Giải pháp phát triển nhân lực khoa học công nghệ trẻ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ

Sáng ngày 3/11, Viện Kinh Tế Việt Nam phối hợp với Viện nghiên cứu Truyền thống và Phát triển tổ chức hội thảo "Giải pháp phát triển nhân lực khoa học công nghệ trẻ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ". Hội nghị nhằm nêu bật nhân lực KHCN trẻ là chìa khóa cho sự phát triển bền vững và đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0.

Phó viện trưởng Phụ trách Viện Nghiên cứu Phát triển bền vững Vùng đóng góp tham luận Giải pháp phát triển nhân lực khoa học và công nghệ ở Việt Nam tại hội thảo ngày 3/11.

Tham dự Hội thảo có TS Đặng Vũ Cảnh Linh - Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học Trung ương Đoàn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thanh niên, Chủ nhiệm Đề tài khoa học cấp quốc gia “Chính sách và giải pháp phát triển nhân lực khoa học công nghệ trẻ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam trong giai đoạn 2021-2030”, mã số ĐTĐLXH.07/22; các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu Truyền Thống và Phát triển.

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã luôn nhất quán khẳng định khoa học - công nghệ là quốc sách hàng đầu, là động lực quan trọng thúc đẩy đất nước phát triển nhanh và bền vững. Đại hội XIII của Đảng tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đó là một trong những đột phá chiến lược của đất nước trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

TS. Trần Thị Hoa Thơm - UEB_VNU nổi bật tại hội thảo với tham luận "Xây dựng đội ngũ KHCN trẻ vững mạnh, hội nhập quốc tế, góp phần đưa Việt Nam phát triển vượt bậc".

Đại hội XIII của Đảng cũng xác định rõ mục tiêu cụ thể: Đến năm 2025, nước ta là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại; đến năm 2030, nước ta là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045, nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Sau gần 40 năm Đổi mới, Việt Nam đã giành được những thành tựu nhất định, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về kết quả tăng trưởng kinh tế, chất lượng cuộc sống của người dân và công tác giảm nghèo, hội nhập quốc tế càng sâu rộng và dần trở thành mắt xích quan trọng của các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Mặc dù đạt được những thành công đáng ghi nhận, tuy nhiên nền kinh tế Việt Nam vẫn tồn tại những điểm hạn chế, như: thiếu các sản phẩm, thương hiệu có khả năng cạnh tranh quốc tế, các sản phẩm xuất khẩu chính do người Việt sản xuất có giá trị gia tăng còn thấp, các sản phẩm công nghệ cao phần lớn do các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) làm chủ, khu vực nội địa tham gia vào chuỗi toàn cầu còn hạn chế.

Thực tế cho thấy, với quy mô nhỏ, nguồn vốn thấp, doanh thu hạn chế, các doanh nghiệp trong nước1, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ thường chỉ tập trung cho những hoạt động sản xuất kinh doanh cho lợi nhuận trước mắt; trong khi đó, năng lực KH&CN trong các doanh nghiệp là yếu tố quyết định năng suất lao động và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp vẫn chưa được chú trọng, quan tâm, đầu tư đúng mức.

Một trong những hạn chế của doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam nói riêng là thiếu vắng nhân lực khoa học công nghệ (KHCN)2, chưa phát huy được vai trò của lực lượng xã hội quan trọng này cho phát triển doanh nghiệp. Nhà nước vẫn chưa có đủ cơ chế, chính sách đột phá trong việc đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, đãi ngộ đội ngũ nhân lực KHCN đối với sự phát triển doanh nghiệp và phát triển kinh tế-xã hội địa phương. Sự thiếu vắng nhân lực KHCN trong các doanh nghiệp trở thành rào cản trong việc thực hiện chính sách liên kết giữa ba nhà (nhà khoa học, nhà quản lý, nhà doanh nghiệp) trong việc chuyển giao, ứng dụng tiến bộ KH&CN.

Trong bối cảnh cần tập trung nghiên cứu khoa học hướng đến giải pháp thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, phát triển nhân lực trẻ trong doanh nghiệp vừa và nhỏ, khu vực kinh tế năng động, đa ngành, đa lĩnh vực và chiếm tỷ lệ cao nhất trong các loại hình doanh nghiệp, đề tài nghiên cứu khoa học “Chính sách và giải pháp phát triển nhân lực khoa học công nghệ trẻ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam trong giai đoạn 2021-2030” được Bộ Khoa học và Công nghệ cho phép triển khai từ tháng 11/2022 với mục tiêu đặt hàng:

- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách và giải pháp phát triển nhân lực khoa học công nghệ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

- Đánh giá thực trạng nguồn nhân lực khoa học công nghệ trẻ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các yếu tố tác động và nguyên nhân chi phối đến sự phát triển nhân lực khoa học công nghệ trẻ ở nước ta từ khi thực hiện Luật KH&CN năm 2013.

- Đề xuất các giải pháp phát triển nhân lực khoa học công nghệ trẻ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước ta trong giai đoạn sắp tới.

Hiện nay, đề tài đã triển khai và hoàn thành nghiên cứu, điều tra, khảo sát tại 10 tỉnh/thành phố với mẫu thống kê chi tiết 300 doanh nghiệp, khảo sát 1200 nhân lực khoa học, công nghệ trẻ, thực hiện 220 cuộc phỏng vấn sâu, thảo luận nhóm với đại diện các nhà quản lý địa phương, chủ doanh nghiệp, nhân lực khoa học, công nghệ trẻ, đại diện các nhà quản lý, hoạch định chính sách, chuyên gia, các nhà giáo dục, đại diện báo chí, truyền thông, các nhóm học sinh, sinh viên, trí thức trẻ...Đề tài cũng đã hoàn thành báo cáo điều tra khảo sát và đang tiếp tục xin ý kiến góp ý của các chuyên gia, tiếp tục phân tích các số liệu, bằng chứng thực nghiệm thu được từ quá trình nghiên cứu để bổ sung cho báo cáo.

Với sự tham gia của nhiều nhà khoa học, sự phối hợp của nhiều cơ quan, tổ chức, ban chủ nhiệm đề tài mong đợi những kết quả nghiên cứu sau này sẽ là cơ sở khoa học và thực tiễn để đề xuất những giải pháp mang tính đột phá về đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ và phát huy tiềm năng của nhân lực khoa học, công nghệ trẻ, nguồn vốn con người quan trong trong thời đại 4.0 phục vụ phát triển doanh nghiệp và đất nước.

Hội thảo đã lắng nghe những ý kiến, nhận định, phân tích, thảo luận của các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp cùng đại biểu về những thuận lợi, khó khăn những vấn đề đặt ra trong cơ chế chính sách, đề xuất những giải pháp trong phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ trẻ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước ta đến năm 2030. Những nội dung chia sẻ của các chuyên gia, nhà khoa học là những ý tưởng khoa học trân quý, đóng góp quan trọng và thiết thực cho kết quả nghiên cứu cuối cùng của đề tài và những khuyến nghị xây dựng chính sách phát triển khoa học, công nghệ, phát triển doanh nghiệp trong thời gian tới.