Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo đã ảnh hưởng tới việc làm của con người

Trí tuệ nhân tạo đang dần đi vào mọi lĩnh vực của cuộc sống, với trình độ phát triển khoa học công nghệ tiên tiến, giờ đây bằng trí tuệ nhân tạo, máy móc lại có thể làm được những công việc vốn do con người thực hiện và thậm chí còn làm tốt hơn. Điều đó đã khiến cho các dự báo về việc trí tuệ nhân tạo cướp công việc của con người đang dần trở thành sự thật trong xã hội hiện nay.

Với sự tiến bộ nhanh chóng về công nghệ trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo đang ngày càng lấn sâu vào các lĩnh vực mà trước đây chỉ được coi là dành cho con người. Sự tiến bộ đáng kinh ngạc trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, robot, in 3D và di truyền đã cho phép máy tính thực hiện các nhiệm vụ của kiến trúc sư, bác sĩ y khoa, nhà soạn nhạc…

Tuy nhiên, cũng chính sự phát triển thần tốc của AI đã khiến nhiều người đặt ra câu hỏi liệu nó có khiến con người thất nghiệp hay không. Câu hỏi này ngày càng trở nên đáng lo ngại hơn. Theo dữ liệu mới nhất của Hội đồng Kinh tế - Xã hội của Liên hợp quốc (ECOSOC) cho thấy đến năm 2050, dân số thế giới dự kiến sẽ đạt 9,8 tỷ người với hơn 6 tỷ người trong độ tuổi lao động. Trong khi đó ở hiện tại, chúng ta vốn đang gặp vấn đề với việc cung cấp việc làm cho hơn 71 triệu người trẻ tuổi trong độ tuổi lao động.

Nguyên do công nghệ mới như AI được coi là mối đe dọa lớn đối với thị trường lao động cũng không phải là không có cơ sở khi một số ước tính còn cho rằng 80% công việc có khả năng sẽ được tự động hóa trong những thập kỷ tới và khiến nhiều người lao động mất việc làm.

Theo một báo cáo được Business Insider tham khảo mới đây cho thấy AI đã khiến hơn 4000 người Mỹ mất việc làm chỉ trong tháng 5/2023. Báo cáo này đến từ Challenger, Grey & Christmas, một công ty chuyên về tuyển dụng tại Chicago, Mỹ. 

Bất chấp những lời cảnh báo về sự chưa hoàn thiện của công nghệ AI hiện tại, các công ty đang ngày càng tận dụng công nghệ này để thay thế cho nguồn nhân lực của mình – ít nhất đó là những gì dữ liệu cho thấy.

Trong tương lai, công nghệ trí tuệ nhân tạo hoàn toàn có thể thay thế được con người để thực hiện các công việc, điều này đương nhiên dẫn tới người lao động bị mất việc hoặc bị cắt giảm lương. Công nghệ trí tuệ nhân tạo sẽ được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực làm gia tăng tình trạng bất bình đẳng trong xã hội. Mặc dù không gây ra tình trạng mất việc làm trên diện rộng, chúng có làm thay đổi nhu cầu về các kỹ năng nhất định và từ đó góp phần chuyển hướng thị trường việc làm.

Công nghệ trí tuệ nhân tạo là một trong những lý do đằng sau sự chênh lệch ngày càng tăng trong lực lượng lao động ở nhiều quốc gia khi những người có mức lương trung bình đang mất dần chỗ đứng. Trên bình diện quốc tế, việc thiếu khả năng tiếp cận công nghệ mới ở các nước kém phát triển đi cùng với việc các cường quốc sản xuất có khả năng đạt được lợi nhuận nhanh chóng nhờ công nghệ sẽ làm gia tăng bất bình đẳng giữa các quốc gia hơn nữa.

Nếu không được kiểm soát, những gián đoạn này có thể gây ra những hậu quả to lớn cho xã hội. Vì vậy, các nhà hoạch định chính sách cần xem xét và cân nhắc kỹ các tiến bộ công nghệ cùng cách can thiệp tốt nhất.

Đứng trước thách thức mà công nghệ trí tuệ nhân tạo đem lại, chính phủ các quốc gia đối mặt với bài toán vừa phải tạo động lực phát triển khoa học công nghệ nhưng cũng phải giải quyết các tác động của trí tuệ nhân tạo với vấn đề việc làm. Mặt khác, chính phủ các quốc gia cũng có thể bị cám dỗ tập trung vào những lợi ích công nghệ trong khi phần lớn bỏ qua những tác động tiêu cực của nó. Vì vậy, chúng ta càng sớm bắt đầu cân nhắc và tái thiết kế các chính sách thị trường lao động, các chương trình an sinh xã hội và hệ thống thuế, lực lượng lao động thì sẽ thích ứng tốt hơn với tương lai đã và đang xảy ra.

AI nên được coi như công cụ hỗ trợ giúp con người hoàn thành công việc tốt hơn cũng như cải thiện năng suất chứ không phải để thay thế con người. Quan trọng hơn nữa là vì mọi người sẽ làm việc cùng AI nên họ phải có các kỹ năng công nghệ cần thiết. Cụ thể, cần nâng cao kỹ năng và đào tạo thêm kỹ năng cho lực lượng lao động (nếu cần thiết) để họ có thể tận dụng tất cả cơ hội mà AI mang lại.

Theo Tạp chí in số 4+5+6/2023