trong đó xuất khẩu ước đạt 354,5 tỷ USD, nhập khẩu ước đạt 328,5 tỷ USD. Cán cân thương mại tiếp tục ghi nhận xuất siêu năm thứ 8 liên tiếp với mức thặng dư ước đạt gần 30 tỷ USD, tăng gần gấp 3 lần năm 2022. Kết quả này đã góp phần nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô. Tổng bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ năm 2023 ước tăng 9,6% so với năm 2022, vượt mục tiêu kế hoạch đề ra (mục tiêu tăng 8-9%).

Đáng chú ý, hoạt động thương mại điện tử tiếp tục phát triển trở thành kênh phân phối quan trọng, góp phần phát triển chuỗi cung ứng và lưu thông trong và ngoài nước, hỗ trợ tiêu thụ hiệu quả lượng lớn nông sản, thực phẩm cho người nông dân và doanh nghiệp, đặc biệt khi vào vụ thu hoạch.

Nhiều doanh nghiệp, bao gồm nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa, tăng trưởng đột phá nhờ ứng dụng thương mại điện tử, doanh thu bán lẻ hàng hóa xuyên biên giới tăng cao. Thương mại điện tử đã khẳng định là một trong những lĩnh vực tiên phong của nền kinh tế số, tạo động lực phát triển kinh tế và dẫn dắt chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Năm 2023, quy mô thị trường thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam ước đạt 20,5 tỷ USD, chiếm 8% doanh thu hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng của cả nước, đạt tốc độ tăng trưởng khoảng 25%/năm tương ứng với mức tăng 4 tỷ USD so với năm 2022. Việt Nam là quốc gia được xếp vào nhóm 10 đất nước có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử hàng đầu thế giới, tạo động lực phát triển kinh tế và dẫn dắt chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Tổng quan thị trường bán lẻ trên sàn thương mại điện tử những năm gần đây - Ảnh: Metric

Có thể thấy, tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử nhiều năm qua phản ánh xu hướng tiêu dùng đã có sự thay đổi, khả năng tiếp cận và ứng dụng công nghệ thông tin của người tiêu dùng ngày càng cao hơn.

Đồng thời, cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục được cải thiện theo chiều hướng tích cực, giảm hàm lượng xuất khẩu thô, tăng xuất khẩu sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp. Qua đó, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Sẽ tiếp tục bùng nổ trong năm 2024

Theo dự báo, sáng năm 2024, thương mại điện tử trên mạng xã hội dự kiến sẽ tăng vọt và mang đến cho doanh nghiệp cơ hội mới để tiếp cận, thu hút khách hàng. Các nền tảng như Facebook, Instagram và TikTok hiện đã cung cấp trải nghiệm mua sắm liền mạch, cho phép người dùng mua hàng mà không cần rời khỏi ứng dụng.

Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) đánh giá, thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng 25% và nằm trong top đầu của thế giới. Với tốc độ tăng trưởng nhanh như thế, thương mại điện tử xuyên biên giới hứa hẹn sẽ bùng nổ trong những năm tới.

Theo Metric các gian hàng chính hãng từ Trung Quốc và Hàn Quốc ngày càng được quan tâm trên các sàn bán lẻ trực tuyến tại Việt Nam. Vấn đề lớn nhất để thương mại điện tử Việt Nam phát triển chính là việc có được các giải pháp mạnh nhằm hạn chế được nạn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Thực tế việc các sàn giao dịch thương mại điện tử tổ chức ra chợ để mua bán nhưng lại từ chối trách nhiệm đảm bảo chất lượng hàng hóa, dịch vụ nên tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng tràn lan ảnh hưởng trực tiếp tới uy tín của các thương hiệu kinh doanh chân chính nói riêng và toàn bộ nền kinh tế thương mại điện tử nói chung. Nếu các sàn TMĐT vẫn không yêu cầu người bán công khai thông tin, công ty chuyển phát không phải chịu trách nhiệm về nguồn gốc hàng hóa... thì việc phát triển thương mại điện tử vẫn gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, tâm lý lên sàn thương mại điện tử chỉ để mua những sản phẩm giá rẻ vẫn còn hằn sâu trong người tiêu dùng Việt Nam. Tập đoàn công nghệ KTS, doanh nghiệp vừa được Bộ Công Thương cấp phép website thương mại điện tử đã tích hợp ứng dụng công nghệ thực tế ảo VR đầu tiên tại Việt Nam. Đây là một giải pháp tốt để người mua trực giác phân biệt hàng hóa thật - giả nhưng sẽ khó nhân rộng cho các sàn thương mại điện tử vì chi phí khá lớn, lên đến 20 triệu USD.

Phân tích của Metric cho thấy, các sản thương mại điện tử đang phát triển nhanh ở các ngành hàng giá trị sản phẩm thấp, phần lớn dưới 500.000 đồng. Trên 5 sàn TMĐT lớn nhất Việt Nam hiện nay là Shopee, Lazada, Tiki, TikTok Shop và Sendo các mặt hàng có giá trị nằm trong khoảng từ 200.000 - 350.000 đồng chiếm tỷ lệ 14% tổng doanh thu, chiếm thị phần cao nhất. Đứng ngay phía sau là các mặt hàng có bán nằm trong khoảng từ 50.000 - 100.000 đồng, chiếm tỷ lệ 12% tổng doanh thu.

Định hướng thị trường thương mại điện tử trong năm 2024, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và kinh tế số (Bộ Công Thương) Lê Hoàng Oanh khẳng định, mục tiêu phát triển thương mại điện tử không chỉ dừng lại ở việc phát triển nhanh mà phải tập trung ở yếu tố bền vững. Để đạt mục tiêu đến năm 2030, tỷ trọng đóng góp của kinh tế số chiếm từ 20 đến 25%, mức tăng doanh số bán lẻ thương mại điện tử đạt 20-25%, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp lý, tăng cường quản lý hoạt động thương mại điện tử để chống hàng giả, hàng nhái; thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các địa phương, tăng cường bảo vệ môi trường; khắc phục hạn chế của hạ tầng thương mại điện tử liên quan tới logistics, thanh toán…

“Bộ Công Thương sẽ tiếp tục ban hành các chính sách thúc đẩy chuyển đổi số; triển khai cơ sở dữ liệu về công nghiệp và thương mại, xây dựng trục hợp đồng điện tử, nền tảng thương mại không giấy tờ; tăng cường bảo vệ người tiêu dùng trên thương mại điện tử; quy tắc ứng xử trên môi trường kinh doanh mạng và trên nền tảng thương mại điện tử…”, Cục trưởng Lê Hoàng Oanh nhấn mạnh.

Xu hướng nào tiên phong?

Theo báo cáo toàn cảnh thị trường sàn bán lẻ trực tuyến 2023 và dự báo 2024 được Metric công bố, có 4 xu hướng nổi bật về thị trường bán lẻ online 2024.

Đầu tiên đó là xu hướng "DTC - direct to consumer (trực tiếp đến người tiêu dùng) - tiếp tục phổ biến hơn." Theo đó, thay vì sử dụng các nhà phân phối, giờ đây doanh nghiệp sản xuất sẽ bán hàng trực tiếp tới tay người tiêu dùng trên các sàn thương mại điện tử. Điều này cho phép nhà sản xuất kiểm soát toàn diện quy trình hoạt động như sản xuất, marketing và bán hàng. Đồng thời, chi phí trung gian giảm tới mức tối đa giúp biên lợi nhuận cao hơn.

Chẳng hạn, nếu áp dụng mô hình B2B2C (business to business to customer), họ sẽ phải bỏ ra từ 35% - 40% chi phí trên giá thành sản phẩm dành cho các đại lý. Trường hợp bán trực tiếp trên sàn thương mại điện tử, họ sẽ chỉ tốn mức phí thấp hơn rất nhiều (chưa đến 10%).

Với số tiền dư ra đó, họ có thể trừ trực tiếp vào giá bán hoặc đầu tư cho tính năng sản phẩm. Việc các nhà sản xuất mở rộng thị trường kinh doanh sang nền tảng thương mại điện tử dự báo cuộc chiến về giá sẽ tiếp tục khốc liệt trong năm 2024.

Thực tế ảo hay sự cải thiện của ngành logistics sẽ góp phần tạo ra những xu hướng thương mại điện tử mới trong năm 2024.

Tiếp đến là xu hướng "AI, machine learning và phân tích big data (dữ liệu lớn)" tiếp tục lên ngôi. Những công nghệ này đã và đang thay đổi toàn diện cách vận hành bán hàng và cả cách người dùng mua sắm bằng việc tạo nên những trải nghiệm tinh tế, chính xác và an toàn hơn.

Nếu như AI, machine learning hiện chủ yếu được ứng dụng bởi các sàn mua sắm trực tuyến hoặc các website thương mại điện tử với nguồn lực đầu tư lớn, big data lại đang được nhanh chóng triển khai ở diện rộng hơn. Không chỉ các sàn thương mại điện tử với nguồn dữ liệu nội bộ có sẵn, các doanh nghiệp bán hàng trên sàn cũng có thể ứng dụng công nghệ này qua các đơn vị cung cấp phần mềm thứ ba trung lập.

Công cụ này giúp thương hiệu gia tăng doanh thu và thị phần dựa trên số liệu phân tích xác thực, đặc biệt trong các giai đoạn khó khăn của thị trường. Big data cũng giúp tối ưu giao vận - hậu cần, quản lý chuỗi cung ứng, R&D và vận hành kinh doanh trên sàn.

Tiếp đến là xu hướng "Tiêu dùng bền vững". Xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm không bỏ qua thương mại điện tử. Người tiêu dùng có cảm tình và ưu tiên sử dụng các sản phẩm của thương hiệu thể hiện trách nhiệm với môi trường và xã hội thay vì chỉ mức giá thấp hoặc được giảm giá sâu.

Thậm chí, họ sẵn sàng trả thêm tiền cho các doanh nghiệp thực hiện tốt trách nhiệm này. Ở chiều ngược lại, người dùng có xu hướng từ chối sử dụng sản phẩm nếu doanh nghiệp có liên quan tới các hoạt động tiêu cực tới môi trường, hoặc có các hành vi không chuẩn mực trong quản lý (ví dụ phân biệt đối xử hoặc trả lương không công bằng, sử dụng lao động vị thành niên...).

Một số tiêu chí doanh nghiệp có thể tập trung trong năm 2024 như: tạo thêm sản phẩm thân thiện môi trường, sử dụng vật liệu đóng gói bền vững, tìm nguồn sản phẩm từ nhà cung cấp có đạo đức...

Và cuối cùng đó là "Thế hệ Baby Boomer nở muộn chi nhiều tiền hơn cho mua sắm online". Baby Boomer là thế hệ sinh ra trong giai đoạn 1956 - 1964 và đến tuổi trưởng thành trong giai đoạn bất ổn của những năm 70.

Boomer II trải qua nhiều sự kiện mang tính lịch sử thay đổi toàn thế giới và tại Việt Nam. Họ chính là những người chứng kiến sự thay đổi thần tốc từ chiếc màn hình TV đen trắng đến kỷ nguyên của công nghệ, wifi, và điện thoại thông minh.

Đây cũng là thế hệ đã trải qua những thay đổi xã hội lớn như nữ quyền, phong trào dân quyền, biểu tình phản đối chiến tranh và cách mạng tình dục.

"Thời gian sử dụng điện thoại di động của Baby Boomers đã tăng từ 37 phút/ngày lên 2,5 giờ/ngày trong năm 2023. Thời lượng sử dụng mạng xã hội cũng tăng 68% lên gần 90 phút mỗi ngày", theo ông Andy Childs, giám đốc chiến lược của Meta.

Ngay cả trên nền tảng TikTok - nơi vốn được gắn mác dành cho thanh thiếu niên, cũng chứng kiến sự tăng trưởng chóng mặt của người dùng Boomer II. Năm 2020, chỉ có 7,1% lượng người dùng trên 50 tuổi dùng TikTok tại Mỹ, tức khoảng 7,1 triệu người. Tới 2023, con số này đã lên tới gần 21 triệu người dùng (14%).

Theo Tạp chí Thương trường

(https://thuongtruong.com.vn/news/duoc-du-bao-tiep-tuc-bung-no-xu-huong-nao-dan-dau-thuong-mai-dien-tu-nam-2024-117079.html)