Ngành bảo hiểm phi nhân thọ đối mặt với thách thức chưa từng có

Cơn bão Yagi đã khiến ngành bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đối mặt với thách thức chưa từng có trong lịch sử khi chi phí bồi thường tăng vọt kéo lợi nhuận đi lùi. Ngoài ra, lãi suất tiền gửi giảm cũng là yếu tố khiến lợi nhuận các doanh nghiệp bảo hiểm suy yếu.

Siêu bão Yagi thổi bay lợi nhuận

Bão số 3 (tên quốc tế là Yagi) và hoàn lưu bão đã gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản tại nhiều tỉnh, thành phố phía Bắc. 

Theo thống kê từ Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm, tính đến ngày 31/10, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ đã tiếp nhận khoảng 14.772 thông tin thiệt hại về bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm tài sản kỹ thuật, bảo hiểm xe cơ giới và các nghiệp vụ khác bao gồm bảo hiểm thân tàu, bảo hiểm nông nghiệp. Tổng số tiền các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ đã tạm ứng bồi thường là 416,7 tỷ đồng.

Còn theo số liệu tổng hợp của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, tổng số tiền bồi thường bảo hiểm gốc của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ 9 tháng năm 2024 khoảng 16.698 tỷ đồng (chưa bao gồm bồi thường do bão Yagi).

Riêng thiệt hại do cơn bão Yagi gây ra, tính đến ngày 16/10/2024, theo số liệu của Cục Quản lý, Giám sát Bảo hiểm, số tiền ước phải chi trả bồi thường lên tới 12.811 tỷ đồng (bao gồm bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm phi nhân thọ), trong đó có hơn 10.000 tỷ đồng thuộc lĩnh vực bảo hiểm tài sản và bảo hiểm các công trình trong quá trình xây dựng…

Như vậy, con số ước tính phải chi trả bồi thường do cơn bão Yagi gây ra gần bằng số tiền bồi thường bảo hiểm gốc của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong 9 tháng năm 2024. 

Ngành bảo hiểm nhân thọ chịu tác động thấp hơn từ bão Yagi, với 103 trường hợp thương tật và tử vong, tổng số tiền ước tính chi trả quyền lợi bảo hiểm vào khoảng hơn 21 tỷ đồng. 

Chi phí bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm tăng vọt, kéo lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh bảo hiểm đi lùi. Theo thống kê, trong quý 3/2024 có đến 11/13 doanh nghiệp bảo hiểm niêm yết báo lỗ hoặc lợi nhuận sụt giảm so với cùng kỳ.

CTCP Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam (ABIC; UPCoM: ABI) lỗ trước thuế 20,1 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với mức lãi 71,2 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước. 9 tháng đầu năm 2024, lợi nhuận trước thuế của công ty đạt 162,8 tỷ đồng, giảm gần 39% so với cùng kỳ năm ngoái. 

Tổng CTCP Bảo hiểm Hàng không (VNI, UPCoM: AIC) cũng ghi nhận khoản lỗ trước thuế 44,1 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm trước công ty từng lãi 7,8 tỷ đồng. Lũy kế 9 tháng, AIC lỗ 20,6 tỷ đồng, trong khi từng lãi 16,8 tỷ đồng cùng kỳ năm trước. 

Không lỗ trong kỳ báo cáo tài chính quý 3/2024, tuy nhiên, Tổng Công ty cổ phần Bảo hiểm Quân Đội (MIC; HOSE: MIG) cũng ghi nhận kết quả kinh doanh sụt giảm so với cùng kỳ. Cụ thể, doanh nghiệp này đạt lợi nhuận trước thuế 30,8 tỷ đồng, giảm 42% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 9 tháng đầu năm nay, lợi nhuận của công ty giảm 3,3% so với cùng kỳ xuống 207,4 tỷ đồng, tương ứng thực hiện 47,1% kế hoạch cả năm. Công ty này ước tính chi trả bồi thường cho khách hàng bị bão số 3 lên khoảng 230 tỷ đồng.

Tập đoàn Bảo Việt (Mã: BVH) và Tổng CTCP Bảo hiểm Bưu điện (PTI - Mã: PTI) là hai doanh nghiệp ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng trong quý 3. Trong đó, Bảo Việt báo lãi trước thuế 668 tỷ, tăng 121 tỷ đồng; lợi nhuận trước thuế PTI đạt 58 tỷ đồng, tăng 10 tỷ đồng.

Doanh thu khởi sắc lợi nhuận vẫn sụt giảm

Thông tin từ Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), trong 10 tháng năm 2024, doanh thu phí bảo hiểm lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ ước đạt 65.027 tỷ đồng, tăng 12,6% so với cùng kỳ năm trước. Tốc độ tăng trưởng này cho thấy thị trường đang thoát đáy khó khăn khi cả năm 2023 ghi nhận mức tăng doanh thu phí bảo hiểm chỉ 3%, thấp nhất trong nhiều năm.

Xét về tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm gốc, PVI dẫn đầu toàn ngành, ở mức 32% so với cùng kỳ, tiếp đến là ABIC đạt 18,2% và AIC đạt 17,6%. Tuy nhiên, cũng có ba doanh nghiệp ghi nhận doanh thu phí bảo hiểm gốc sụt giảm là PTI, Tổng CTCP Tái bảo hiểm Hà Nội (HanoiRe - Mã: PRE) và Tổng CTCP Bảo hiểm Sài Gòn - Hà Nội (BSH - Mã: BHI). 

Lãnh đạo các doanh nghiệp bảo hiểm cũng cho biết, trong quý 3, doanh thu mới từ phí bảo hiểm tiếp tục tăng. Đây được xem là tín hiệu tích cực cho thị trường tài chính - bảo hiểm trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam vẫn còn nhiều khó khăn.

“Chỉ số tăng trưởng dương cho thấy niềm tin, sự lạc quan đã dần quay lại với thị trường bảo hiểm dù còn nhiều khó khăn phía trước để giữ vững đà tăng này”, giám đốc một doanh nghiệp bảo hiểm nhận định.

Đáng chú ý, mặc dù doanh thu phí bảo hiểm tăng cũng không giúp cho nhiều doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có được kết quả kinh doanh khởi sắc như kỳ vọng. 

Nguyên nhân còn do lợi nhuận mảng tài chính của doanh nghiệp bảo hiểm chịu tác động tiêu cực từ diễn biến lãi suất huy động.

Lãi từ tiền gửi luôn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu lợi nhuận hoạt động tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm niêm yết. Tuy nhiên, theo dữ liệu từ WiChart, lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng trong quý 3/2024 dao động trong khoảng từ 4,68%/năm đến 5,2%/năm, thấp hơn so với cùng kỳ trong khoảng từ 5,5%/năm đến 7,2%/năm.

Kết quả này khiến lợi lợi nhuận hoạt động tài chính của 9/13 doanh nghiệp bảo hiểm sụt giảm so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, vẫn có 4 doanh nghiệp báo cáo lợi nhuận mảng tài chính tăng so là MIC, PTI, HanoiRe và BSH. 

Theo nhận định của các chuyên gia, gần một năm qua, ngành bảo hiểm đối diện với nhiều thay đổi. Luật Kinh doanh bảo hiểm có hiệu lực từ đầu 2023 và Thông tư 67 từ cuối năm ngoái đưa ra chính sách chặt chẽ hơn, chú trọng bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm...

Sự 'thanh lọc' của thị trường bước đầu đã có những chuyển biến tích cực. Mặc dù lợi nhuận trong quý 3 của nhiều doanh nghiệp sụt giảm so với cùng kỳ, nhưng doanh thu mới tăng cho thấy các doanh nghiệp đã liên tục triển khai các hoạt động hướng về khách hàng, như đơn giản hóa quy trình, giới thiệu các sản phẩm đa dạng phù hợp với các phân khúc khác nhau, nâng cao quyền lợi bảo vệ, chăm sóc khách hàng… Từ đó, niềm tin của người tiêu dùng đã quay trở lại.